آیا عربستان می‌تواند جغرافیای کشورهای خلیج فارس را تغییر دهد؟

به گزارش گروه روی خط رسانه های خبرگزاری برنا؛ 'سعود القحطانی' که مسئولیت نهاد امنیت سایبری عربستان را هم اخیرا بر عهده گرفته، جمعه گذشته در توئیتی نوشت: منتظر آغاز حفر کانال سلوی هستیم. طرحی که جغرافیای آینده منطقه را تغییر خواهد داد.
القحطانی درباره پروژه ایجاد کانال آبی در مرز زمینی قطر و عربستان و تبدیل کردن قطر به جزیره ، ادعا کرد: فقط رهبران این سرزمین پاک (عربستان) قادر به تغییر جغرافیای کره زمین هستند.

آغاز ماجرا

عربستان، امارات، بحرین و مصر 5 ژوئن 2017 ( 15 خرداد 96) با متهم کردن قطر به حمایت از تروریسم روابط خود با این کشور را قطع کردند و مرزهای زمینی، هوایی و دریایی با قطر را هم بستند.
این کشورها 13 شرط برای از سرگیری روابط با قطر تعیین کردند، اما دوحه به هیچ یک از این شروط تن نداده است .
دوحه اعلام کرد: کشورهای تحریم کننده هیچ دلیل قانع کننده ای برای اثبات ادعای خود ندارند و عمل به این شروط به معنای نادیده گرفتن حق حاکمیت قطر محسوب می شود.
این شرایط برغم وجود برخی تهدیدات و شایعات تاکنون موجب بروز درگیری مستقیم و نظامی میان طرف های متخاصم نشده، اما این درگیری ها در فضای رسانه ای و به صورت جنگ روانی متقابل ادامه داشته است . 
روزنامه الکترونیکی 'سبق' فروردین ماه امسال همزمان با سفر امیر قطر به آمریکا از قصد عربستان برای ایجاد یک کانال دریایی جدید از منطقه سلوی تا 'خور العدید' در امتداد ساحل شرقی عربستان و نزدیک به مرزهای زمینی با قطر به طول 60 کیلومتر ، عرض 200 متر و عمق 20 متر خبر داد.
به نوشته این روزنامه، یک پایگاه نظامی سعودی در فاصله یک کیلومتری میان مرزهای قطر و کانال دریایی سلوی احداث خواهد شد و بخش باقیمانده نیز به محل دفن زباله‌های هسته‌ای عربستان پس از آغاز فعالیت رآکتورهای هسته‌ای این کشور تبدیل می شود.
بر اساس این طرح، قطر پس از احداث این کانال بخشی از 'جزیره سلوی' می‌شود. در واقع قطر پس از اجرای این طرح نه یک جزیره مجزا بلکه بخشی از جزیره سلوی و هم مرز با پایگاه نظامی عربستان خواهد بود.

