دیوار یک متری در برابر داعش!

از سوی دیگر چند ماهی بیشتر از نونوار شدن این عمارت و نورپردازی آن با اعتباری در حدود ۶۰ میلیون تومان نگذشته است. طرحی که به‌ منظور هویت‌بخشی و زنده‌سازی بهارستان از سوی سازمان زیباسازی اجرا شد؛ اقدامی که می‌توانست گردشگری بهارستان را متحول کند. با این حال این شادی دوستداران میراث‌ فرهنگی دوامی نیاورد و خیلی زود با کشیدن دیواری یک متری، شایعه‌ بسته شدن راه‌های عبور و مرور در میدان بهارستان قوت بخشیده شد.

در حالی که حافظه‌ جمعی هرگز از یاد نخواهد برد روزی را که کاخ بهارستان برای مجلس در نظر گرفته شد و طی حکم میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله، صدراعظم به محقق السلطنه، رئیس بیوتات دولتی، در ۲۳ مرداد ۱۲۸۵، مقرر کرد که عمارت بزرگ باغ بهارستان (ساختمان مشروطه) در روز جمعه برای مجلس مهیا شود. این عمارت در طی سالیان گذشته نمادی از مشروطه‌طلبی و عدالت‌خواهی ایرانیان شد؛ بنایی که مهم‌ترین حوادث جریان‌ساز تاریخ را دیده است.

این نخستین بار نیست که بهارستان دست‌خوش چنین طرح‌هایی می‌شود. طرح «جامع مجلس شورای اسلامی در منطقه‌ بهارستان» در سال‌های ۷۷-۷۶ به کمک مهندسان مشاور یک شرکت و با هدایت «سازمان مجری ساختمان‌ها و تأسیسات دولتی و عمومی وابسته به وزارت مسکن و شهرسازی» تهیه شده و ظاهراً در سال ۷۸ به تصویب برخی دستگاه‌ها رسیده است. نتیجه‌ اجرای این طرح تاکنون تخریب بسیاری از بناهای تاریخی اطراف بهارستان بوده است و بلندمرتبه‌سازی برای اقامت نمایندگان مجلس که باعث شد حریم این بنا شکسته شود؛ پروژه‌ای که بدون توجه به اعتراض دوستداران میراث‌فرهنگی همچنان ادامه دارد.

نقش کور میراث‌فرهنگی

اعضای شورای شهر نخستین مسئولانی بود که به ساخت دیوار روبه‌روی مجلس معترض شدند و رئیس کمیته‌ میراث‌ فرهنگی شورای شهر تهران از دیوارکشی مقابل مجلس گلایه کرد. حسن خلیل‌آبادی در تذکر پیش از دستور خود در سیزدهمین جلسه‌ شورای شهر پنجم با بیان این که این روزها شاهد دیوارکشی در اطراف مجلس هستیم، گفت: «حتی قرار است جلوی نمای مجلس ملی نیز دیوارکشی شود که این مغایر هویت میراثی، ملی و... است.»

در این میان تنها صحبتی که مدیر کل میراث‌ فرهنگی استان تهران کرد، این بود: طرح دیوارکشی در اطراف ساختمان مجلس شورای اسلامی باید در شورای فنی میراث‌ فرهنگی استان تهران بررسی شود تا از وارد شدن آسیب به حریم بصری ابنیه‌ تاریخی در محوطه‌ تملک مجلس شورای اسلامی جلوگیری شود.

شاید برای بسیاری از مردم سؤال باشد که این شورای فنی چه زمانی قرار است این مسئله را بررسی کند؟ چرا پیش‌ از این بررسی نکرده‌. در حال حاضر هم عمارت مجلس در زمره‌ میراث ملی جای دارد و هم میدان بهارستان چندی پیش با سر و صدای بسیار رسانه‌ای ثبت شد. ضمانت اجرایی یک پرونده‌ی ثبتی چیست؟

فرهاد نظری، مدیر کل ثبت آثار و حفظ و احیاء میراث معنوی و طبیعی در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «این بنا ثبت ملی است و قاعدتاً باید از استان تهران مجوز بگیرند.»

از میراث‌ فرهنگی تهران مجوز گرفته شده؟

نظری می‌گوید: «نمی‌دانم. فکر نکنم.»

او در پاسخ به این سؤال که شما به عنوان مدیر کل ثبت آثار روند ضمانت اجرایی پرونده‌های ثبتی را چگونه توضیح می‌دهید، پاسخی نمی‌دهد. تماس قطع می‌شود.

این برخورد به نحو دیگری از سوی رؤسای میراث‌ فرهنگی، شورای فنی، مسؤولان ثبت ملی در برابر طرح جامع مجلس اتفاق افتاد و در این چند سال بهارستان با تغییرات بسیاری روبه‌رو شد و حریمش شکست.

اکنون رئیس میراث‌ فرهنگی تهران می‌گوید که اجرای طرح پس از پیگیری‌های سازمان میراث‌فرهنگی متوقف شده اما مشاهدات خبرنگار «شبکه آفتاب» نشان می‌دهد که اجرای این طرح به‌ سرعت به‌ پایان رسیده است.

شهرداری هم بی‌اطلاع است

مثلی است بین مردم که اگر در یک منطقه‌ای فردی در خانه‌اش بخواهد آجری را جابه‌جا کند، شهرداری از راه می‌رسد و مانع کار می‌شود. با این حال در روز روشن جلو مجلس قدیم دیوارکشی آغاز شده که شهرداری از آن اظهار بی‌اطلاعی می‌کند. به نظر می‌رسد بعد از این که اطلاع‌ هم پیدا کرده، قدرتی برای متوقف کردن آن ندارد.

آنچه امروز بهارستان با آن روبه‌روست این است که آیا «بهارستان» میراثی با هویت‌ تاریخی باقی می‌ماند یا قرار است هویت تازه‌ای به آن بخشیده شود. بعد از حمله‌ داعش در ضلع شرقی محوطه‌ مجلس دیوار جدیدی کشیده شده است که برخی می گویند شاید این دیوار به‌ دنبال همان پروژه کشیده شده. برخی هم این سؤال را مطرح می‌کنند که مگر می‌شود در پیاده‌رو که حق شهروندی است، دیوارکشی کرد؟

در این میان اقدامات سازمان زیباسازی برای زنده‌سازی و هویت‌بخشی و نورپردازی عمارت مجلس با اعتباری نزدیک ۶۰ میلیون تومان می‌توانست چشم‌انداز روشنی را برای بافت‌های تاریخی و رونق گردشگری رقم بزند با این حال به‌ نظر می‌رسد بهارستان بیشتر دست‌خوش اتفاقاتی شده که مسؤولان سازمان میراث‌ فرهنگی و شهرداری اصلاً از آن اطلاعی ندارند. نمایندگان مجلس هم تنها به شکوه‌هایی بسنده کرده‌اند و بازدید چند روز پیش آنها هم دوایی از قانون‌شکنی در مقابل مجلس دوا نکرد.»