علت ابتلا به ایدز در زنان؛ رابطه با همسر، رابطه نامشروع یا تن فروشی؟

آیا مادران باردار مبتلا به ایدز تهدیدی بالقوه برای سلامت کشور محسوب می‌شوند؟

تحقیقات ثابت کرده همواره ایدز مادر به فرزند منتقل نمی‌شود و مادر مبتلا به ایدز با مصرف داروهایی خاص می‌تواند احتمال انتقال بیماری به جنین را کاهش داده و به صفر برساند. اداره ایدز وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی اعلام کرده از سال آینده تمام زنان باردار ایرانی تست HIV می‌دهند.

آیا میزان شیوع ایدز در میان زنان کشور به نقطه‌ای بحرانی نزدیک شده است؟

کارشناسان بین‌المللی معتقدند میزان ایدز در میان زنان گسترش زیادی دارد. برخی از صاحب‌نظران علت را احتمال بیشتر آلودگی زنان به بیماری‌های‌ مقاربتی می‌دانند. در واقع زنان چهار برابر بیشتر از مردان احتمال ابتلا به بیماری‌های‌ مقاربتی دارند. می‌توان گفت بالاترین میزان شیوع ایدز در میان زنان به دلیل تماس جنسی است، همان‌گونه که بالاترین میزان آلودگی مردان به ویروس HIV استفاده از سرنگ آلوده است.
اهمیت میزان شیوع ایدز در زنان بیشتر از مردان است زیرا آنها قادر به انتقال بیماری به جنین هستند. علاوه بر این، ایدز زنان در جوامع مختلف با حساسیت‌هایی همراه است و به دلیل محدودیت‌های فرهنگی و اجتماعی خاص زنان، نادیده گرفته شده یا آن‌چنان که باید به آن پرداخته نمی‌شود. در واقع باید گفت میزان حساسیت جوامع مختلف به ایدز زنان ناشی از میزان محدودیت‌های فرهنگی‌ و‌ اجتماعی زنان آن جامعه است و هر چه بتوان بحران‌های فرهنگی و اجتماعی و میزان آسیب‌های‌ اجتماعی زنان را در یک جامعه کاهش داد به همان میزان می‌توان زمینه را برای طرح علل شیوع ایدز در میان جامعه بازتر و میزان آگاهی زنان را از علل شیوع آن بیشتر کرد.

مادران باردار اگر به هر دلیل دچار بیماری ایدز باشند زمینه را برای بیماری فرزندان خود به خوبی فراهم می‌کنند. اگر حتی بپذیریم هر مادر مبتلا به ایدز، کودک خود را دچار بیماری نمی‌کند اما احتمال شیوع بیماری از مادر به فرزند وجود دارد و نمی‌توان سهل‌انگاری مادر را درباره عدم تشخیص بیماری پذیرفت زیرا در صورت عدم‌ تشخیص بیماری مادر احتمال شیوع آن در جنین دو چندان خواهد شد.

در برخی از موقعیت‌ها از زنان خواسته می‌شود میل جنسی مردان را هنگام رابطه‌ جنسی بلاشرط بپذیرند و به زنان قدرت اختیار داده نمی‌شود که در روابط‌ جنسی خود اقدامات پیشگیرانه داشته باشند. در این‌گونه موقعیت‌ها احتمال بروز بیماری‌ ایدز در زنان به‌مراتب بیشتر است. گاهی زنان اختیار خاتمه یا محدود کردن رابطه جنسی با مردی را ندارند که در گروه‌ پرخطر قرار دارد. بنابراین باید گفت شیب شیوع بیماری‌‌ ایدز در میان زنان کاهش نمی‌یابد مگر آنکه زن نیز قدرت و اختیار لازم را داشته باشد. اگر آمارهای‌ رسمی ابتلا به ایدز را در میان مردان نگاه کنیم بالاترین میزان ابتلا به ایدز در میان مردان ابتلا از طریق سرنگ‌ آلوده است.
از سوی دیگر اگر بپذیریم این مردان آلوده دارای زن و فرزند هستند بنابراین قشر قابل‌توجهی از زنان از طریق تماس‌ جنسی دچار بیماری‌ ایدز خواهند شد. بنابراین محتمل است میزان آلودگی زنان از مردان پیشی بگیرد و نیاز است اقداماتی در این زمینه انجام شود تا در آینده دچار این مشکل نباشیم. 

