پروژه‌های ناتمام زمینه ی سوخت سرمایه در اردبیل

به گزارش برنا، دولت بر استفاده بهینه از سرمایه‌های موجود تاکید جدی دارد ولی این در حالی است که پروژه‌های نیمه‌تمام اردبیل، خود به زمینه سوخت سرمایه در این استان تبدیل شده است.

ونوس بهنود: هر چند استان اردبیل یکی از استان‌های کمتر توسعه یافته بوده و نیازمند اصلاح و توسعه زیرساخت‌ها در حوزه‌های مختلف است، وضعیت پروژه‌هایی که قرار بود چنین آرمانی را برای اردبیل تدارک ببیند، چندان مطلوب نیست.

پروژه‌های نیمه‌تمامی که عمر برخی به بیش از یک دهه رسیده است، به دغدغه جدی و حتی یکی از موانع توسعه تبدیل شده و هر دولتی دلیل تأخیر را کار غیر کارشناسی دولت قبل می‌داند. اما در مجموع مقایسه وضعیت پروژه‌های نیمه‌تمام در اردبیل نشان می‌دهد، اغلب این پروژه‌ها نه در اعتبار لازم جهت تکمیل و نه در تعداد و نه در خود پروژه تناسبی با نیازهای استان ندارند و تنها هر مدیر اجرایی را در مقابل عمل انجام شده قرار داده‌اند بطوریکه تکمیل نشدن این پروژه‌ها موجب شده تمامی فرمانداران این ابلاغ را دریافت کنند که هیچ پروژه جدیدی را آغاز نکنند و این در حالی است که گفته می‌شود برای تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام استان ۱۰ سال زمان نیاز است و در هر سالی که سپری می‌شود، نیاز ساکنان یک منطقه با تغییر مواجه می شود.

یک درصد جمعیت و دو درصد پروژه‌های نیمه‌تمام

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان اردبیل تعداد پروژه‌های نیمه‌تمام استان را دو هزار و ۲۰۰ مورد برشمرد.

داوود شایقی تصریح کرد: هرکدام از پروژه‌ها پیشرفت فیزیکی متفاوتی دارند و در مجموع این تعداد شامل دو درصد از کل طرح‌های نیمه‌تمام کشور است.

این اظهارات در حالی است که مدیران استان اردبیل در طی سال‌های اخیر ارقام متفاوتی از طرح‌های نیمه‌تمام مطرح کرده‌اند. بطوریکه در جلسه مشترک شورای برنامه‌ریزی‌های استان‌های شمال غرب این رقم هزار و ۴۰۰ مورد عنوان شده است.

اخیراً نیز معاون امور عمرانی استانداری اردبیل از تکمیل و بهره‌برداری از هزار و ۸۲۳ پروژه عمرانی راکد دولت قبل خبر داد و در عین حال به اجرای هزار و ۴۲۹ پروژه دیگر نیز تأکید کرد.

هر چند رقم پروژه‌های نیمه‌تمام با اختلاف قابل‌توجه مطرح می‌شود و به درستی مشخص نیست چه تعداد پروژه نیمه‌تمام در استان وجود دارد، در مقایسه با جمعیت یک میلیون و ۲۴۸ هزار نفری استان اردبیل که شامل ۱.۶ درصد از جمعیت کشور است، دو درصد از پروژه‌های نیمه‌تمام به نظر توجیه کارشناسی ندارد.

تعدد پروژه‌هایی که به ابهام در ضرورت رسیده است

بعد از اینکه میراث پروژه‌های نیمه‌تمام به دولت تدبیر و امید رسید، با محدودیت درآمد و بدهی‌های قابل‌توجه دولت اولویت‌بندی اجرای پروژه‌ها را در دستور کار قرار داد.

