جلوه های تدبیر و امید در «خراسان شمالی»؛ چشم انداز توسعه «ایران کوچک» در ۱۴۰۰ (بخش نخست)

** راهبری قطار توسعه خراسان شمالی با راهبرد 4 ساله

شکی نیست که برای چیرگی یافتن بر چالش های عمده، به هدفگذاری دقیق بر مبنای مطالعات گسترده، برنامه ریزی کارشناسانه و اجرای صحیح سیاست ها نیاز دارد؛ امری که به طریق اولی، در سطح استان ها نیز باید به درستی و بر مبنای ملاحظات خاص، مورد توجه قرار گیرد. با توجه به هدفگذاری و اقدامات انجام شده از یک سال پیش به این سو، و نیز با آرامش و ثبات مدیریتی و تعاملی که بین مقام عالی اجرایی استان با دیگر مسئولان استانی و ملی برقرار شده است، اکنون می توان خراسان شمالی را استانی دانست که از راهبرد توسعه ای برای 4 سال آینده برخوردار است.

استاندار خراسان شمالی با اشاره به برنامه ریزی تیم مدیریتی این مجموعه و تحقق حضور بیش از 200 مدیر کشوری در استان خراسان شمالی، آن هم از سطح معاون وزیر به بالا که طی کمتر از 15 ماه گذشته شاهدش بوده ایم، گامی در همین راستا می داند.

محمدرضا صالحی که مهم ترین دلیل و عنصر موثر در برنامه ریزی این سفرها را شناساندن خراسان شمالی به مدیران ملی می داند، بر این باور است که سفرهای کاری متعدد دولتمردان ارشد به استان، از یک سو قابلیت های به فعلیت درآمده و ظرفیت های مغفول این خطه را به مسئولان کشوری می شناساند. وی می گوید: از سوی دیگر، این سفرها برخی کاستی های اعتباری و کمبود منابع و امکانات را برای آن ها به عینه به اثبات می رساند و بدین ترتیب می توان در مسیر جذب بیشتر اعتبارات و تسهیلات و جلب حمایت مادی و معنوی مسئولان سطوح عالی کشور به طرز موثرتری گام برداشت.

وی خاطرنشان می کند: بهره مندی این استان از بالاترین درصدهای رشد اعتبارات جاری و عمرانی در بودجه سنواتی، کسب بالاترین میزان رشد اقتصادی بین استان ها در سال 95، گره گشایی از مشکل تأمین اعتبار پروژه های عمده زیربنایی به خصوص بزرگراه پیونددهنده مرکز این استان به جنگل گلستان به عنوان شاهراه ارتباطی مشهد مقدس و شمال کشور و نیز، تعریف این خطه به عنوان استان نمونه در اجرای برخی طرح های پیشرو و دانش بنیان حوزه اقتصاد مقاومتی ازجمله توسعه انرژی های پاک و تجدیدپذیر، نمونه هایی از مزایای این شیوه مدیریتی بوده است.

به گفته صالحی، بهبود و ارتقای تقریبا دو برابری بسیاری از شاخص های توسعه ای استان طی 4 سال دولت تدبیر و امید (نظیر بهبود ضریب نفوذ شبکه های ارتباطی، آب و برق و گازرسانی روستاها، خانه های بهداشت روستایی و سلامت شهری، طرح هادی روستاها، طرح های عمران شهری و روستایی و بهره برداری از تخت های بیمارستانی معادل 75 درصد تمام آن چه در این استان پیش از آن دایر شده بود) گواه دیگری بر این دستاوردهاست.

استاندار خراسان شمالی اشاره می کند که با سیاست گذاری های انجام شده به خصوص در ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی، شوراهای اداری، اشتغال، سرمایه گذاری، کارگروه تسهیل تولید و نظایر آن و تأکیدهایی که در این مدت بر دو شاخصه مهم اقتصاد مقاومتی شده، یعنی درون زابودن و برون نگری که شاکله اصلی آن را تشکیل می دهد، مدیران اجرایی این استان اکنون در کنار برنامه های یک سال آتی دستگاه متبوع خود، برنامه هایی چهار ساله تنظیم کرده اند که در راستای اسناد فرادستی مانند سند توسعه استان، سند آمایش سرزمینی و سامانه معرفی فرصت های سرمایه گذاری، قابلیت اجرا داشته باشد.

صالحی تصریح می کند: در این راهبردهای توسعه 4 ساله، توجه ویژه به جذب سرمایه گذاری خارجی و توسعه اشتغال ارزان قیمت، به ویژه با تکمیل و توسعه ظرفیت منطقه ویژه اقتصادی بجنورد و شهرک ها و نواحی صنعتی شهرستان ها، توجه خاص به مباحث حوزه گردشگری از جمله تعیین اهدافی در حوزه گردشگری سلامت، تعریف دهکده های توریستی و جشنواره هایی با هدف تبدیل گردشگری عبوری به گردشگری به مقصد این استان اهمیت خاصی دارد. هم چنین تأکید بر گسترش کسب و کارهای دانش بنیان، پیگیری راه اندازی بورس ایده و بنیاد وقف علمی، اجرای طرح های مشترک با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای تبدیل قابلیت های بالقوه این استان به توانمندی های بالفعل در حوزه گیاهان دارویی، هدفگذاری برای ایجاد روستاهای سبز و ایجاد تونل سبز ورودی و خروجی شهرهای هجده گانه این استان، تعریف روستاهای بدون بیکار و بوستان های ویژه بانوان در 8 شهرستان استان، از دیگر محورهای برنامه های توسعه آتی این خطه تعریف شده است که در یک برنامه زمان بندی شده 4 ساله به تدریج به ثمر می نشیند.