در کل تاکنون ۱۷‌درصد زنان و ۸۳‌درصد مردان مبتلا به HIV وجود داشته که این آمار در شش‌ماهه اول امسال ۳۳‌درصد زن و ۶۷‌درصد مرد را نشان می‌دهد و نشان‌دهنده افزایش آمار زن‌های مبتلاست. انتقال ویروس HIV در ایران از طریق اعتیاد‌ تزریقی رو به کاهش و از راه جنسی رو به افزایش است. در سال ۹۵ این دو‌ درصد به هم رسیدند و تقریبا ۵۰- ۵۰ شدند که این آمار محل مداخلات ما را مشخص می‌کند. سالانه در جهان میلیون‌ها کودک در اثر بیماری ایدز یتیم و بسیاری از آنها نیز توسط مادر به این بیماری مبتلا می‌شوند. انتقال ویروس از مادر به جنین تاثیر مستقیم دیگر بیماری HIV است که بر کودک وارد می‌شود.

کمک به تحکیم خانواده برای پیشگیری از انتقال ایدز به جنین کافی نیست

در جامعه‌ ایران بحث بر سر تحکیم بنیان خانواده و تبلیغ ارزش‌های‌ مقدس خانواده است. طبیعی است که در چنین وضعیتی تماس زن به همسر خود محدود می‌شود. اساس این تبلیغات بسیار ارزشمند و قابل‌تحسین است اما مادامی که شوهر، زن را مبتلا به ایدز می‌کند، اجرای این سیاست‌ها در راستای کاهش میزان ایدز در میان زنان اثربخش نخواهد بود. برای زنی که همسرش مبتلا به بیماری ایدز است، راه فراری وجود ندارد و او هم قربانی HIV می‌شود.
رابطه‌ جنسی حفاظت شده راه حل این زن است، راه‌حلی که گاهی نادیده گرفته می‌شود یا به دلیل محدودیت‌های مختلف فرهنگی یا اجتماعی امکان اجرا ندارد. منظور از رابطه جنسی پرخطر رابطه جنسی با آگاهی از بیماری نیست زیرا در این صورت زن رابطه‌ای حفاظت‌ شده با همسر خود خواهد داشت. مقصود رابطه با مرد معتادی است که در زمان نئشگی خواستار رابطه با همسر خود است و در این زمان زن قدرت و اختیار تعیین‌کننده‌ای در نوع رابطه ندارد.

آسیب پذیری زنان از بیماری ایدز در جامعه

بهره‌برداری‌ جنسی، زنان را در قبال بیماری ایدز به شدت آسیب‌پذیر کرده اما تمام زنان جامعه به دلیل تماس جنسی با همسران دچار بیماری ایدز نمی‌شوند و برخی در اثر تن فروشی یا روابط نامشروع درگیر این بیماری هستند. علاوه بر این، باتوجه به افزایش میزان اعتیاد در میان زنان، دور از ذهن نیست که تعداد زیادی از زنان بیمار در اثر استفاده از سرنگ آلوده به این بیماری دچار شوند. بنابراین نیاز است اقدامات فرهنگی وسیعی در زمینه راه‌های ابتلا به بیماری ایدز در کشور انجام دهیم تا همگان بدانند در صورت عدم اطمینان از سلامت شریک جنسی با او رابطه جنسی حفاظت شده داشته باشند. آنچه باید به‌ طورکلی درنظر گرفته شود آن است که در هر حال شریک جنسی را مظنون به بیماری ایدز فرض کنند.

