حاجی‌بابایی: مدرسه‌فروشی مغایر سند تحول بنیادین است

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ یازدهمین قسمت از برنامه «این.ج.ا» روز جمعه به مناسبت آغاز سال تحصیلی مدارس، با موضوع «نسل 1404» و نحوه ریل‌گذاری آموزش و پرورش برای تربیت این نسل بر اساس اسناد بالادستی کشور از شبکه چهار سیما پخش شد. در این برنامه دکتر حمیدرضا حاجی‌بابایی، نماینده مجلس و وزیر اسبق آموزش و پرورش و دکتر محمود مهرمحمدی، پژوهشگر برنامه‌ریزی آموزشی و رییس سابق دانشگاه فرهنگیان به تبادل نظر پرداختند.

حاجی‌بابایی در ابتدای گفت‌وگو در واکنش به این گفته مجری برنامه که «آقای مطهری، نایب رییس مجلس گفته بودند برای رفع دغدغه‌های آموزشی ما نیازمند طرحی مانند طرح تحول سلامت هستیم» گفت: خدا نکند! موافق با طرح تحول هستم اما نه طرح سلامت! او افزود: کمتر سندی مانند سند تحول بنیادین آموزش و پرورش از عمق علمی و پژوهشی برخوردار است. در برنامه پنجم توسعه اینطور تصویب شده که باید این سند اجرا شود. در ماده 66 برنامه ششم هم آمده است که آموزش و پرورش موظف است فقط سند تحول بنیادین را اجرا کند و کاری خارج از این سند انجام ندهد. دو نکته هم در سیاست‌های کلی آمده است که آموزش و پرورش در دو موضوع نباید حساب و کتاب کند و محدود به آن باشد؛ یکی نیروی انسانی و دیگر پول.

دانشگاه فرهنگیان، باید پژوهش‌محور باشد

مهرمحمدی در پاسخ به این سوال که چرا با تاسیس دانشگاه فرهنگیان مخالف بودید، گفت: من در تاملات بعدی خودم به این نتیجه رسیدم که می‌تواند به عنوان یک نهاد علمی در خدمت توسعه اندیشه و «نظریه‌پردازی» در حوزه تربیت معلم نقش اساسی ایفا کند. ما در این حوزه صدسال غفلت کردیم. دانشگاه فرهنگیان تربیت معلم را تبدیل به یک گفتمان علمی کرده و باید آن را ادامه دهد.

او با بیان اینکه دانشگاه فرهنگیان نمی‌تواند به عنوان یک نهاد انحصاری کار تبیت معلم را انجام دهد، گفت: ما یک حس نوستالژیک نسبت به الگوی تربیت معلم در دهه شصت و زمان شهیدان رجایی و باهنر داریم و فکر می‌کنیم الگوی یگانه آن است. برای تامین نیاز 350هزار نفری که در سال‌های آینده بازنشست می‌شوند، باید دانشگاه فرهنگیان حدود یک میلیون دانشجو بپذیرد! این خدمت به آموزش و پرورش نیست.

کمبود نیرو، ناشی از عدم اجرای سند تحول است

حاجی‌بابایی در ادامه با اشاره به بن‌بستی که در امور دانشگاه فرهنگیان ایجاد شده است، گفت: عزیزی که بعد از بنده وزیر آموزش و پرورش شد، فرمودند ما 150هزار معلم مازاد داریم. در جلسه دیگری گفتند 300هزار نیروی مازاد داریم و فقط 700هزار نیرو نیاز داریم. این نوع نگاه باعث شده است که امروز 194هزار نفر کمبود معلم داشته باشیم. این عدد باید از دانشگاه فرهنگیان تامین شود و ممکن هم هست. دانشگاه فرهنگیان در زمان آقای مهرمحمدی فقط پنج هزار نفر دانشجو می‌گرفت. این یعنی نیمه تعطیل بودن دانشگاه فرهنگیان. الان باید دانشگاه فرهنگیان برای رفع مشکل سالانه 50هزار نیرو بگیرد. با فشاری که رهبری تشریف بردند به دانشگاه فرهنگیان الان 24هزار نیرو می‌گیرد. در حالی که چهار هزار نیرو، مخالف سند تحول است.