اما هم اینک در اردبیل برخی پروژه‌ها به مرحله‌ای رسیده که کارشناسان از اشتباهات فاحش در ضرورت اجرا می‌گویند. بطوریکه برخی پروژه‌های سدسازی، جانمایی برخی سالن‌های ورزشی، ظرفیت سالن‌های فرهنگی و هنری، مسیر راه آهن اردبیل، سدهای معیشتی، راه‌سازی‌های غیرضروری و بی‌توجه به اولویت و اجرای پروژه‌های عمرانی غیر توجیه دار در بدنه شهرها از جمله این پروژه‌ها است.

اما در تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام که سرنوشت تحمیل شده دولت قبلی بر دولت فعلی است نه تنها کار کارشناسی و بررسی ضرورت مورد توجه قرار نگرفت، بلکه میزان پیشرفت در اولویت قرار داده شد بطوریکه معاون امور عمرانی استانداری اردبیل علی آذرنژاد در این خصوص تصریح کرد: اولویت ما تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام به ویژه پروژه‌هایی با پیشرفت بیش از ۸۰ درصد است.

در طول سال‌های اخیر هیچ یک از اظهارات کارشناسی در خصوص پروژه‌ها مؤثر واقع نشده و همچنان پروژه‌های نیمه‌تمام با تزریق قطره‌چکانی حیات خود را ادامه می‌دهد. در حالی که برخی در زمان مقرر اتمام ممکن است کارکرد پیش بینی شده را نداشته باشد.

عدم تناسب پروژه با مساحت استان

نماینده مردم خلخال و کوثر در مجلس شورای اسلامی نیز در خصوص پروژه‌های نیمه‌تمام تصریح کرد: متأسفانه سهم محرومیت خلخال و کوثر دیده نشده است.

بشیر خالقی معتقد است هنوز پروژه‌های راه‌سازی که نزدیک به نیم‌قرن قدمت دارند در این دو شهرستان به فرجام نرسیده و لازم است دولت اقدام عاجل کند.

وی مهاجرت‌های گسترده جوانان و خالی از سکنه شدن روستاها را به دلیل بی‌توجهی به نیازهای ضروری مردم دانست و تأکید کرد: لازم است در اجرای پروژه‌های نیمه‌تمام مناطق محروم در اولویت باشد.

این در حالی است که  مساحت استان اردبیل که یک درصد از مساحت کشور را شامل می‌شود، دو درصد از پروژه‌های نیمه‌تمام را به دوش می‌کشد.

تن زخمی این استان در جای جای خود به حدی به کلنگ زنی های تبلیغی آغشته شده که هر مدیر کلی در تکمیل پروژه‌ها به استمداد از مدیر بالادستی خود می‌پردازد.

بر اساس اظهارات نماینده خلخال و کوثر پروژه‌ها حتی به محرومیت مناطق نیز بی‌توجه است. بطوریکه مشکل مشابه را نماینده مردم گرمی در مجلس می‌داند و معتقد است اوج محرومیت در گرمی است.

در تعریف پروژه‌های توسعه لازم است به نیاز مناطق محروم توجه داشت و از هدر رفت سرمایه و پتانسیل‌های مناطق ممانعت کردمیر حمایت میرزاده در این خصوص تصریح کرد: چگونه می‌توان از توسعه متوازن صحبت کرد در حالی که هر روز مناطق محروم محروم‌تر می‌شوند.

وی افزود: در تعریف پروژه‌های توسعه لازم است به نیاز مناطق محروم توجه داشت و از هدر رفت سرمایه و پتانسیل‌های مناطق ممانعت کرد.

در واقع صحبت‌های هفت نماینده استان اردبیل در مجلس شورای اسلامی طی ماه‌های اخیر نشان می‌دهد در هیچ یک از شهرستان‌های اردبیل پروژه‌های نیمه‌تمام وضعیت مطلوبی در اجرا ندارد. در واقع نه تنها در تعریف برخی پروژه‌ها به ضرورت‌ها و نیازهای یک منطقه توجه نشده بلکه امروز در اولویت‌بندی نیز به بسیاری از نیازها توجه نمی‌شود.

