کیمیاگری معکوس

به گزارش گروه خبر خبرگزاری برنا، روزنامه قانون نوشت: در میان سه معدن بزرگ طلای ایران، یکی در اصفهان قرار دارد (معدن طلای موته) و دو تای آن در استان آذربایجان غربی (آق‌دره و زرشوران) است. با احتساب کل میزان ماده معدنی طلای ایران، معدن طلای زرشوران در نزدیکی شهر تکاب، عنوان بزرگ‌ترین معدن ایران را به خود اختصاص داده است که گفته می‌شود 150 هزار کیلوگرم ذخیره طلای خالص دارد و آن‌گونه که مسئولان زرشوران اعلام کرده‌اند در سال‌های 94 و 95، حدود 611 کیلوگرم شمش طلا از زرشوران به دست آمده است. طبق اخبار رسیده به «قانون» فعالیت استخراج ماده معدنی از بزرگ‌ترین معدن طلای کشور در زرشوران شهرستان تکاب متوقف شده است که با ادامه این روند و پایان دپوی ماده معدنی، کارخانه طلای زرشوران نیز ظرف چند ماه آینده تعطیل خواهد شد.

توقف فعالیت اجرایی در معدن زرشوران

با وجود همه پتانسیل‌های ملی، منطقه‌ای و جهانی معدن طلای زرشوران، این روز‌ها خبر می‌رسد که کار در این معدن با ۱۵۰ کارگر به لحاظ عملیات استخراج در حالت تعطیلی کامل است و با ادامه روند فعلی، کارخانه طلای زرشوران نیز با تقریبا ۷۰۰ کارگر و پرسنل و با پایان دپوی ماده معدنی آن، ظرف چند ماه آینده تعطیل خواهد شد. با ادامه این تعطیلی بهترین فصل برای بهره‌برداری از معدن طلای زرشوران از دست خواهد رفت. فعالیت استخراج ماده معدنی برای فرآوری درکارخانه در این منطقه در زمستان به علت کوهستانی و برف‌گیر بودن زرشوران کند یا غیرممکن خواهد بود.

برنامه‌های معدن زرشوران برای 96 چه بود؟

توقف فعالیت معدن زرشوران، در حالی است که مهدی قدمی مدیرعامل شرکت گسترش معادن و صنایع معدنی طلای زرشوران در فرودین سال جاری اعلام کرده بود در سال 96 علاوه بر فعالیت‌های اصلی یعنی استخراج از معدن و تولید محصول، برنامه‌های دیگری شامل پیشرفت 30 درصدی فاز دوم طرح 22 تنی توسعه کارخانه، حفاری اکتشافی تکمیلی معدن، جاده دسترسی معدن به کارخانه، محوطه سازی، نصب سیستم نرمه‌گیری در واحد خردایش، استقرار سیستم‌های مدیریت کیفیت و مدیریت یکپارچه، دریافت مجوز پروانه بهره برداری صنعتی، استقرار طرح طبقه بندی مشاغل و آموزش نیروی انسانی نیز در دستور کار است. با این وجود استخراج از معدن که اصلی‌ترین فعالیت طلای زرشوران به‌حساب‌می‌آید‌، متوقف شده است. شرکت گسترش معادن و صنایع معدنی طلای زرشوران زیرمجموعه ایمیدرو است و مسئولیت معدن و کارخانه طلای زرشوران را برعهده دارد. مهدی قدمی که در حال حاضر مدیرعامل این شرکت است، پیش از حضور در مناصب اقتصادی، در حوزه ورزش و کمیته ملی المپیک فعالیت داشته است. او یکی از معاونان مهرعلیزاده در سازمان تربیت بدنی در دولت اصلاحات بود و با روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد نیز، ارتباط خودش را با دولت حفظ کرد و حتی چند ماهی معاون علی‌آبادی در تربیت بدنی بود. قدمی در دولت روحانی همراه با دکتر مهدی کرباسیان که رییس ایمیدرو شد، از عالم ورزش به حوزه مدیریت صنعت و معدن آمد و در دی ۹۳ مدیریت کارخانه بزرگ آلومینیوم المهدی به وی واگذار شد. در دوره مدیریت قدمی، موضوع واگذاری کارخانه المهدی به محمد علی محمدی پیش آمد. این واگذاری با انتقادهایی روبه‌رو شد و هم‌اکنون پرونده‌ای برای رسیدگی به این واگذاری در سازمان بازرسی کل کشور تشکیل شده است. دکتر قدمی از دی سال ۹۵، مسئولیت شرکت گسترش معادن و صنایع معدنی طلای زرشوران را برعهده گرفته است.

وضعیت معادن طلای ایران

بر پایه آخرین گزارش‌ها، ایران رتبه ۵۷ تولید طلا در رده جهانی را به خود اختصاص داده است. آمارهای وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌گویند که حدود ۱۵ معدن طلای فعال و غیرفعال در ایران وجود دارد و هم‌اکنون اکتشافات طلا در بیشتر استان‌های کشور ازجمله آذربایجان‌شرقی و غربی، کردستان، کرمان، خراسان رضوی و جنوبی، اصفهان، یزد، مرکزی، قم و همدان، ارغش نیشابور، سقز، طرقبه مشهد و سیستان و بلوچستان نیز در دست اجراست.

