اظهارات درویش و افخمی در جمع هنرمندان سوری

بهروز افخمی: سینمای سوریه آینده‌ساز مردم سوریه است

افخمی کارگردان سینمای ایران، در این نشست با بیان خاطره‌ای از سفرش به سوریه، ادامه داد: حدود سه سال پیش همراه با آقای مومنی‌شریف و جمعی از فعالان صلح از سرتاسر دنیا به سوریه سفر کردیم؛ در آنجا از شهرهای دمشق، حمص و لاذقیه دیدن کردیم، به دلیل مسائل امنیتی نیروهایی برای محافظت از ما در نظر گرفته بودند. نهایتا توانستیم از دست محافظان خود فرار کنیم و در بازار، شهر و قهوه‌خانه‌های دمشق و لاذقیه با خیال راحت قدم بزنیم و با مردم از نزدیک آشنا شویم. با اینکه صدای بمب و انفجار از هر سو هر لحظه به گوش می‌رسید اما زندگی عادی مردم در جریان بود.

وی افزود: در آن روزهایی که در سوریه حضور داشتیم فرصت ملاقات و آشنایی با فعالان هنری به‌ویژه هنرمندان سینمایی سوریه فراهم نشد و الان بسیار خوشحالم که این فرصت نصیب ما شده است. امیدوارم در همین فرصت راهنمایی‌هایی از شما هنرمندان سینمایی سوریه در راستای ساخت فیلم‌های مشترک بگیریم، همچنین پیشنهاد شما برای اینکه در چه زمینه‌ و یا چه مخاطبی باید فعالیت کنیم. به نظر من ما باید کودکان دنیای عرب را همانند کودکان ایرانی خودمان در نظر بگیریم و برای آنها فیلم بسازیم. به نظر می‌رسد که این موضوع زمینه‌ای است که جای کار بیشتری دارد. بیشتر از اینکه به صحبت در مورد خودم علاقه داشته باشم، خواهان دستیابی به پرسش‌های خود در مورد سینما هستم که امیدوارم در طول مدتی که شما در ایران هستید این فرصت فراهم شود.

سپس یکی از هنرمندان نویسنده سوری در واکنش به سخنان بهروز افخمی، گفت: کودکان سوری در وقایع تروریستی سال‌های گذشته در سوریه، اصلی‌ترین قربانیان این حملات بوده‌اند. با توجه به تفرقه‌های طایفه‌ای که در میان مردم وجود دارد، اختلافات و مشکلات کشور سوریه را بیشتر کرده است و به آتش افروخته شده دشمن دامن می‌زند. چگونه می‌توانیم کودکان خود را از گزند جنگ نجات دهیم. ما واقعا نمی‌دانیم که با چه ترفندی کودکان خود را در برابر این وقایع حفظ کنیم. ما به دنبال یافتن راهی فرهنگی برای رفع این مشکل هستیم. بعد از ایجاد ثبات در سوریه و استقرار امنیت در سوریه باید آینده‌ای غیر از شرایطی که الان هست را داشته باشیم. ما با کار هنری و سینما می‌توانیم بسیاری از مردم و به خصوص کودکان را از دام‌هایی که برایشان در نظر گرفته‌اند مطلع سازیم و از آسیب‌های اجتماعی جلوگیری کنیم.

افخمی نیز در ادامه افزود: ما انتظار داریم تا افسانه‌ها و داستان‌هایی که می‌تواند میان کودکان عرب و ایرانی تماس برقرار کند به وسیله شما نگاشته شود تا برای ساخت انیمیشن و فیلم‌های کودک مورد استفاده قرار گیرد. دیدگاه من این است که داستان‌های انتخاب شده برای فیلم‌سازی کودکان کمتر به مسائل روز پرداخته شود. چرا که مسائل روز موجب اختلاف میان آنها می‌شود. داستانها و افسانه‌هایی که مشترک میان مردم ایران و جهان عرب باشد و سنت‌ها، فرهنگ و تاریخ آنها را یادآوری کند.