واسپاری آخرین گزینه چندماهه دولت

گفته می‌شود اعتبار لازم برای تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام اردبیل چند ۱۰ برابر اعتبارات عمرانی استان است. هر چند سفر رئیس‌جمهور و در ادامه وزرا و کابینه دولت به اردبیل با هدف جذب اعتبارات مورد تأکید بود و حتی برخی مسئولان راضی کردن وزیر برای سفر به اردبیل را در کارنامه کاری خود آوردند اما دست خالی نمی‌تواند دستگیری کند.

تنها در سال ۱۳۹۳ دستاورد سفر رئیس‌جمهور تخصیص ۱۰۰ درصد اعتبارات عمرانی به استان اردبیل بود که البته در مقایسه با خیل عظیم نیازها به سرعت در پروژه‌ها بلعیده شد و اثری از آن باقی نماند.

در سال‌های بعد تکرار مکرر تخصیص حداقلی اعتبارات موجب شده است در ماه‌های پایانی عمر دولت یازدهم پروژه‌های عمرانی نیمه‌تمامی که زمانی قرار بود با دستی معجزه‌آسا به اتمام برسد، به مانند میراث مشابه از دولت قبل به دولت بعد منتقل شود.

این در حالی است که دولت به دلیل کمبودهای مالی واسپاری و واگذاری پروژه‌ها به بخش خصوصی را آخرین گزینه خود یافته و در این میان این سؤال مطرح است که پروژه‌هایی که تعداد کثیری بدون کار کارشناسی آغاز شده چه توجیهی برای سرمایه‌گذار بخش خصوصی دارد.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی استان گفت: تمام تمرکز ما تکمیل پروژه‌های با پیشرفت بالای ۸۰ درصد و یا پروژه‌های اشتغال‌زا است.

وی افزود: علاوه بر این جهت تکمیل دولت حاضر به مشارکت با بخش خصوصی است.

صرفاً با مجوز مشارکت بخش خصوصی نمی‌توان جذابیتی ایجاد کرد و لازم است امتیازاتی برای بخش خصوصی به ویژه در مناطق محروم قائل شدهر چند تکمیل پروژه‌های با پیشرفت بالای ۸۰ درصد در نگاه نخست منطقی به نظر می‌رسد اما خیل پروژه‌های که پیشرفت کمتر دارند و بیش از یک دهه است مردم در انتظار تکمیل آن هستند، در این دسته‌بندی مورد غفلت است. نمونه آن راه آهن اردبیل، سد گیوی، تالار شهر اردبیل و راه‌های ارتباطی شهرستان خلخال است.

امروز کارشناسان معتقدند صرفاً با مجوز مشارکت بخش خصوصی نمی‌توان جذابیتی ایجاد کرد و لازم است امتیازاتی برای بخش خصوصی به ویژه در مناطق محروم قائل شد تا پای کار بیایند. از سویی تأکید به از سر گیری پروژه‌های نیمه‌تمام لازم است با نگاهی به ضرورت پروژه و مطالبه مردم باشد.

در واقع رقابت و عجله برای تکمیل پروژه‌هایی که به خط پایان نزدیک هستند و می‌توانند روبان افتتاح را در دست مدیران قرار دهند، کمی صبوری و توجه به کار کارشناسی ضروری است.

 برخی پروژه‌های نیمه‌تمام چنان که ذکر آن رفت بیش از ۱۰ سال است آغاز شده و استانداران و نمایندگان متعدد به خود دیده است. پروژه‌هایی که دستاویز تبلیغاتی عده‌ای و محل گله‌مندی عده دیگر بوده و در نهایت نیز به دلایل مختلف به فرجام نرسیده است. گفته می‌شود تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام استان ۱۰ سال زمان نیاز دارد اما باید پرسید هم اینک که هیچ تناسبی ما بین  بسیاری پروژه‌ها و جمعیت و گستره استان و نیازمندی‌ها وجود ندارد، آیا ۱۰ سال دیگر کارکرد این پروژه حفظ خواهد شد؟ و به راستی چه کسی عهده دارد بیش از ۲۰ سال سرمایه سوزی در پروژه‌هایی است که تنها رونق و شادی را در مجالس کلنگ زنی دیده است؟