فرهاد ورهرام: مستند «زیمل بلوچستان» نخستین فیلم موسیقی‌شناسی مردمی در ایران است

به گزارش خبرگزاری برنا، فیلم مستند «زیمل بلوچستان» (نواهای کهن) به کارگردانی «مازیار مشتاق گوهری» با حضور هنرمندان حوزه سینمای مستند و تعدادی از شخصیت‌های فرهنگی از جمله؛ «حمید پازوکی» هنرمند نقاش و استاد دانشگاه،  «کامران هروی» مدیر گالری «آس»، «فرهاد ورهرام» مستندساز و پژوهشگر، «مونا زاهد» دبیر سلسله نشست‌‌های نمایش و نقد فیلم مستند در کافه گالری «آس» و مدیر هنری گالری «آس»، «کیوان علیزاده کیانی»، «بابک بهرام‌بیگی» تدوینگر اثر، «حسین ریگی»، «هاله باستانی»، «ناهید رضایی»، «محمد مقدس»، «منوچهر جهانی» منتقد حوزه موسیقی و روزنامه‌نگار و همچنین تعدادی از علاقمندان به سینمای مستند در کافه گالری «آس» تهران به نمایش درآمد و پس از تماشاچیان نظرات خود را ارائه دادند و با کارگردان این اثر، به گفت‌وگو پرداختند.

همه پلان‌ها روی دست گرفته شده است

بعد از نمایش فیلم مستند «زیمل بلوچستان» (نواهای کهن) «مازیار مشتاق گوهری» توضیحات کوتاهی در مورد چگونگی ساخت این اثر و همچنین فرهنگ بلوچستان ارائه داد و در ادامه در مورد فیلمبرداری مستند «زیمل بلوچستان» (نواهای کهن) گفت: فیلمبرداری این فیلم دو سال به طول انجامید و همه پلان‌های آن، توسط «محمد رضا تیموری» روی دست گرفته شده است و هیچ کدام از پلانها روی سه پایه گرفته نشده است و تمام تلاشمان این بود که روی دست کار شود.  

یک مقدار طول کشید تا ذهنیتم پخته‌تر شد

وی در مورد پژوهش این مستند گفت: اولین بار در سال 84 به همراه «محسن شهرنازدار» و «مهران ملکوتی» برای یک کار موسیقیایی که صدا ضبط می‌کردند به بلوچستان سفر کردیم و بعد از آن این نوع موسیقی برایم جالب بود و ارتباطم را قوی‌تر کردم و شروع به کار تحقیقی کردم؛ یک بار در سال 1387 برای ضبط صدا به آنجا سفر کردم ولی چون نمی‌دانستم چه‌کار می‌کنم قط ضبط می‌کردم تا اینکه یک مقدار طول کشید و ذهنیتم پخته‌تر شد ولی ارتباطم را همچنان نگه داشته بودم و مشغول تحقیق بودم.

«زیمل بلوچستان» نخستین فیلم موسیقی‌شناسی مردمی در ایران است

در ادامه، «فرهاد ورهرام» مستندساز و پژوهشگر در مورد فیلم مستند «زیمل بلوچستان» (نواهای کهن) گفت: در موسیقی ایران افرادی داشته‌ایم که تحقیق کرده‌اند ولی فیلمی که جنبه اتنوموزیکولوژی (موسیقی‌شناسی مردمی) داشته باشد که بتواند هم موسیقی را مطرح بکند و هم زندگی کسانی که در مورد آن موسیقی هستند را به تصویر بکشد و از زاویه زندگی به آنها نگاه کند را در واقع نداشتیم و این اتفاق نیفتاده بود و من فکر می‌کنم مستند «زیمل بلوچستان»، نخستین فیلمی است که می‌توان گفت موسیقی مردم‌شناسی است و در فیلم «کمانچه» ساخته «کیوان علیزاده کیانی» نیز به این امر توجه شده و مردم‌شناسی یک ساز است؛ سرنوشتی که در طول تاریخ این ساز در لرستان پیدا کرده است در این فیلم بیان می‌شود و به نوعی به موسیقی مردم‌شناسی پهلو می‌زند.  

«زیمل بلوچستان» نسبت به زندگی نگاه برابری دارد

در بخش دیگری از این برنامه، «ناهید رضایی» مستندساز نیز گفت: شاخص‌ترین نکات فیلم این بود که برخلاف اکثر فیلم‌هایی که به نقاط محروم می‌روند و می‌خواهند فقط در مورد یک شخص نگاه از بالا به پایین داشته باشند، فیلم مستند «زیمل بلوچستان» نسبت به زندگی نگاه خیلی برابری دارد و به نظرم این فیلم اجازه می‌داد که من خودم ببینم و قضاوت کنم.

مردم‌شناسی در «زیمل بلوچستان» به اندازه موسیقی اهمیت داشت

وی همچنین گفت: مردم‌شناسی در این فیلم به اندازه موسیقی اهمیت داشت؛ موسیقی اصل بود اما بهانه‌ای هم بود در واقع برای دیدن مردم، زندگی، منطقه و مجموعاً یک آشنایی به ما می‌داد که برای من خیلی تازه‌گی داشت.      

سینما یک ابزار بسیار مؤثر است

در بخش دیگری از این نشست، دکتر «حمید پازوکی» هنرمند نقاش و استاد دانشگاه نیز گفت: سینما یک ابزار بسیار مؤثر است؛ من فکر می‌کنم اگر یک کمی بیشتر از این ابزار کامل و مثبت‌تر از آن استفاده بکنیم در ارتباط با موسیقی، معماری، هنرهای دستی به عنوان یک تصویر بسیار موفق و بسیار مسلح بر روی نشان دادن اهمیتی که در هر گوشه‌ای از ایران فراوان است. ما بتوانیم در واقع این اسلحه فرهنگی‌مان را به لحاظ برد و توانایی که دارد غنی‌تر بکنیم و به معماری بومی و اساساً هنرهای مختلف آنجا توجه بیشتری بشود، به نظرم بهتر می‌تواند این اثر پرواز بکند و غنی‌تر می‌تواند برد داشته باشد.

تغذیه‌شدن بیننده از مسیرها و جنبه‌های مختلف ایران

وی همچنین گفت: من جای این توجه را در این فیلم خالی دیدم؛ چون بیننده‌ای مثل من که فکر می‌کنم کم هم نباشد احتیاج دارد که از مسیرها، شیوه‌ها و جنبه‌های مختلف، از این بخش‌های مختلف ایران تغذیه بشود.     

نشان‌دادن موسیقی و کاربرد موسیقی در بلوچستان

«مازیار مشتاق گوهری» کارگردان فیلم مستند «زیمل بلوچستان» (نواهای کهن) در پایان این نشست در مورد سفارش‌دهنده خارجی مستند «زیمل بلوچستان» (نواهای کهن) گفت: دوست داشتیم استانمان را به خوبی معرفی کنیم و همچنین زیبایی‌های آن را نشان دهیم و از طرف دیگر، موسیقی و کاربرد موسیقی در قوم بلوچ دیده بشود.