نیازی به تست ‌HIV تمام زنان باردار نیست

انجام آزمایش HIV برای تمام زنان باردار ضرورتی ندارد. شیوع بیماری ایدز در شأن ملت مسلمان ایران نیست اما در هر صورت نگرانی‌هایی در این زمینه برای جامعه و مسئولان بهداشتی کشور ایجاد شده است و‌ درصد کمی از افراد جامعه دچار این بیماری هستند. زنان مبتلا به ویروس ایدز در صورت حاملگی ممکن است آن را به جنین منتقل کنند. بنابراین توصیه می‌شود زنان در معرض ریسک بالای ابتلا یا زنانی که همسران آنها در گروه پرخطر بیماری ایدز قرار دارند تست‌ HIV را انجام دهند. البته تست HIV اجباری نیست و نمی‌توان افراد را مجبور به انجام آن کرد. بنابراین نباید رسما اعلام کرد تمام زنان ایرانی باید تست ایدز دهند و این شایسته زنان مسلمان کشور نیست.

آیا آمار بالای ابتلا به ایدز در زنان، مسئولان بهداشت و درمان کشور را به این فکر انداخته که تست HIV را در میان زنان اجباری کنند؟

قطعا مشکلاتی در این زمینه داریم، اهمیت آسیب‌های اجتماعی به میزانی است که رهبر معظم انقلاب چند سال است به موضوع آسیب‌های اجتماعی ورود کرده و زمان زیادی را برای بررسی آن می‌گذارند و چندین وزیر نیز همزمان در حال بررسی میزان و نوع آسیب‌های اجتماعی در جامعه هستند. تمام این شواهد گواه آن است که باید از خانواده‌ها، زنان و فرزندان‌ ایرانی مراقبت بیشتری انجام شود و نگذاریم دچار مخاطراتی شوند که در شأن جامعه اسلامی نیست زیرا ایران محور کشورهای اسلامی است.
 فراورده‌های خونی وارداتی از فرانسه ابتدا ویروس ایدز را وارد کشور کرد و در مواردی آلودگی مردان ایرانی در کشورهای حاشیه‌ خلیج فارس سبب شیوع بیشتر ویروس HIV شد. این مردان اطلاعی از بیماری خود نداشتند و زنان خود را گرفتار این بیماری کردند. برخی از این زنان باردار شده و جنین آنها حامل ویروس‌ ایدز شد. بنابراین مراقبت‌ها و پیشگیری‌ها از شیوع بیماری ایدز باید صورت گیرد اما نمی‌توانیم اعلام کنیم از سال آینده تمام زنان‌ باردار ایرانی تست HIV دهند. حتی اگر زنی قبل از دوران‌ بارداری متوجه ابتلای خود به ویروس ایدز شود، باز هم نمی‌توان به قطعیت درباره ابتلای جنین اظهارنظر کرد زیرا تجربه نشان داده برخی از زنان مبتلا فرزندانی سالم به دنیا می‌آورند. نکته حائز اهمیت آن است که مجوز سقط جنین مبتلا به ایدز وجود ندارد بنابراین راه‌حل، تست گروه زنان آسیب‌پذیر جامعه پیش از حاملگی است.
در نهایت باید به این زنان گفت احتمال انتقال بیماری شما به جنین وجود دارد اما در نهایت این زوج هستند که تصمیم به باروری می‌گیرند. قطعا آمار نوزادان مبتلا به ویروس HIV زیاد نیست اما آمار نشان می‌دهد بالاترین میزان ابتلا به ایدز، ایدز از طریق تماس جنسی شده است. بنابراین اگر زمانی مشکل سرنگ آلوده معتادان بود در حال حاضر عامل ابتلا به ایدز روابط‌ جنسی غیرمتداول شده و آمار مبتلایان به ایدز از این طریق بالاتر رفته که سبب نگرانی مسئولان شده است.