مهرمحمدی با اشاره به آیتم برنامه «این.ج.ا» درباره موفقیت فنلاند در آموزش و پرورش گفت: فنلاند گردشگری آموزشی دارد و از نقاظ مختلف جهان می‌روند که ببینند آن‌ها چه کرده‌اند. سِر این موفقیت در یک عامل است: معلم، معلم و معلم! فنلاندی‌ها در تربیت معلم کار اساسی کردند. بذر آن را از 1970 کاشته‌اند و الان برداشت می‌کنند. فنلاند از 1970 تربیت معلم را از بدنه آموزش و پرورش منتزع و جدا کرد و آن را در دل دانشگاه کاشت. تربیت معلم را دانشگاهی کرد و پژوهش‌محور کرد. فنلاند 11 دانشگاه پژوهش‌محور دارد که در تمام آن‌ها امر تربیت معلم تقسیم شده است.

خصوصی‌سازی مغایر سند تحول است

حاجی‌بابایی در پاسخ بیان کرد: ما اگر می‌خواهیم آموزش و پرورش را متحول کنیم، نیازی به بیان فنلاند و آمریکا و فرانسه نداریم. رهبری فرمودند اگر معلم را به جایگاه اصلی‌اش بنشانیم، هر کاری غیرممکنی ممکن می‌شود. من در پیشگاه معلمان کشور خجالت می‌کشم. می‌گویند شما که نماینده‌اید کاری کنید. حواسشان نیست که مجلس 290 نفر است. مجلس دولت را در برنامه ششم موظف کرده است که نظام رتبه‌بندی معلمان را بیاورد. معلم باید جایگاه هیات علمی پیدا کند. دولت این را اجرا نمی‌کند.

او افزود: وزارت آموزش و پرورش مکلف است فقط نیروی خود را از دانشگاه فرهنگیان و دانشگاه شهید رجایی بگیرد. الان آموزش و پرورش تربیت معلم را در فرصت اضطراری الان سه‌ساله کرده است که کار خوبی است. اگر سه تا 50هزار نفر بگیریم می‌شود 150هزار نفر. برای تربیت معلم به اندازه کافی هم نیرو داریم و هم ساختمان. ما ده‌ها هزار نفر PHD در آموزش و پرورش داریم که حدود 20 سال سابقه دارند و امروز آماده‌اند که در دانشگاه فرهنگیان تدریس کنند. می‌توان اساتید دانشگاه‌های دیگر را به صورت حق‌التدریس گرفت. اگر این کار را اجرا کنیم من حاضرم در مجلس با همکاری نماینده‌ها 500میلیارد تومان مصوب کنیم.

حاجی‌بابایی با انتقاد از وزارت آموزش و پرورش گفت: وقتی وزارتخانه‌ای، کار خودش را مدرسه‌فروشی قرار می‌دهد و خصوصی‌سازی را در دستور کار قرار می‌دهد معلوم است که به دانشگاه فرهنگیان و معلم استخدامی اعتقادی ندارد. به نظر من کسی که در بهترین دانشگاه‌های ما تربیت می‌شود نمی‌تواند معلم شود. معلمی یک روحیه خاصی می‌خواهد. ما باید نخبه‌گزینی کنیم. وقتی سال اول ما 23هزار و 500 نفر دانشجو گرفتیم، هم به آن‌ها حقوق می‌دادیم و هم عذایشان را می‌دادیم. این باعث شد که خانمی که دانشگاه علم و صنعت قبول شده بود، آنجا را رها کرد و به دانشگاه فرهنگیان آمد. اما وقتی متزلزل می‌شود، نخبه به دانشگاه فرهنگیان نمی‌آید.