یکی از هنرمندان سوری پس از پایان سخنان افخمی گفت: میان ایران و سوریه شباهت‌هایی است. رنج و دردها و آرزوهایی که ما امروزه در سوریه داریم جزو نقاط مشترکی است که در ایران هم به نوعی تجربه شده است. هنر از رحم دردها و رنج‌هایی که بر ما وارد می‌شود متولد و زاده می‌شود.

وی افزود: زنان و مردان و کودکان بسیاری در حوادث سال‌های اخیر علیه مردم سوریه قربانی شدند اما آنچه بیش از هر چیز آسیب و صدمه دید قشر آینده‌ساز سوریه است. با توجه به توانایی‌های سینمای ایران و امکاناتی که در اختیار دارد چرا سینماگران ایرانی و سینمای ایران در فضای واقعی سوریه حضور فعال ندارد تا از آن برای ساخت فیلم استفاده کند و کاری مشترک را با ما در سوریه آغاز کنند؟

احمدرضا درویش: هرگاه زبان هنر مطرح باشد مرزها دیگر معنا ندارند

درویش با اشاره به سخن یکی از هنرمندان سوری در مورد ناشناس بودن هنرمندان ایرانی و سوری برای یکدیگر و تاکید بر نقاط مشترک میان مردم ایران و سوریه گفت: لازم است برای شناخت بهتر از یکدیگر، من کمی خود را بیشتر برای شما معرفی کنم. آخرین ساخته من در سینما در مورد واقعه «عاشورا» است. این فیلم تولید مشترک میان ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس به همراه کویت است. سرمایه این فیلم توسط سرمایه‌گذاران ایرانی و خارجی تامین شده است. همچنین حوزه هنری مسئولیت توزیع این فیلم را بر عهده داشت. لازم است بدانید که چهار هنرپیشه به نام‌های «جامل سلیمان»، «طلحت حمدی»، «فواز سرور» و «رضوان عقیلی» سوری در این فیلم ایفای نقش کردند. همچنین «جواد الشکرچی» از کشور عراق و «فادی ابراهیم» از لبنان در این فیلم ایفای نقش کردند، این فیلم یک تولید مشترک در بازیگری و مسائل فنی نیز هست.

وی در ادامه گفت: برای ساخت فیلم «القربان» من حدود شش ماه در سوریه زندگی کردم و بیش از ده‌هزار قطعه عکاسی از تمامی شهرهای سوریه گرفتم. در میان هنرمندان و فیلم‌سازان ایرانی می‌توانم بگویم که من سوریه را همانند ایران به خوبی می‌شناسم. قرار بر این بود تا صحنه‌هایی از فیلم «القربان» در سوریه تصویربرداری شود. اما حملات جنگی به سوریه از این کار جلوگیری کرد. این فیلم به زبان عربی ساخته شده است، ان‌شاءالله در فرصتی برای شما نمایش داده شود.

درویش با اشاره به نزدیکی ملت ایران با سوریه گفت: ما در بسیاری از مسائل با کشور شما مشترک هستیم. به لحاظ تاریخ، تمدن و سبک زندگی شباهت‌های بسیاری به یکدیگر داریم. نقش تمدن، هویت و تاریخ سوریه در جهان عرب نقشی برجسته است. همان طور که ایران و تمدن ما در جهان نقشی برجسته دارد. اما در اینجا باید از حالت تبلیغات خارج شویم و کمتر از همدیگر تعریف کنیم. بهتر است از این فرصت استفاده کنیم و به آنچه که در حال حاضر با آن روبه‌رو هستیم بپردازیم. ما در یک موضوع با هم مشترک هستیم. بخش مهمی از کشور ما نیز توسط متجاوزین اشغال شده بود. ما هم با یک جنگ نیابتی روبه‌رو بودیم. چرا که با 36 کشور دنیا در حال جنگیدن بودیم. گواه این موضوع گرفتن اسیر از 36 کشور جهان در جنگ با حزب بعث عراق بود. الان هم اگر به زندان‌های سوریه توجه داشته باشیم می‌بینیم که از کشورهای بسیاری از جهان اسیر گرفته شده است. شما با معارضینی مواجه هستید که در کشور سوریه سلاح به دست گرفتند، درست شبیه به جنگی که میان کشور ما با عراق رخ داده بود. در آن شرایط کشور شما از مردم و کشور ما پشتیبانی کرده است.

