اورسن وِلْز به من یاد داد فکر کنم/ تأثیر تلویزیون در کم رنگ شدن تجربه گرایی

مازیار میری مدیر «دارالفنون» سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر در شروع کارگاه تدوین با تدریس روبرتو پرپینانی تدوینگر ایتالیایی، پس از معرفی وی، با انتقاد از دانشجویانی که با تاخیر وارد کلاس شدند گفت از فردا سر ساعت در کارگاه بسته می شود و دیگر کسی راه داده نخواهد شد.

بابک کریمی بازیگر سینما نفر دومی بود که روی سن رفت و با بیان ویژگی های هنری و حرفه ای پرپینانی، او را استاد معنوی خود معرفی کرد و کنار این مدرس تا پایان کلاس ماند و صحبت های وی را ترجمه کرد.

روبرتو پرپینانی در شروع صحبت هایش با اشاره به بیوگرافی خود گفت: من از سال ۱۹۴۰ در دانشگاه سینمای عالی رم تدریس تدوین را شروع کردم و در این حرفه باقی ماندم زیرا در تعامل با جوانان چیزهای زیادی یاد می گرفتم و این دقیقاً وقتی اتفاق افتاد که رشد سینما کند شده بود. اولین بار که در سن ۳۵ سالگی از من خواستند تدریس کنم بسیار دودل بودم و نمی دانستم چه چیزی می توانم منتقل کنم آن هم در حالی که من نقاشی خوانده بودم و قرار بود نقاش شوم.

این تدوینگر ایتالیایی در مورد همکاری خود با «اورسن وِلز» کارگردان «همشهری کین» توضیح داد: من در یک کار پژوهشی بودم که به من پیشنهاد شد با اورسن وِلز کار کنم. به یک گاراژ در منزل اورسن وِلْز رفتم و در یک اتاق تاریک تدوین فیلم را زیر نگاه صبور اورسن وِلْز آغاز کردم. این تجربه فوق العاده بود و هیچ گاه آن را فراموش نمی کنم. به این ترتیب به مرور رابطه ما پیچیده تر شد.

وی ادامه داد: رابطه ما به گونه ای بود که او خودش روی فیلم علامت می گذاشت تا من از آنجا بِبُرم و اگر یک فِریم جا به جا می کردم متوجه می شد. گاهی که جا به جا می بریدم از من می پرسید چرا این کار را کردی و تا می خواستم بگویم «فکر کردم که…» به من می گفت تو نباید فکر کنی!

پرپینانی ادامه داد: بعدها وقتی از من می پرسیدند از اورسن وِلز چه چیزی یاد گرفتی، نمی توانستم بگویم یک سال فقط از او اطاعت کردم. برای همین می گفتم در کار، فیلم را به شکلی  علامت می زنم که او به من یاد داده است. سپس متوجه شدم که می توانم سکانس ها را قدم به قدم و با تمرکز جلو ببرم و در آخر دیدم اورسن وِلْز به من یاد داد که فکر کنم و این باعث شد تمام عمرم فکر کنم.

تدوینگر فیلم سینمایی «محمد رسول الله» به کارگردانی مجید مجیدی در مورد موج نوی سینمای ایتالیا گفت: از سال ۶۳ موجی در جهان اتفاق افتاد که سینمای ایتالیا را نیز تحت تاثیر خود قرار داد. همه ما در یک جریانی قرار گرفته بودیم که هم هیجان زده بودیم و هم هوای هم را داشتیم. تا روزی که تلویزیون آمد. ما تا آن زمان تهیه کنندگان بزرگی داشتیم که می گفتند ما اپراتورهای فرهنگی هستیم و باید فیلم هایی که می سازیم بفروشیم نه اینکه فیلمی که فروش می رود بسازیم!

این تدوینگر در مورد اثر تلویزیون روی سینما و نگاه تجربه گرا گفت: فرانسویان به برش هایی به شکل «جامپ کات» راکوردهای غلط می گفتند؛ چراکه باعث می شد پروسه طبیعی احساسات برای خلاصه کردن آن قطع شود، اما یک روز دیدیم تجربیاتی که در سطل گذاشتیم توسط دست سیاه تبلیغات استفاده می شود. تبلیغات تعریف ناتورالیستی را کنار گذاشت و به دنبال راهی رفت که ما قبلاً رفته بودیم و آن ایجاد سَنتِز از یک حس و صحنه است.

وی افزود: تلویزیون از تهیه کنندگان خواست دست از ساخت فیلم های روشنفکرانه بردارند چرا که مخاطبان میلیونی تلویزیون با آن ارتباط برقرار نمی کردند بنابراین ما مجبور شدیم آن تجربه گرایی را کم رنگ کنیم و در نتیجه فیلمسازی ما خیلی یکنواخت شد. من پس از آن مجبور شدم یک تدوین شیک را قبول کنم ولی هنوز آن جرقه های دهه هفتاد را دوست دارم.

پرپینانی سپس با نمایش قسمتی از یک فیلم که نبرد پارتیزان های ایتالیایی را به تصویر می کشید، گفت: تقسیم احساسات با مخاطب یک موضوع بسیار مهم در نوع تدوین است و احتیاج به تفکر و تحلیل دارد. در حقیقت تدوین، گشودن ذهن ما به مخاطب است. همانطور که منتقد معروف ایتالیایی می گوید، ما باید برای یک کار خوب، پشت اکران برویم.

وی درباره ارتباط کارگردان و تدوینگر در مرحله پیش تولید گفت: این مساله می تواند وجود داشته باشد ولی چندان اهمیتی ندارد.

در پایان این کارگاه مازیار میری با حضور در کلاس، دیپلم افتخار جشنواره را به این تدوینگر اهدا کرد و با حضور تمام دانشجویان روی سن عکس یادگاری گرفته شد.

آدرس سایت رسمی جشنواره Fajriff.com و پست الکترونیکی جشنواره Info@Fajriff.com است.

سی و ششمین جشنواره جهانی فیلم فجر ۱۹ تا ۲۷ آوریل ۲۰۱۸ (۳۰ فروردین تا ۷ اردیبهشت ۱۳۹۷) به دبیری سیدرضا میرکریمی در تهران برگزار می‌شود.