اکنون پس از گذشت 15 ماه از آغاز تنش میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس هر بار به بهانه ای ، این موضوع به ویژه از سوی مشاور جوان دیوان شاهی سعودی، به روز رسانی می شود. 
رسانه ای شدن مجدد موضوع کانال سلوی پس از آن صورت گرفت که طی چند روز گذشته مواضع دولت قطر در خصوص اوضاع در یمن، خشم امارات و عربستان را برانگیخت.
'محمد بن عبدالرحمن آل ثانی' معاون نخست وزیر و وزیر خارجه قطر چهارشنبه گذشته با اشاره به گزارش سازمان ملل متحد در مورد ارتکاب جنایت جنگی در یمن توسط امارات و عربستان، این اقدامات را محکوم کرد و خواستار لزوم انجام گفت و گوهای سیاسی میان تمامی گروه های یمنی برای توقف جنگ و خونریزی در این کشور شد.
'مشعل بن حمد آل ثانی' سفیر قطر در آمریکا هم در مقاله ای که پنجشنبه گذشته در روزنامه 'واشنگتن پست' منتشر کرد، با حمله به امارات و عربستان به عنوان دو کشور اصلی تجاوز نظامی به یمن، نوشت: ریاض و ابوظبی از تروریست های 'القاعده' در یمن حمایت و به آنها کمک می کنند.
سه تن از کارشناسان نهاد حقوق بشر سازمان ملل اخیرا در گزارشی احتمال دادند که دولت های امارات و عربستان در پرونده ارتکاب جرائم جنگی در یمن مسئول شناخته شوند.
قطر واکنش به ادعای سعودی ها برای حفر کانال را در دو سطح رسمی و رسانه ای دنبال کرده است . در سطح رسمی دوحه این اقدام را خصمانه و غیر سازنده می داند و اعلام کرده که منزوی کردن قطر به حل اختلافات در شورای همکاری خلیج فارس، کمک نخواهد کرد.
بن عبدالرحمن آل ثانی معاون نخست وزیر و وزیر خارجه قطر در این مورد گفت: محاصره قطر و بحران در شورای همکاری خلیج فارس فاقد انگیزه و غیرضروری است. این بحران، بدون هیچ دلیلی به حمله هکری و جنایت علیه دولت ما و هدف قرار دادن خبرگزاری رسمی قطر آغاز شد. تمام این موارد نشان می دهد که دلایل بحران ساز شکننده و بی اساس است و تلاش ها برای منزوی کردن قطر راه حل نیست. آنها ( مسئولان در کشورهای محاصره کننده قطر) طی ماههای گذشته درباره امری که نگرانی و نارضایتی شان را سبب شده، صحبت نکرده اند و حتی برای نشستن پای میز مذاکره برای مقابله با ما نیز ناکام مانده اند.
در سطح رسانه ای هم وسایل ارتباط جمعی قطر، این طرح را غیر واقعی ارزیابی می کنند و تلاش دارند، خود را به آن بی توجه نشان دهند. رسانه های این کشور ضمن مقایسه قطر با کشورهایی مانند ژاپن که با وجود جزیره ای بودن به عنوان یکی از قدرت های بزرگ در جهان ظهور کرده اند ، تلاش دارند این موضوع را در مورد قطر هم شبیه سازی کنند.