وی ادامه داد: من اصلا نمی‌خواهم بحث سیاسی کنم. بلکه می‌خواهم به ایران دوران جنگ اشاره کنم. همچنین به نقش هنرمندان به خصوص سینماگران بپردازم. هنگامی که جنگ ایران و حزب بعث آغاز شد، مدت زیادی از انقلاب نگذشته بود. در این شرایط نقش سینماگران در هشت سال تجاوز حزب بعث علیه مردم و خاک ایران بسیار برجسته و مهم بود. توسعه و شکل گیری سینمای ایران مدیون سینمای دفاع مقدس است. یکی از بهترین آثار سینمای ایران مربوط به دوران جنگ است. چه در زمینه فیلم‌های داستانی و چه در زمینه فیلم‌های مستند بهترین آثار مربوط به دوران جنگ است. از آقای حمزه‌زاده و مدیران سینمایی حوزه هنری خواهشمندم تا مجموعه‌ای از آثار شهید آوینی را به عنوان هدیه به این دوستان هنرمند سوری بدهند. اگر هنرمندان عزیزی که نمونه‌ آنها از کشور سوریه در میان ما حضور دارند، در انعکاس وقایع امروزی جنگ در کشور سوریه و ثبت آن اقدام کنند، می‌توان به آینده سینمای سوریه امیدوار بود. در کشور شما حوادثی در حال رخ دادن است که موضوعات بسیار مهمی برای ثبت شدن دارند، این شرایط در سوریه شرایط تاریخی مهمی است. اگر هنرمندان در این عرصه به وظایف خود به خوبی عمل کنند حتما می‌توانند در آینده مردم سوریه و سینمای آن بسیار موثر باشند. سینمای ایران در دوران جنگ وضعیت خوبی نداشت. اما آثار ارزشمند و قدرتمندی در آن دوران ساخته شد. هنوز سه چهار سال از جنگ عراق با ایران نگذشته بود که سینمای ایران در مورد مقاومت و فلسطین یک فیلم عظیم و مهم ساخت. فیلمی به نام «بازمانده» که در خاک سوریه توسط مرحوم «سیف‌الله داد» ساخته شد. بخش های مهمی از این فیلم در شهر لاذقیه ساخته شد. آقای سیف الله داد گوهر برخاسته سینمای جنگ است که در تولید آثار دفاع مقدس در سینمای ایران رشد پیدا کرد.

درویش با اشاره به «ابراهیم حاتمی‌کیا» به عنوان یکی از کارگردان‌های ایرانی در ژانر مقاومت و پایداری گفت: در حال حاضر فیلمی در حال ساخت است. عنوان این فیلم «پرواز به وقت شام» است که توسط یکی از کارگردان های خوب کشورمان به نام ابراهیم حاتمی‌کیا در حال ساخت است، این فیلم در مورد مقاومت ساخته شده و قصه آن در سوریه روی خواهد داد.

وی در پایان تاکید کرد: آنجایی که زبان هنر مطرح باشد اشتراکات مطرح است و مرزها دیگر معنا ندارد. مرزهای سیاسی گسترش پیدا می‌کنند. هنر گرافیک نقاشی این‌ها زبان بین المللی است. باید احساس های خود را به هم نزدیک کنیم و نباید دیگر مرزی با هم داشته باشیم.

