پرورش گل نرگس در استان ، حیات دوباره یک فرهنگ بومی

به گزارش خبرگزاری برنا ، گل نرگس از آن دست گل هایی است که عطر و بویش از فاصله زیاد هم هر کسی را مدهوش خود می کند و با ترکیبی چشم‌نواز از رنگ زرد و سفید، طنازی خاصی به محیط خود می بخشد.

از دیرباز، گل نرگس به عنوان مهمانی زمستانی و کمیاب، جایگاه ویژه ای در خانه های مردم ایران داشته و به عنوان همراه، شب‌نشین و همسفره، جای خود را داشته و زینت‌بخش جمع‌های خانوادگی و مهمانی‌ها بوده است.

پرورش گل نرگس سمنان که رنگ و بوی ویژه‌ای دارد، در فصل زمستان و به ویژه به عنوان آیینی برای مهیا شدن پیش از نوروز، یکی از آیین‌هایی بوده که بخشی از فرهنگ بومی سمنان محسوب می شده است و در سال‌ها اخیر رونق دوباره این فرهنگ جانی دوباره گرفته است.

پرورش گل نرگس سمنان با قدمتی تاریخی و رنگ و بویی ویژه، در فصل زمستان از دیرباز آیینی دوست‌داشتنی برای خانواده ها بوده و از آنجا که گل نرگس سمنان در صورت مدیریت پرورش، تا نوروز نیز دوام و قوام دارد، یکی از مهمان های همیشگی سفره های هفت سین مردم سمنان بوده و مهمان تاریخی دورهمی‌های نوروزی مردم سمنان محسوب می‌شده است.

در دل تاریخ روایت‌هایی وجود دارد که در دربار قاجار از گل نرگس سمنان به عنوان هبه و دست‌مریزاد استفاده می شده، یعنی جایگاه تاریخی دارد و برای درباریان شناخته شده بوده، برای پرورش پیاز گل نرگس در سمنان، سفالگران نیز دست به هنرنمایی زده‌اند و یادگاری تاریخی از خود به جا گذاشته اند، گلدانی تاریخی با روزنه هایی گرداگرد خود مخصوص پرورش پیاز گل نرگس؛ این گلدان تاریخی مختص سمنان بوده است و به عنوان شیئی که از دل یک آیین تاریخی و مردمی برآمده، شمایل و حضور خود را تا امروز و در دل خانه های سمنان تداوم بخشیده است.

در سال‌های اخیر در شهر سمنان تلاش شده تا پرورش پیاز گل نرگس به عنوان آیینی بومی، تاریخی و فرهنگی حیاتی دوباره یابد و چه بسا با معرفی بیشتر و همت مردم این شهر برای حیات دوباره این آیین، به عنوان گیاه شاخص آیینی، با تلاش متخصصان، صرفه ای اقتصادی و درمانی نیز برای آن جست‌وجو شود.

از همین رو، جشنوارهایی به نام گل نرگس سمنان هر ساله در اواخر فصل زمستان تدارک دیده می شود تا با معرفی و یادآوری دوباره این آیین و بازگویی روش های پرورش پیاز گل نرگس به شهروندان سمنانی و غیرسمنانی در این شهر، فرصتی برای حیات این فرهنگی تاریخی و بومی فراهم شود، امسال جشنواره گل نرگس با آیین باغ‌گشت در این شهر با حضور فرهنگ‌دوستان و شهروندان برنامه ریزی شد تا فرصتی دوباره برای بازشناسی معماری و صفای کوچه‌باغ‌های سمنان نیز باشد.

چهارمین جشنواره گل نرگس و آیین باغ‌گشت در شهر سمنان با هدف معرفی هرچه بیشتر گل نرگس و آشنایی شهروندان و با روش های سنتی پرورش این گل بومی سمنان، به عنوان میراثی آیینی، مردمی و بومی، در چهارمین سال متوالی در سمنان برگزار شد.

در این جشنواره با مشارکت انجمن های فعال در حوزه میراث فرهنگی، غرفه هایی برای فروش پیاز و گل نرگس به همراه آموزش روش های پرورش این گیاه، معرفی غذاهای بومی، معرفی و فروش صنایع دستی، برپا شد.

شهروندان حاضر در این جشنواره همچنین در آیین باغ‌گشت در شهر سمنان نیز حضور یافتند و ابتدا مسیر امامزاده پیرعلمداران، مجتمع باغ سبز، کوچه سید، امامزاده سید اسد و دژ چرمنه و سپس در مسیر دیگری از امامزاده علویان و اشرف، استخر کدیور و آب‌پخش‌کن، پیاده‌روی کردند و با جاذبه‌های طبیعی و بافت قدیمی و معماری کهن شهر سمنان آشنا شدند.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سمنان درباره جشنواره گل نرگس سمنان در گفت و گو با ایرنا خاطرنشان کرد: این جشنواره با هدف بازگردادن گل نرگس به چرخه فرهنگی شهر سمنان هر ساله تدارک دیده می شود.

حمیدرضا دوست محمدی افزود: هم اکنون در باغ های شهر سمنان به صورت پراکنده گل نرگس کاشته می شود که قصد داریم با همکاری تخصصی بخش کشاورزی و با مشارکت کشاورزان، کشت گل نرگس سمنان به صورت ویژه با فعالیت انجمن ها توسعه یابد تا به مراکز عرضه گل تهران به نام سمنان قابل عرضه شود.