 ارزیابی توان سعودی ها برای تغییر جغرافیای قطر 
برای آگاهی نسبت به توان واقعی سعودی ها برای اجرای طرح کانال سلوی که هزینه اجرای آن دستکم 6 میلیارد دلار برآورد می شود، باید ابتدا شرایط فعلی اقتصادی این کشور را مرور کنیم .
رهایی اقتصاد عربستان از وابستگی به نفت بخش مهمی از برنامه ای است که 'محمد بن سلمان ' ولیعهد سعودی در قالب 'چشم انداز 2030 ' مطرح کرده است . طبیعی است که بدون سرمایه ، متنوع کردن اقتصاد و کاستن از وابستگی به نفت غیر ممکن خواهد بود.
نگاهی به وضعیت سرمایه‌گذاری خارجی در عربستان نشان می‌دهد که طی سال های اخیر حجم سرمایه‌گذاری خارجی در این کشور کاهش یافته است. در ژانویه سال 2015 میزان سرمایه گذاری خارجی در عربستان یک میلیارد و 853 میلیون دلار بوده و تا پایان سال 2015 به بیش از دو میلیارد دلار رسید، رقمی که در سال‌های بعد تکرار نشده است. 
در ژانویه سال 2016 میزان سرمایه گذاری خارجی در عربستان، یک میلیارد و 899 میلیون دلار و در اواخر جولای 2016 این رقم به یک میلیارد و711 میلیون دلار رسیده است.
البته میزان سرمایه گذاری خارجی در عربستان در اوایل سال 2017 به رقم 2 میلیارد و 700 میلیون دلار رسید، اما اقدامات بن سلمان در این سال باعث شده تا این رقم روندی نزولی داشته باشد، به طوری که اواخر سال 2017 این رقم به یک میلیارد و 662 میلیون دلار رسید.
اعداد و ارقام به خوبی سیر نزولی سرمایه گذاری خارجی در عربستان را نشان می دهد.
این در حالی است که در یک دهه پیش، میزان سرمایه گذاری خارجی در عربستان به 18 میلیارد و 200 میلیون دلار رسیده بود.
کاهش شدید سرمایه گذاری خارجی در عربستان در حالی است که حتی برخی سرمایه داران داخل این کشور هم رغبتی از خود برای مشارکت در طرح های ولیعهد سعودی نشان نمی دهند.
عربستان برای تحقق رویای چشم انداز 2030 روی فروش بخشی از سهام شرکت نفت دولتی 'آرامکو' هم حساب کرده بود و بعد از چند بار تغییر تاریخ عرضه آن در بورس، هفته گذشته در نهایت اعلام شد که دولت از عرضه سهام این شرکت منصرف شده است .
عربستان در سه ماهه نخست سال 2018 ، نه میلیارد دلار کسری بودجه داشت که به اعتقاد کارشناسان، سوءمدیریت ، خریدهای میلیاردی تسلیحاتی و جنگ افروزی آل سعود در یمن از عوامل اصلی آن اعلام شده است.
این شراط باعث شده تا مردم عربستان فشار اقتصادی بی سابقه ای را متحمل شوند . افزایش قیمت بنزین ، مواد غذایی ، افزایش قیمت خدمات به ویژه آب و برق در کنار رشد بیکاری به حدود 15 درصد، موجب اعتراض مردم شده است و دولت سعودی قادر به بالا بردن قدرت خرید مردم و افزایش سطح رفاه اقتصادی نیست .
برخی کارشناسان اقتصادی هزینه حفر کانال سلوی را حدود 6 میلیارد دلار برآورد کرده اند و می گویند که شرایط اقتصادی حاکم بر عربستان ، امکان تخصیص این هزینه را از سعودی ها گرفته است .
به گفته این کارشناسان ، هزینه های مربوط به جاه طلبی های ولیعهد جوان این کشور و اصرار بر ادامه جنگ در یمن عملا توان اقتصادی قابل ملاحظه ای برای عربستان به منظور اجرای طرح مورد ادعا، باقی نگذاشته است .
ناظران منطقه همچنین با اشاره به طمع ورزی های ارضی دولت سعودی نسبت به همسایگان به ویژه قطر، حفر این کانال را به عنوان یکی از جدی ترین موانع ریاض برای دستیابی فوری به خاک قطر ارزیابی می کنند و می گویند با وجودی که بسیار بعید است عربستان در شرایطی که آمریکایی ها در خاک قطر حضور دارند ، به این کشور حمله کند، اما بر فرض مهیا بودن همه شرایط این کانال به یک مانع برای حمله سریع به قطر و اشغال این کشور تبدیل خواهد شد.
اگرچه اتفاقات یک سال و نیم گذشته ، شورای همکاری خلیج فارس که پیش از این هم عملا به یک نهاد بی اثر تبدیل شده بود را از صحنه خارج کرده، اما به نظر می رسد حفر این کانال می تواند آخرین میخ ها را بر تابوت این شورا بکوبد و این امری نیست که آمریکایی ها در حال حاضر با آن موافق باشند.
آمریکا با وجود ژست های دولت 'دونالد ترامپ' که تلاش دارد خود را میانجی مناسبی برای حل تنش میان کشورهای شورای همکاری خلیج فارس معرفی کند ، اساسا از شرایط فعلی ناراضی نیست . این شرایط تاکنون موجب شده تا واشنگتن صدها میلیارد دلار از سرمایه های این کشورها به جیب کارخانه های تولید سلاح آمریکایی سرازیر کند. 
حربه واشنگتن برای کسب این درآمدها ، این ادعا است که اختلافات میان اعضای شورای همکاری خلیج فارس به نفع سیاست های منطقه ای تهران تمام خواهد شد، بنابر این بعید به نظر می رسد که تصمیم گیرندگان در واشنگتن به راحتی راضی به نابودی کامل این تشکیلات نیم بند شوند؛ تشکیلاتی که در حال حاضر به دستاویز خوبی برای غارت ثروت های منطقه تبدیل شده است .
آمریکایی ها حدود 11 هزار نظامی در پایگاه 'العدید' قطر مستقر کرده و دولت دوحه با اختصاص بودجه 1.8 میلیارد دلاری برای توسعه این پایگاه، تلاش می کند دستکم حضور آنها در این کشور را برای 15 سال آینده قطعی کند.
کارشناسان سیاسی متفق القول هستند که تغییر جغرافیای منطقه در حال حاضر مطلوب آمریکا به عنوان یک بازیگر فرامنطقه ای و متغییر مهم در روابط کشورهای شورای همکاری خلیج فارس نیست . تاریخ خاندان آل سعود هم نشان داده که آنها بدون کسب رضایت آمریکا عملا توان تصمیم گیری به ویژه در مورد مسایل مهم منطقه ای را ندارند، لذا به نظر می رسد طرح گاه و بیگاه تبدیل قطر از شبه جزیره به جزیره و ادعای تغییر جغرافیای منطقه تنها در قالب جنگ روانی تعریف می شود که سعودی ها طی ماههای اخیر علیه دولت و ملت قطر با هدف به زانو درآوردن آنها در پیش گرفته اند.

منبع: ایرنا