شهریار بحرانی: برای ورود به حیطه مقدس هنر باید خود را کنار بگذاریم

بحرانی، کارگردان سریال «مریم مقدس»، در این نشست گفت: دوستان سوری حاضر در این جلسه از درد و رنج جنگ صحبت کردند. اما این مسائل تنها مختص به یک کشور جنگ زده‌ای مثل سوریه نیست. مشکل انسان در عصر حاضر حیرت و سرگشتگی است و به شدت از این ماجرا رنج می‌برد. در کشوری که جنگ زده است که ما خود نیز جنگ را تجربه کرده‌ایم، این مسائل بشری نمای بیشتری دارد. این درد و رنج در قلب انسان معاصر دیده می‌شود، از آنجایی که سینما آیینه روح انسان است، می‌تواند این دردها و رنج‌ها را به عرصه تصویر بکشاند.

وی در ادامه گفت: در پاسخ به یکی از دوستان سوری حاضر در جلسه که در پی یافتن پاسخی برای پیام دادن به کودکان است، باید بگویم که این مشکل همه ماست؛ اینکه چگونه با نسل بعدی خود ارتباط برقرار کنیم و با آن ها چه بگوییم و چگونه صحبت کنیم که در آن رشد و تعالی نهفته باشد. سینما موثرترین زبان هنری دنیاست و بهترین روشی است که می‌شود با آن امید به رحمت خدا را منتقل کرد. اگر انسانی به رحمت خداوند ایمان نداشته باشد و به آن توجه نداشته باشد، امید در زندگی اش وجود نخواهد داشت و مدام تاریکی و مشکلات برایش پیش خواهد آمد. مردم از ما هنرمندان انتظار دارند که بتوانیم این امید را  در فیلم‌های خود به نسل های بعدی منتقل کنیم.

بحرانی افزود: احتمالا همه دوستان حاضر در این جلسه از تکنیک‌های سینما باخبر هستند. اما تنها تکنیک سینما برای بیان نکات مورد نیاز جامعه ما کافی نیست. سینما باید بسیار فراتر از سطح فنی و تکنیکی قدم بردارد. باید بتواند مفاهیم و معانی و راه‌حل‌های نجات بخش را به مردم ارائه دهد. در یک کلمه باید بتواند امید به آینده و امید به خداوند را به جامعه تزریق کند. دستیابی به این مهم یک راه‌حل بیشتر ندارد؛ هنگامی هنرمند موفق خواهد بود که خود را کنار بگذارد و مجرایی باشد تا انوار الهی را در کار خود وارد کند. در این شرایط باید بر نفس خود غلبه کند و اجازه دهد تا خدا با هنر خود به نورافشانی بپردازد. این کار بزرگ ترین وظیفه‌ای است که هنرمند بر عهده دارد؛ یعنی مبارزه با خودش و نفس خودش تا انوار الهی بتوانند خود را بروز دهند. چه در جنگ یا صلح باشیم و چه در آرامش و یا در سختی باشیم، اول از همه انسان باید خود را کنار بگذارد. چرا که می‌خواهیم وارد حیطه مقدس هنر شویم.

هنرمندان سوری نیز در این نشست به بیان مطالب و دیدگاه‌های خود پرداختند.

این هیات سوری که متشکل از فعالان سینمایی و تئاتری کشور سوریه بودند دوشنبه  ۱۶مردادماه بعد از ادای احترام به مقام شهدای گمنام در حوزه هنری، از بخش‌های مختلف حوزه هنری همچون کتابخانه جنگ، گالری ابوالفضل عالی، گالری خانه عکاسان ایران، گنجینه هنرهای تجسمی حوزه هنری، فروشگاه کتاب حوزه هنری و همچنین سینمای آزادی متعلق به حوزه هنری دیدن کردند و با آثار و دستاوردهای هنری این نهاد انقلابی آشنا شدند.