مقام عالی دولت دوازدهم در خراسان شمالی هم چنین یادآور می شود: با هدفگذاری انجام شده این خطه به زودی به استان سبز و نمونه در حوزه انرژی های پاک و تجدیدپذیر (صدور مجوزهایی به میزان 310 مگاوات برق خورشیدی و 99 مگاوات برق از انرژی بادی) تبدیل خواهد شد. این هدف گذاری هم به هیچ وجه دور از دسترس نیست؛ به خصوص که با استمرار و گسترش طرح های منارید و ترسیب کربن با مشارکت نهادهای بین المللی، هم چنین مهار آب های مرزی با احداث سدهای بزرگ و هم زمان با آن، توسعه طرح های آبخیزداری و آبخوان داری، این استان به اهداف زیست محیطی در راستای توسعه پایدار و سازگار با محیط زیست بیش از گذشته نزدیک می شود.

**خراسان شمالی در مسیر توسعه مراودات فراملّی

 شاید شاه کلید آینده توسعه اقتصادی خراسان شمالی را بتوان گسترش مراودات اقتصادی با کشورهای مختلف به ویژه اتحادیه اروپایی دانست. امری که شاید در نگاه نخست و از دید بسیاری از مدیران محلی، هدفی دور و دراز و دست نیافتنی جلوه کند، اما با دوراندیشی و هدفگذاری انجام شده از سوی مقام عالی دولت در استان، اکنون بیش از هر زمان دیگری در دسترس است.

استاندار خراسان شمالی با اشاره به سفر اسفندماه گذشته مدیران اقتصادی و فعالان بخش خصوصی این استان به آلمان و فرانسه، که به دنبال خود سفر متقابل سرمایه گذارانی از آلمان را به این استان به همراه داشت، این رویدادها را نمونه ای از اقدامات انجام شده در این راستا قلمداد می کند و با بیان این که شاید پیش از آن، اکثر فعالان اقتصادی این استان به گسترش مراودات با کشورهای آسیای میانه به عنوان هدفی غایی می اندیشیدند، سفر زمستان گذشته هیئت اقتصادی این استان به آلمان و فرانسه را نقطه قوتی برای معرفی ظرفیت ها و حضور سرمایه گذاران توصیف می کند.

راه اندازی نیروگاه های خورشیدی و بادی در نقاط مختلف استان، مقدمه چینی برای راه اندازی خط تولید لامپ های هوشمند و صفحات انرژی خورشیدی برای نخستین بار در کشور و مذاکره برای اعطای فرصت تحصیلی به دانشجویان استان و توسعه صنایع سنگین و جانبی آن ها از دیگر دستاوردهای سفر اروپایی هیئت اقتصادی خراسان شمالی به شمار می رود که استاندار به آن ها اشاره دارد.

مهندس صالحی هم چنین به مصاحبه اخیر خود با خبرگزاری آناتولی ترکیه در حاشیه دیدار با سرکنسول این کشور در شمال شرق کشور اشاره می کند و می گوید: در این قبیل برنامه ها و مصاحبه ها تلاش کرده ایم فرصت های سرمایه گذاری در خراسان شمالی را برای فعالان اقتصادی خارج و داخل کشور تشریح کنیم. 

 وی خاطرنشان می کند: این استان با کسب رتبه نخست صدور مجوز سرمایه گذاری های خارجی به مبلغ 3 میلیارد و 367 میلیون دلار، بهترین عملکرد کشور در پسابرجام در حوزه سرمایه گذاری خارجی را نیز به خود اختصاص داد و اکنون با احداث بزرگ ترین نیروگاه خورشیدی حال حاضر کشور در شهرستان جاجرم به ظرفیت 30 مگاوات با 75 میلیون دلار سرمایه گذاری مستقیم خارجی، عملیاتی شدن تدریجی مجوزهای صادرشده را شاهد هستیم.

وی ادامه می دهد: با تشکیل مرتب جلسات ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی استان و پیگیری طرح های مهم با رویکرد اشتغالزایی و افزایش درآمد سرانه، کاهش نسبی نرخ بیکاری و کاهش چشمگیر نرخ تورم در استان را شاهد بوده ایم. هم چنین کاهش شمار واحدهای دچار رکود در بخش های صنعت و کشاورزی، افزایش واحدهای فعال در شهرک های صنعتی، پیگیری حل مشکلات صنایع بزرگ استان و تکمیل زنجیره صنایع پایین دستی آن ها، فعال شدن گمرک ریلی جاجرم، فعال شدن منطقه ویژه اقتصادی بجنورد و تأمین زیرساخت های آن از دیگر نکات حائز اهمیت به شمار می رود.

