هزینه اختلاف‌ها در جهان اسلام

مردم منطقه نیز که از کارنامه سیاه گروه‌های تکفیری به جان آمده‌اند، اکنون آرامش را بر هرگونه ناآرامی احتمالی خارج از کنترل ترجیح می‌دهند. به‌عبارت دیگر، واشنگتن با این پیش‌بینی که احتمال شکل‌گیری انتفاضه دیگر در فلسطین و کشورهای خاورمیانه بسیار کمتر از دهه‌های گذشته است، خطر اعلام پایتختی بیت‌المقدس را برای اسرائیل اعلام کرد. اگرچه اعتراض‌های گسترده در سرزمین‌های اشغالی، بیروت، جاکارتا و دیگر نقاط جهان اسلام تا حدود زیادی گمان امریکائیان را دچار تردید کرده است، اما واقعیت این است که این واکنش‌های اعتراضی به اندازه‌ای زلزله‌ای نیست که جنگ 1973 اعراب و اسرائیل و نیز توافق صلح 1979 انورالسادات و مناخیم بگین درپی‌ داشت. جالب اینکه واکنش اعتراضی اتحادیه اروپا به اقدام ترامپ بیش از اتحادیه عرب و یا دولت‌های مسلمان بوده است.

انفعال دولت‌های عربی به معنای تن دادن به وضعی است که رئیسان جمهور امریکا از دهه 80 میلادی تا 2016 جرأت انجام آن را نداشتند. دلیل اصلی هم نه فقط دولت‌های عربی، بلکه مردم مسلمان منطقه و بالتبع جهان اسلام بود. اصولاً صلح "کمپ‌دیوید" از آن‌رو فراگیر نشد که مردم منطقه مخالف آن بودند. کما اینکه مذاکرات "اسلو" در دهه پایانی قرن گذشته میلادی نتوانست برای بحران خاورمیانه و رابطه اعراب و اسرائیل نتیجه معلوم در پی داشته باشد. در آن هنگام جهان اسلام با یک بحران مشخص روبرو بود؛ اشغالگری رژیم اسرائیل. به‌عبارت دیگر، همراهی مردم جهان اسلام و هم‌سویی ـ حتی محافظه‌کارانه ـ دولت‌های مسلمان با خواست آنان، ناشی از دو عامل بود؛ نخست مظلومیت مردم تحت اشغال فلسطین و مهم‌تر از آن، انگیزه دینی مسلمانان در اعتراض به اشغال "قدس شریف" به عنوان متغیر هم‌پوشاننده در حمایت از رهایی فلسطین.

گرفتاری در دام توطئه‌اندیشی نیست اگر گفته شود؛ گروه‌های تکفیری، رقابت‌های کشدار و بی‌حاصل جریان‌های فلسطینی، بروز درگیری‌های فرقه‌ای و کم تدبیری دولت‌های مسلمان،‌ به‌ویژه در منطقه، تأثیر فرساینده بر پیکر دشمنی مشترک مسلمانان علیه اشغالگری رژیم اسرائیل به‌جا گذاشته است. بیشترین نتیجه جنگ‌های خاورمیانه تاکنون امنیت و عادی شدن اوضاع برای اسرائیل است. آسودگی خیال دونالد‌ترامپ از اقدام علیه ارزش‌های دینی و سیاسی مسلمانان و گستاخی روز افزون تل‌آویو، محصول پراکندگی جهان اسلام است. تدبیر گوهری است که جهان اسلام و به‌ویژه مردم و دولت‌های منطقه برای پایان دادن به وضع جاری محتاج آنند. گستاخی دونالد ترامپ علیه قدس شریف، هزینه اختلاف‌ها در جهان اسلام است.