وی اضافه کرد: گل نرگس سمنان به دلیل پرورش در اقلیم ویژه منطقه خشک سمنان، دارای رنگ و بوی ویژه ای است و در این شاخصه از دیگر گل های نرگس که در کشور شهره است برتری دارد.

دوست محمدی با اشاره به اینکه از نظر خواص درمانی نیز باید تلاش کنیم تا پرشکان به تحقیق و پژوهش علمی بر روی گل نرگس سمنان بپردازند تا خواص درمانی و پزشکی این گیاه نیز بیشتر شناخته شود، گفت: متخصصین با گرفتن مشتقات از گل نرگس سمنان می توانند به تقویت چرخه اقتصادی تولید گل نرگس کمک کنند.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سمنان با اشاره به برگزاری چهارمین جشنواره گل نرگس سمنان، گفت: در این برنامه علاوه بر معرفی محصولات بومی، کارگاه‌هایی آموزشی برای ترویج پرورش پیاز گل نرگس به ویژه در گلدان های سفالی تاریخی که مختص سمنان است پیش بینی شد تا این شکل پرورش گل نرگس بین مردم ترویج یابد، تا زینت بخش سفره های هفت سین خانواده ها باشد.

وی با بیان اینکه غذاهای محلی مانند سبزی پلو و آش محلی به همراه نان و صنایع دستی محلی در این جشنواره ارایه شد، بیان کرد: پیاده روی در کوچه باغ های سمنان به منظور معرفی جاذبه های گردشگری از امامزاده پیرعلمدار تا امامزاده سید اسد و دژ چرمنه و سپس از این مکان تا منطقه آب پخش کن در آیینی به نام باغ‌گشت در شهر نیز برگزار شد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سمنان تاکید کرد: تلاش می شود پیاده روی در منطقه های بومی و به ویژه باغ های سمنان در برنامه های آینده با کمک انجمن ها تداوم یابد تا تبلیغی برای جذب تورهای گردشگری خارج از استان باشد ، در قالب این برنامه هم به سلامت مردم کمک می شود و هم ارزش های فرهنگی و تاریخی بافت قدیمی و معماری کهن حفظ و به شهروندان معرفی می شود.

وی با اشاره به کمرنگ شدن آیین پرورش گل نرگس در بین مردم سمنان در سال های گذشته، گفت: میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سمنان سعی دارد با برگزاری جشنواره ای به نام گل نرگس سمنان در کنار معرفی ویژگی های برجسته این گیاه، لزوم تداوم آیینی بومی و کهن، تلاش برای اقتصادی کردن پرورش گل نرگس را هدفگذاری می‌کند، تا دوباره به چرخه حیات و طبیعت شهری سمنان بازگردد و در کشور از دیدگاه فرهنگی ،اجتماعی و اقتصادی دوباره به چرخه پرورش بازگردد.

دوست محمدی اضافه کرد: شناسایی پرورش دهندگان پراکنده گل نرگس نیز یکی از راهکارهای تقویت حضور این گیاه در جامعه است، هم اکنون دو انجمن مردم نهاد سمنان نیز پرورش این گل را در باغ گل نرگس دنبال می کنند تا بتوان با پرورش انبوه تر به بازار تهران وارد شود.

وی گفت: در کنار معرفی و ترویج پرورش گل نرگس برای تداوم این آیین نسل به نسل در بین شهروندان سمنانی، در قالب جشنواره، آموزش کارگاهی پرورش گل نرگس،روش کاشت و پرورش پیاز نرگس به ویژه در گلدان های سفالی تاریخی که مختص سمنان است نیز برگزار می شود تا این گل با راهیابی به سفره های هفت سین مردم سمنان، آیینی دوباره برای زنده نگهداشتن فرهنگ تاریخی این شهر باشد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سمنان خاطرنشان کرد: سابقه گل نرگس سمنان تاریخی است که به دوره قاجار بازمی گردد و به بسیاری از درباریان حتی به عنوان هدیه گل نرگس که ارزشمند و ویژه محسوب می شده اهدا می شده و سابقه تاریخی دقیق تر این گل اکنون از سوی کارشناسان در حال بررسی است، زیرا سابقه تاریخی گل نرگس خیلی فراتر از این هاست و هنوز پژوهش دقیقی برای شناسایی ریشه های تاریخی و طبیعی گل نرگس انجام نشده است.

وی تاکید کرد: گل های نرگس زیادی در کشور پرورش می یابد مانند شیراز که به زیبایی شهره هستند، ولی گل نرگس سمنان در رنگ و بوی ویژه قابل ستایش است، از آغاز فصل زمستان گل نرگس در سمنان قابل پرورش است و در نوروز زینت بخش مجالس مردم بوده است، اکنون نیز باید تلاش شود تا هنر پرورش پیاز گل نرگس در بین خانواده دوباره رونق بگیرد تا در خانه ها به عنوان سوغات و نماد شهر سمنان به گردشگران و مسافران معرفی شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان سمنان بیان کرد: در یک زمین یکهزار متری یک مجتمع مردم نهاد پرورش گل نرگس را در دستور کار قرار داده اند، مجتمعی نیز یک زمین ویژه این گیاه اختصاص خواهد داد و برای پرورش آن در دستور کار قرار داده است.