آمریکا تنها خواهد ماند

به گزارش سیاسی خبرگزاری برنا٬ نشریه فارین پالیس در گزارش خود به قلم ریچارد تعیو مشاور مسایل ایران در کاخ سفید و عضو پیشین تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای آمریکا و ایان کولاتبرک یک عضو هیات ویژه مذاکرات فلسطین -  اسرائیل با تاکید بر این‌که برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) اهمیت بسیار بالایی برای امنیت ملی آمریکا دارد، نوشت: اینکه دونالد ترامپ رییس‌جمهور آمریکا از توافق هسته‌ای متنفر است بر هیچکس پوشانده نیست و از این رو یک استراتژی وحشتناک از سوی منتقدان بیرونی در جریان است تا یک دلیل قانع‌کننده‌ برای کمک به دولت در جهت کنار گذاشتن توافق پیدا شود.

برخی مخالفان توافق روی رویکرد پیشنهاد شده مبنی بر این تمرکز دارند که می‌گوید ترامپ نباید پایبندی ایران به توافق هسته‌ای در ماه اکتبر را تایید کند اما نباید هم به سرعت تحریم‌های مرتبط هسته‌ای را باز گرداند. دولت در ازا باید بالاترین فشار را از طریق وضع تحریم‌های گسترده غیرهسته‌ای بر ایران وارد کند. دیگر مخالفان توافق درباره نیات‌شان شفاف‌تر هستند. جان بولتون نماینده پیشین آمریکا در سازمان ملل به تازگی طرحی را ارائه داده است که به ادعای وی، نقشه راه برای خلاص کردن جامعه بین‌الملل از این توافق را نشان می‌دهد.

اما اگر ترامپ این پیشنهادات منتقدان توافق را دنبال کند، یک چیز روشن است؛ چنین کاری آمریکا را در موضعی به مراتب ضعیف‌تر با اهرم فشاری کمتر برای مذاکره یک توافق بهتر قرار می‌دهد. این اقدام همچنین در درازمدت می‌تواند منجر به تقابل نظامی مستقیم میان ایران و آمریکا شود.

این نشریه آمریکایی در ادامه گزارش خود با بررسی طرح پیشنهادی جان بولتون نوشت: اگرچه بولتون در درخواست‌هایی از دولت ترامپ صریح است استراتژی مورد نظر وی به اندازه پیشنهادات مورد حمایت دیگر مخالفان برجام معیوب است. وی در هیچ جای طرح خود نمونه‌ای از نقض توافق توسط ایران ارائه نداده است و در ازا روی مواردی متمرکز شده است که دیگر کشورها نسبت به آن بی‌توجه هستند؛ اینکه برجام اجازه غنی‌سازی به ایران را می‌دهد و ایران از گروه‌هایی مثل حزب‌الله حمایت می‌کند. همچنین اگر آنها کماکان بی‌توجه هستند آمریکا می‌تواند همکاری و کمک آنها را برای دنبال کردن سیاست‌هایش در قبال ایران به دست آورد.

اما بولتون در اینجا انگیزه اصلی کشورها برای همراهی با واشنگتن در تحریم‌های تهران را نادیده می‌گیرد. این استراتژی زمانی توانست کشورها را متقاعد کند که آن‌ها اطمینان یافتند آمریکا به دنبال یک راه‌حل دیپلماتیک برای موضوع هسته‌ای است. این استراتژی بود که به این کشورها کمک کرد تا تصمیم بگیرند. واردات نفت خود از ایران را محدود یا با وزارت خزانه‌داری آمریکا همکاری کنند.

اما اکنون شرایط تغییر کرده است. اگرچه هنوز کشورهایی مثل ژاپن و کره جنوبی وجود دارند که ممکن است به دلیل همکاری نزدیک با آمریکا از وضع دوباره تحریم‌ها علیه تهران حمایت کنند، کشورهای دیگر و شرکت‌هایی وجود دارند که مسیری متفاوت را انتخاب خواهند کرد. به عنوان مثال چین به دلیل منافع ملی‌اش در منطقه به علاوه مقاومتش در برابر آمریکا از تحریم‌های دوباره ایران پیروی نخواهد کرد. در فضایی که آمریکا دیگر یک بازیگر جهانی مسئول شناخته نمی‌شود و در شرایطی که تعرفه‌ها و جنگ‌های تجاری به صورت تصادفی تهدید می‌شوند، چین دلیلی برای همکاری با تحریم‌های ایران ندارد.

اتحادیه اروپا نیز که در گذشته با تحریم‌های آمریکا علیه ایران همراهی کرده، بعید است این بار با واشنگتن همکاری کند و هیچ یک از دولت‌های عضو اتحادیه اروپا آماده نیستند هزینه‌های اقتصادی را بپذیرند که دیگری نپذیرفته است. (به ویژه اگر چین کنار بنشیند) دولت اروپایی علاوه بر این، به دلیل عدم محبوبیت ترامپ در اروپا با هزینه داخلی نیز مواجه خواهند شد. این در حالی است که برجام در اروپا محبوب و مقبول است. زمانیکه هر درخواستی از یک دوست بیرونی با هزینه سیاسی داخلی به جای سوددهی روبرو می‌شود همکاری کردن (با آمریکا) به مراتب سخت‌تر می‌شود.

این نتیجه‌گیری بسیار خوب است. چیزی که نشان می‌دهد آمریکا احتمالا خود با کناره‌گیری یکجانبه از برجام منزوی خواهد شد در حالیکه ایران، اتحادیه اروپا و دیگر کشورها احتمالا اقدامات خود را به کار خواهند گرفت. علی‌اکبر صالحی رییس سازمان انرژی اتمی ایران به تازگی گفته است که حتی اگر آمریکا از توافق خارج شود ایران تا زمانی که اروپا در این توافق باقی بماند به تعهداتش پایبند باقی خواهد ماند اما اگرچه آمریکا باید انتظار همراه شدن شرکای خارجی با هر ماجراجویی در خصوص تحریم‌های را با نگاه تردید بنگرد ایران به زودی متوجه خواهد شد که همکاری نصفه نیمه (طرف‌های دیگر) با تحریم‌های آمریکا برای منافع اقتصادی‌اش مضر است.

ایران در چنین شرایطی از اتحادیه اروپا خواهد خواست تا شرکت‌هایش را ملزم به پایبندی به قراردادها و اهداف برجام کند اما هیچ زیربنای قانونی در اتحادیه اروپا برای این‌که دولت‌ها بخواهند چنین چیزی را عملی کنند وجود ندارد.

نیمی از اروپا، چین، روسیه و دیگر کشورها به سادگی قادر نخواهند بود با کاهش تحریم‌ها به اندازه‌ای منفعت اقتصادی ایجاد کنند که تهدیدات ناشی از تحریم‌های ثانویه آمریکا را جبران کنند و ایرانی‌ها را راضی نگه دارد. از طرفی دیگر اگر ترامپ یکجانبه از توافق خارج شود باز هم فشار داخلی بر رییس‌جمهوری ایران وجود دارد که باید پاسخگوی این اتفاق باشد.

نتیجه احتمالی قرار گرفتن در چنین وضعیتی این خواهد بود که ایران به جای این‌که آرام بنشیند و وضعیت را بپذیرد به اقدامات تحریک‌آمیز آمریکا پاسخ خواهد داد و فعالیت‌های هسته‌ای تعلیق شده‌اش را از سر خواهد گرفت.