چگونه ترس از شکست را در خود و فرزندانمان از بین ببریم؟

کبری فلاح خوشدل – کارشناس ارشد روانشناسی

در جامعه ای که به شکلی بیمارگونه کمال گرا باشد ؛یکی از بهترین تعالیمی که به کودکان آموزش می  دهند این است که اگر کاری ارزش انجام  دادن داشته باشد، باید به نحو احسن انجام شود.

به عبارت دیگر،به کودکان خود می گویند: "در هر کاری که انجام می دهی ، بهترین باش و هرگز نفر دوم نباش. اگر پیروز و موفق شوی، خوب و فوق العاده هستی؛ و اگر شکست بخوری ، خوار و حقیر خواهی بود."

این طرز فکر اگرچه کامل و بی عیب به نظر می رسد ، ولی در واقع موجبات تباهی آزمایش و خطای خودجوش ، مشتاقانه، و پویا را فراهم می کند و در میلیونها نفر ،ترس مشترک ، یعنی ترس از شکست و عدم موفقیت را به وجود می آورد.

اگر عدم موفقیت را دلیلی بر بی ارزشی خود بدانیم، طبعا تا سر حد جنون تلاش می کنیم که شکست نخوریم. چرا که شکست یا موفقیت برای ما به مساله ی مرگ وزندگی تبدیل می شود. در چنین شرایطی، از انجام هر کاری رویگردانیم.

مگر اینکه احتمال موفقیت آن ، بسیار زیاد باشد. بدین ترتیب از انجام بسیاری از  کارها صرف نظر می کنیم و در نهایت ، این بی علاقگی و مشارکت ناچیز در زندگی باعث می شود که تنها کارهایی را انجام دهیم که می دانیم به خوبی از عهده ی آنها بر می آییم.

والدین نباید از این موضوع نگران و نا امید شده و نتیجه بگیرند که آرزوها ، خواسته ها و تلاشهای ما برای موفقیت ،شهرت و یا بهبود زندگی؛ امری بیمار گونه و روان رنجورانه است.آرزو داشتن و تلاش برای برآورده کردن آن کاری عاقلانه و نشانه ی سلامت روح و روان است.در واقع این طبیعی است که همه ی ما بخواهیم موفق و کامروا باشیم و وظایف خود را به نحو احسن انجام دهیم.

بسیاری از غم ها ، ناراحتی ها و بدبختی های این دنیا از این امر ناشی می شود که افراد، هنجارهای غیر ممکن را به خود تحمیل می کنند؛ نه شبیه انسانهای جایز الخطا(آنچه اکنون هستیم)؛در حقیقت دچار خودبزرگ بینی و غرور شده ایم. از آنجایی که موجوداتی کامل و بی عیب و نقص نیستیم ، پس مجبوریم که شکست بخوریم؛ کارها را خراب کرده و اشتباه کنیم؛ اما اگر به دلیل شکست ها ، خود را سرزنش نکنیم در عوض ،اشتباهات خود را مورد بررسی قرار دهیم ، احنمالا می توانیم در مرحله بعدی عمل کنیم.

 تغییر فصول ؛ کروی بودن زمین، مرگ و ... را می پذیریم.

پس چرا انسان بودن خود را قبول نمی کنیم؟ چه وقت پی می بریم که انسان فقط با انجام اشتباه و سپس اصلاح آن است که می تواند بر دانش خود بیفزاید؟

به جای اینکه به فرزندان خود اصرار کنید که باید هر کاری را به نحو احسن انجام دهند ، آنها را تشویق کنید که کار خود را هرچند به شکلی بد یا ضعیف به پایان برسانند.

در این صورت است که می توانید ترس از شکست ، اشتباه یا عملکرد ضعیف را در آنها از بین ببرید.کودکی که به چنین نگرشی مجهز باشد، وظایف مختلف را برعهده می گیرد و چون از پیامد کارها ، نگران و عصبانی نمی شود، می تواند کار خود را بهتر انجام دهد.

در این حالت حتی اگر کار خود را خوب و مناسب به پایان نرساند، لااقل این موضوع برایش اهمیت خواهد داشت که حداقل سعی خود را کرده است.این به معنای تمرین و ممارست است؛هر چه قدر کودک بیشتر تمرین کند ، سریعتر پیشرفت خواهد کرد. همیشه به این نکته مهم توجه داشته باشیم که نفس انجام دادن کاری ، بسیار مهمتر از خوب انجام دادن آن است.

تعداد اندکی از ما قادر هستیم کاری را از همان ابتدا به خوبی انجام دهیم. اما همه ما می توانیم با تمرین و کسب تجربه ، کار خود را بهتر کنیم.اگر از همان ابتدا ، انتظار کار بی نقص و کامل را داشته باشیم ، ضرورت تمرین و ممارست که لازمه ی مهارت و استادی در هر کاری است ، فراموش می شود و با عدم تمرین هرگز مهارت و استادی حاصل نمی شود .