به گفته وی، آغاز طرح واگذاری پنل های سیار خورشیدی به عشایر و مددجویان نهادهای حمایتی با هدف تأمین معیشت پایدار آنان و تعریف این استان به عنوان پایلوت انرژی های پاک با انعقاد قرارداد احداث 310 مگاوات برق خورشیدی و نیروگاه برق بادی 99 مگاواتی که در شرف عقد قرارداد با سرمایه گذار خارجی است، از دیگر دستاوردهای حوزه اقتصادی در استان طی ماه های اخیر محسوب می شود.

صالحی می افزاید: کسب بالاترین نرخ رشد اقتصادی بین استان ها در سال 95، تعریف یکی از 10 تعاون-شهر کشور در این استان (شهرستان راز و جرگلان)، تشکیل شورای معادن به ریاست استاندار به عنوان نخستین استان در کشور و تشکیل صندوق حمایت کشاورزی در شهرستان ها به عنوان استان پیشتاز کشور را نیز باید به این فهرست موفقیت ها افزود.

وی خاطرنشان می کند: با تدابیر اتخاذ شده از سال گذشته به این سو هم چنین موفق شدیم، ضمن جذب صد درصد اعتبار تملک دارایی های استانی سال 95، رتبه دوم افزایش اعتبارات تملکی و عمرانی و رتبه نخست رشد اعتبارات هزینه ای در بودجه امسال کشور را نیز از آن خود کنیم.

** برنامه های سال جاری برای رونق تولید و اشتغال

محمدرضا صالحی در توضیح اجمالی برنامه های مدنظر برای رونق بیشتر تولید و اشتغال در خراسان شمالی، برخی برنامه های سال گذشته را مقدمه ای برای اجرایی شدن برنامه های سال جاری خواند. به گفته وی، تعیین این استان به عنوان پایلوت انرژی خورشیدی، حفظ وضع موجود در حوزه کشاورزی ( با توجه به محدودیت منابع آب و خاک) و رشد اقتصاد حوزه گردشگری، در کنار حل مشکلات توسعه صنایع بزرگ استان و راه اندازی صنایع پایین دستی آن ها و نیز همت مضاعف برای بسط اشتغال در حوزه خدمات، از نقاط موردتوجه مدیریت عالی استان در سال جاری محسوب می شود.

وی در عین حال، توسعه کشاورزی ارگانیک و ارتقای اقتصاد حوزه صنایع دستی و ایجاد روستاهای زیست بوم و سازگار با محیط زیست را مورد تاکید قرار می دهد و آن را زمینه ساز توسعه اشتغال و معیشت پایدار می خواند و با اشاره به قابلیت های خدادادی این استان در حوزه انرژی های نو شامل بادی و خورشیدی، توجه به این مزیت ها را که مورد استقبال سرمایه گذاران خارجی هم قرار دارد، گره گشای بخشی از مشکل اشتغال و ثروت آفرینی در استان می داند.

استاندار با بیان این که اولویت نخست ما در استان اشتغالزایی است، مبنای توسعه این خطه را اشتغال پایدار با فعال تر کردن گمرک، شهرک های صنعتی، منطقه ویژه اقتصادی و صنایع مرتبط با حوزه کشاورزی و دامپروری بر می شمرد و تصریح می کند: ایجاد صنایع تبدیلی و توجه به اشتغال ارزان قیمت با حمایت از بخش خصوصی و هم زمان با آن، جذب سرمایه از بیرون مرزها اعم از صاحبان سرمایه خارجی و ایرانیان مقیم خارج، در دستور کار قرار دارد.

صالحی با بیان این که سیاست های غلط دولت گذشته ضمن فشارآوردن به منابع بانکی و ناکارآمدساختن آن ها، باعث شد بیکاران زیادی به بدهکار تبدیل شوند، سیاست دولت تدبیر و امید را توسعه اشتغال پایدار و ایجاد ارزش افزوده بیشتر در حوزه کسب و کارهای جدید توصیف می کند.

وی با افزودن این که تلاش برای تحقق رشد بالای 15 درصدی صادرات غیرنفتی طی 4 سال دولت دوازدهم، جزو احکام ابلاغی دکتر روحانی به وزراست، تصریح می کند: مقرر شده است سهم استان در این زمینه با همکاری بخش خصوصی، مشخص و برای محقق شدن آن برنامه های لازم اجرایی شود. وی توجه به آموزش های مهارتی و فنی و حرفه ای با توجه به نیازهای بازار کار را از ملزومات کار دانشگاه ها و مدارس در سال های پیش رو بر می شمرد و برای ایجاد تحول عمده در جامعه تأکید ویِژه دارد.

وی خاطرنشان می کند: یکی از آثار برجام، گشایش های حوزه مالی و مجوزهای زیادی است که در حوزه سرمایه گذاری خارجی صادر شده و اکنون در ارتباط با دنیا و هدف گذاری صادرات و واردات و هدفمند شدن فاینانس ها دچار مشکل نمی شویم.