جایگزینی سیستم دولتی تقاضامحور به جای عرضه‌محور

مهرمحمدی رسالت دانشگاه‌های تربیت معلم را تربیت معلم را این امر دانست که «از یک متخصص دانشی یک معلم ارزشی بسازد». او گفت: نباید دانشگاه فرهنگیان از چهار سال دو سالش را صرف دادن اطلاعات تخصصی و دانش موضوعی کند. این را دانشگاه‌های دیگر بهتر انجام می‌دهند. به همین دلیل ما در برنامه راهبردی دانشگاه فرهنگیان پیش‌بینی کردیم که از روش «دو به علاوه دو» استفاده کنیم؛ یعنی دانشجوها دو سال آموزش تخصصی‌شان را در دانشگاه‌های درجه یک کشور بگذرانند و دو سال بعدی را به دانشگاه فرهنگیان می‌آیند.

حاجی‌بابایی در پاسخ به ایده مهرمحمدی گفت: این کار را می‌توان این طور انجام داد؛ همان استاد دانشگاه شریف را بیاورید که در دانشگاه فرهنگیان ریاضی تدریس کند. کسی که در دانشگاه شریف ریاضی آموزش می‌بیند، می‌خواهد تا مقطع دکتری برود. می‌خواهد به صنعت هسته‌ای برود و ... .

مهرمحمدی در ادامه برنامه ایده آموزش و پرورش رقابتی را مورد بررسی قرار داد و گفت: مدل من «رقابتی و عدالت‌محور» است. در این مدل، دولت سهم آموزشی هر خانواری را عکس دهک درآمدی، به تعداد فرزندانی که دارد به صورت بُن، به خود خانواده‌ها می‌دهد به جای آنکه به مدارس بدهد. سیستم دولتی را به جای عرضه‌محور باید تقاضامحور کنیم. اصلا ایده من خصوصی‌سازی نیست. خصوصی‌سازی مغایر با عقل سلیم است. ما باید در عرضه خدمات آموزشی نگاه حاکمیتی را برداریم. مدارس باید در عرضه خدمات آموزشی و تربیتی باید تا پای جان رقابت کنند. این نفعش متوجه دانش‌آموزان می‌شود. مدرسه باید نان کفایت آموزشی خودش را بخورد. نباید به سیستم تنفس مصنوعی دولت وصل باشد.

خصوصی‌سازی ناشی از منافع تصمیم‌گیران است

حاجی‌بابایی در پاسخ به سوالی درباره هوشمندسازی مدارس و نیازهای نسل آینده گفت: ما در برنامه ششم دولت و وزارت ارتباطات را مکلف کردیم که تمام مدارس را در طول پنج سال هوشمند کند. متاسفانه دولت حال ندارد که آن را اجرا کند. مجلس چه کار کند؟ چند تا استیضاح کند؟ اگر دولت این کار را انجام ندهد جرم است. بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات باید ورود کنند. 

او ادامه داد: برای تربیت نسل 1404، تا دانش‌آموز معلم را در قله نبیند، تربیت نمی‌شود و به قله نمی‌رسد. هر روزی که گفتند معلمی بهترین کار د کشور است، دانش‌آموزان دوست دارند که مثل معلم خودشان بشوند. در سال 91 از بودجه عملیاتی دولت 6/15 درصد متعلق به آموزش و پرورش بوده است و در سال 97 به 9 درصد رسیده است. یعنی دولت بودجه را کم می‌کند و به وزارت دستور می‌دهد که مدارس را واگذار کن.

حاجی‌بابایی گفت: کسانی که در آموزش و پرورش مسوولیت می‌پذیرند، در عین حال مدرسه‌ هم برای خودش راه می‌اندازند. وقتی که می‌خواهند تصمیم بگیرند که مدرسه غیردولتی خوب است یا دولتی، مثلا از 50 مسوول 45 نفر می‌گویند غیردولتی هم باشد. چون خودشان مدرسه غیردولتی دارند.

برنامه تحلیلی «این.ج.ا» به تهیه کنندگی مصطفی پور محمدی و با اجرای محمد لسانی هر جمعه ساعت 17:30 بر روی آنتن شبکه چهار سیما می رود.