تغییرات جامعه جهانی به حدی گسترده و زیاد شده که مالکیت و دغدغههای اصلی انسانها هم تغییر کرده است. این روزها انسان ها به جز درگیری بر سر حق ها و مالکیت های دنیای واقعای به دنبال حقوق های خود در فضای مجازی هم هستند .نمونه اخیر آن تیراندازی و خودکشی نسیم اقدم در روبروی ساختمان مرکزی یوتیوب است.
همچنان که زندگی واقعی با تمام مشکلات خود از جمله بیکاری، نبود آزادی، تبعیض و ... پرقدرت در جریان است، دغدغههای دیگری به آدمها اضافه شده است. دنیا دچار دگرگونی عظیمی شده که این تحولات نسل به نسل انتقال پیدا میکند.
محمد علی الستی – کارشناس حوزه ارتباطات و رسانه در گفتوگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری برنا، در این خصوص بیان کرد: «در سالهای اخیر در نتیجه تحولات اجتماعی اتفاقاتی شبیه به اقدام نسیم اقدم رخ داده است.»
وی با بیان این مطلب که عامل ایجاد تحولات اجتماعی، متغیرات بسیاری هستند و بر اثر آن انسان دارای ذهنیت متفاوتی میشود، تشریح کرد: «ادراکات، دریافت و ذهنیات انسان متأثر از محیط است که میتواند محیط انسانی (تعاملاتی که فرد با سایر انسان ها دارد) و محیط مادی (جهان تکنولوژی، اینترنت و ...) باشد. تأثیراتی که مجموع این عوامل محیطی روی فرد می گذارند، نیت انسان را مشخص می کند که در نقطه مقابل آنهم ذهنیت انسان منجر به ایجاد تغییراتی در جهان بیرونی خواهد شد.»
الستی در ادامه افزود: «تأثیراتی که انسان در محیط بیرون میگذارد بیشتر به صورت تغییرات تمدنی ظاهر میشود که واکنش آن تغییرات فرهنگی نام دارد و یکی از مهمترین تفاوتهای تمدن و فرهنگ است. اکثر شاخصههای تمدن روی تغییرات ظاهری (تکنولوژی، تأسیسات، کارخانهها و ...) خود را نشان میدهد اما فرهنگ به صورت تأثیرات ذهنی انسان با سایر همنوعانش متبلور است. »
این کارشناس حوزه ارتباطات و رسانه با اشاره به این مطلب که مسئله پیش آمده در تأثیرات فرهنگی نمود دارد، بیان کرد: «آدمها تحت تأثیرات ذکر شده دارای ذهنیت خاصی میشوند که این ذهنیت خاص دو شاخصه مهم دارد. 1. درک از وضعیت موجود 2. درک از وضعیت مطلوب »
وی در ادامه تشریح کرد: «انسان از وضعیت موجود خود احساس و تصویری دارد و از وضعیت مطلوب خود هم به چیزی که علاقه دارد، تصویر ذهنی دارد. فاصلهی بین وضع موجود و مطلوب، میزان عدم رضایت انسان را نشان میدهد. زمانیکه بین وضعیت موجود ومطلوب یک انسان فاصله بسیاری وجود دارد، در فرد عدم رضایت و نارضایتی بروز پیدا میکند اما انسانی که این فاصله برایش کم است، راضیتر زندگی میکند.»
به گفته الستی زندگی در یک نظام اجتماعی که داشتن یک صفحه در شبکه اجتماعی آن جزو وضعیت مطلوب است؛ با محرومیت از آن، عدم رضایت در انسان شکل میگیرد و افرادی که دارای چنین انتظار و وضعیت مطلوبی نیستند، این مسئله مهم نیست.
وی در ادامه افزود: «ذهنیت انسانی که در دنیا مجازی شکل گرفته، با گرفتن شبکه مجازی از او احساس میکند که از یک حق اساسی و مسلم محروم شده و احساس آشفتگی، نارضایتی و سرخوردگی میکند. همچنین ممکن است به رفتار و واکنشهای خشمگینانه روی بیاورد و حتی به خودکشی دست بزند. این موضوع برای همه پدیدهها صادق است.»
به گفته الستی ایجاد توقع و انتظاراتی که انسانها در شرایط متفاوت زیست میکنند حاصل دو نقطه دریافت ذهنی آنها یعنی وضع موجود و وضع مطلوب است.
همچنین وی آغاز فراگیر و گسترده شدن فضای مجازی و اضافه شدن دغدغه جدیدی به دغدغههای انسان را مربوط به 15 سال اخیر دانست.
الستی اظهار کرد: «ما شاهد ظهور یک انسان جدید هستیم و میتوانیم آنها را به دو نسل متفاوت تقسیم کنیم.اول؛ انسانهایی که در زمان شکل گیری شخصیتشان دیجیتالیزم و تکنولوژی (ماهواره، اینتزنت، موبایل و ..) توسعه چندانی نداشته و مستقل از این فضا رشد پیدا کردهاند و دوم؛ کسانی که در شکل گیری ذهنیتشان همه این عوامل دخالت داشته و با این فضا رشد کردهاند. به دسته اول بومی غیر دیجیتال و به دسته دوم بومی دیجیتالی میگویند.»
این کارشناس ارتباطات و رسانه با بیان این مطلب که دو نسل متفاوت با دو ذهنیت و زبان مختلف وجود دارد، تشریح کرد: «جهانی که انسان دیجیتال در آن زندگی میکند با کوچکترین تغییر در امکانات مجازی به شدت احساس تلاطم و طوفان میکند درحالیکه ممکن است برای دسته انسانهای بومی غیر دیجیتال مهم نباشد. اگر یک روز اینترنت قطع باشد انسان دیجیتالی احساس خفگی و اگر گاز شهری قطع باشد انسان غیر دیجیتالی احساس نگرانی میکند. این دو نگرانی حکایت از دو انسان متفاوت دارد. زمانیکه یک نفر بر اثر حذف صحفه خود از یوتیوب آنچنان آشفته میشود که اقدام به تیراندازی و سپس خودکشی میکند به این معنی است که با یک انسان دیگری که در فضای دیگری تنفس کرده مواجه هستیم. همه این اتفاقات، نشانههای ظهور نوع خاصی از انسان دیگر است.»