استاندارد جهانی یک معدن طلا، داشتن ذخیره ۱۰۰ تن به بالاست و ایران دارای معادن کوچک و پراکنده بسیاری است، اما تنها حدود ۱۰ معدن آن نزدیک به سطح کلاس جهانی است که مهم‌ترین آن‌ها معدن طلای زرشوران آذربایجان‌غربی و ساریگونی کردستان است.

البته به گفته مسئولان زمین‌شناسی، اکتشافات در مناطق مستعد یا امیدبخش طلایی در استان‌های مختلف در حال انجام است، به‌طور کل ایران ظرفیت خوبی از نظر ذخایر طلا دارد. اما نکته مهم، بهره‌برداری از این ذخایر خدادادی است که این بهره‌برداری از مطالعات اکتشافی آغاز و به تولید و فرآوری شمش طلا ،منتهی می‌شود.

آذربایجان‌غربی، بیشترین ذخیره طلا را دارد

استان آذربایجان‌غربی، دارای بیشترین ذخیره قطعی طلا در بین استان‌های کشور است. در شهرستان تکاب استان آذربایجان‌غربی کشور ایران، دو معدن بزرگ طلا وجود دارد که هر دو قدمت باستانی برداشت دارند. این دو معدن، مهم‌ترین و اصلی‌ترین معادن طلا در ایران به‌شمار می‌روند و معدن زرشوران از این جهت یکی از مهم‌ترین منابع طلای ایران است.

در افتتاح زرشوران چه گذشت؟

معدن و کارخانه طلای زرشوران، اواخر آبان سال 95 و با حضور معاون اول رییس جمهوری افتتاح شد و در همان زمان اعلام شد که این مجموعه نخستین مجتمع تولید طلا در جهان است که با روش منحصر به فرد و کاملا بومی ساخته شده است. در افتتاح زرشوران، اسحاق جهانگیری گفته بود:«درایران ذخایر طلای بسیار خوبی وجود دارد ولی هنوز معادن بزرگی در این زمینه ساخته نشده است که معدن زرشوران تکاب، نخستین معدن بزرگ در زمینه طلا در کشور به شمار می‌رود. توسعه معدن زرشوران باید به طور جدی پیگیری شده و دغدغه‌های زیست محیطی احتمالی آن نیز مرتفع شود». مهدی کرباسیان معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت و رییس ایمیدرو نیز از زرشوران به عنوان بزرگ‌ترین واحد فرآوری در خاورمیانه یاد کرده و گفته بود: «روش به کار گرفته شده در فرآوری طلا در این مجتمع با روش شیمیایی انجام می‌گیرد که توسط یک شرکت ایرانی ابداع شده و به ثبت رسیده است» .

کرباسیان درباره معدن زرشوران گفته است: «عملیات اکتشاف در این معدن در سال 76 آغاز شده و در ابتدای اکتشاف، ذخیره 56 تن شناسایی شد که این میزان ذخایر هم‌اکنون به 11 تن رسیده و پیش‌بینی می‌شود در آینده‌ای نزدیک با 10 هزار متر حفاری که در دست اجراست، این میزان به 200 تن افزایش یابد. وی تولید یک هزار و 250 کیلوگرم نقره و 500 کیلوگرم جیوه را به‌عنوان مواد معدنی همراه این مجتمع ذکر کرد».

امیدها به اشتغال‌زایی زرشوران

افتتاح مجتمع زرشوران در دل بسیاری از مردم تکاب و روستای زرشوران نیز امیدهایی ایجاد کرده بود. ابراهیم صبایی، معاون فنی و بهره‌برداری طلای زرشوران با اشاره به اشتغال‌زایی این مجموعه بر پایه اقتصاد مقاومتی، گفته است: بالغ بر 700 نیرو در معدن طلای زرشوران مشغول به کار هستند. ایرج ثقفی، فرماندار تکاب نیز گفته است: مجموعه معدن و کارخانه طلای زرشوران، سرمایه ای بزرگ برای شهرستان تکاب به شمار می‌رود که باید قدر این سرمایه را بدانیم و برای توسعه و رونق آن که موجب توسعه و پیشرفت شهرستان تکاب می‌شود، تلاش همه‌جانبه‌ای صورت بگیرد.

51 درصد شاغلان این مجموعه، نیروهای بومی منطقه، 40 درصدآن ساکنان روستاهای اطراف زرشوران و بقیه نیروهای فنی و تخصصی غیربومی هستند، به‌این ترتیب علاوه بر اشتغال‌زایی در منطقه، مجتمع زرشوران به روستاهای اطراف کارخانه کمک‌های بسیاری داشته است. با توجه به آنچه گفته شد، در روزهای آتی وضعیت تعطیلی بزرگ‌ترین معدن طلای کشور را از جهات مختلف از جمله وضعیت کارگران و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی پیگیری خواهیم کرد.