نقش رصدخانه‌های شهری در ارتقاء شاخص‌های سلامت/ جایگاه اقتصاد سلامت در توسعه شهرها کجاست؟

به گزارش خبرگزاری برنا از قم، دکتر سیدمحسن طباطبایی مزدآبادی با اشاره به اینکه موضوع اقتصاد سلامت در شهرها بسیار جدی است چرا که شهرها با وجود تمرکز امکانات و خدمات بهداشتی و درمانی همزمان محل تمرکز بیماریها و آسیبها نیز هستند و مدیریت شهری نیز در این زمینه می تواند یاریگر و راهگشا باشد، اظهار داشت: با توجه به اینکه داشبورد مدیریتی به دنبال اصلاح فرآیند و کنترل اجرای بازه زمانی خود است تاثیر زیادی در تسریع برنامه ها دارد. اما نکته ای که قابل تامل است رصدخانه هایی است که بحث داغ و روز دنیا است .

وی تاکید کرد: در حوزه سلامت شهری مشاهده می شود، در کشورهایی که درآمدهای بالا داشته و پیشرفته هستند بیش از 11 درصد GDP خود را به امر بهداشت سلامت اختصاص می دهند و سهم قابل توجهی از این حوزه به رصد این مسائل اختصاص می گیرد و این امر تاثیر بسیار زیادی در پیشبرد اهداف و توسعه نظام سلامت داشته و این سلامت چه در بخش های داخلی و چه در بخشهای فرآیند اجرایی و بازتاب بیرونی آن تاثیر زیادی دارد.

دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران گفت: نکته ای که در این حوزه باید به آن توجه شود سهم رصد بویژه رصد در بخش سلامت و اقتصاد شهر است که ضعیف ترین سهم را در کشورهای فقیر آفریقایی دارد ، به طور مثال در مقیاس جهانی 59 درصد از هزینه های بهداشت و سلامت را که باید دولتها به این حوزه اختصاص دهند در کشورهای فقیر در بهترین حالت حدود 23 درصد هزینه می شود.

وی با اشاره به اینکه سازمان‌های جهانی این موضوع را جدی تر در دستور کار قرار دهند اظهار داشت: در اجلاس هزاره که در سال 2000 در شهر نیویورک برگزار شد، از 8 هدف توسعه هزاره، 4 مورد آن مربوط به بحث بهداشت و سلامت بود که این اهداف عبارتند از: کاهش مرگ و میر کودکان، بهبود سلامت مادران، مبارزه با بیماری‌هایی نظیر ایدز و مالاریا و ترویج برابری جنسیتی و توانمند‌سازی زنان که به امضای تمامی کشورهای عضو سازمان ملل رسید.

طباطبایی با تاکید بر اینکه امروزه 4/8 درصد از حجم اقتصاد جهانی در بخش بهداشت و درمان هزینه می شود، گفت: هزینه بهداشت جهانی با نرخ رشد 8/3 درصدی از 2/9 تریلیون دلار فعلی به بیش از 24 تریلیون دلار در سال 2040 خواهد رسید. موضوع قابل بحث در این زمینه نابرابری آشکار بین هزینه های سلامت در کشورهای مختلف جهان است سرانه متوسط بهداشت و سلامت در کشورهای پیشرفته 5هزار دلار است و در کشورهای کم درآمد و فقیر سرانه سلامت تنها 120 دلار است.

دبیرکل انجمن علمی اقتصاد شهری ایران با اشاره به اینکه بعبارتی سرانه سلامت کشورهای توسعه یافته حدود 50 برابر کشورهای فقیر است گفت: جمهوری اسلامی ایران برخلاف پیشرفتهای چشمگیری که در حوزه بهداشت و سلامت داشته هنوز تا وضعیت مطلوب مسیری طولانی را پیش رو دارد. در سال 2016 ایران 83میلیارد دلار یعنی 5/6 درصد از کل تولید ناخالص داخلی را صرف بهداشت و درمان نموده است که سرانه بهداشت و درمان نیز در کشور حدود 1000 دلار است که وضعیتی متوسط رو به پایین قلمداد می شود. از طرف دیگر در ایران حدود 50درصد هزینه ها از جیب شخص پرداخت می شود این در حالیست که این عدد یعنی پرداختی از جیب اشخاص در کشورهای با درآمد بالاتر از متوسط حدود 34درصد و در کشورهای پردآمد کمتر از 14درصد است.

طباطبایی اذعان کرد: شاخص قابل ذکر دیگر در این زمینه شاخص دسترسی و کیفیت خدمات بهداشتی و درمانی(HAQ) است که در این زمینه نیز تا وضع مطلوب فاصله قابل توجهی وجود دارد. در حالیکه این شاخص در سوئد 5/90 در ژاپن 89 در کره جنوبی 8/85 و در انگلستان6/84 است، در ایران71 است. نکته قابل توجه دیگر در آمارهای اقتصادی بهداشت و سلامت مربوط به علل اصلی مرگ و میر در کشورها است که در کشور ما به نحو منحصر بفردی مرگ و میر ناشی از تصادفات جاده ای به عنوان سومین عامل مرگ و میر در کشور معرفی شده در حالی که این عامل در کشورهای پیشرفته جزو ده عامل اول نیست و حتی در کشورهایی مانند چین و برزیل و هند نیز عامل هشتم است که این موضوع نیز هزینه های اقتصادی زیادی را در پی دارد.

وی با تاکید بر اینکه مدیران شهری می توانند از طریق بخش‌های مختلفی سلامت شهری را دستخوش تاثیر و تاثر قرار دهند و سیاست های مسکن، سیاست های حمل و نقل، قوانین و مقررات شهری، سیاست های حاکم بر بازار مواد غذایی و مواردی از این دست می توانند در مدیریت بهداشتی شهر منشاء اثر باشند، افزود: ریشه سلامت شهری از بعد مدیریتی در قوانین کاربری زمین شهری، استانداردهای ساخت و ساز، سیستم آب و فاضلاب شهری و موارد مربوط به سلامت می شود را می توان جستجو کرد آنچه که اهمیت زیادی برای کشور ایران دارد این است که حوزه سلامت کشور مخصوصا در بخش شهری سلامت مدار و طرفدارایمنی باشد و از طریق یک سیستم یکپارچه در پی راهکاری برای کاهش نابرابری سلامت باشد که در اینجا به واقع رصد خانه‌های شهری اهمیت پیدا می کند مخصوصا رصد خانه های سلامت، بهداشت و درمان شهری.

وی تاکید کرد: به دلیل اینکه وجود محاسبه بازگشت سرمایه در این بخش وجود نداشته خروجی آن نیز قابل رویت نبوده و مشاهده می شود که اگر خوب عمل می شد میزان اضطراب و استرسی که در شهر به شهروندان وارد می شود و خطرات ابتلا به افسردگی و مواردی از این قبیل به دلایل اقتصادی و اجتماعی و عدم برنامه ریزی جامع در این حوزه سلامت شهری کشور را تحت الشعاع قرار داده و راهکار اساسی و بنیادین برای آن این است که این رصد خانه ها به شکل عملیاتی با ترکیبی از نهادها و ان جی اوهای علمی و اجرایی و دانشگاهی ضرورت دارد کار خود را ادامه دهد.