شعر مذهبی تقلیل پیدا کرده به اینکه در عزاداری ها خوانده شود و این ظلم به شعر است

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ چه تفاوتی بین سه گونه، شعر مذهبی، شعردینی و شعرآئینی است؟

 دکترکیاسری گفت :"ما در دوران جدید مشخصا از شروع آموزش آکادمیک در تبدیع ادبیات بخصوص شعر یک نوع دسته بندی را عینا اقتباس و آن را تحمیل به ادبیات خودمان کرده ایم. در حالی که پیشینیان ما ازصدر سخن فارسی و انشاء شعرتبدیع مشخصی داشتند تا همین متاخرین." کیاسری ضمن بر شمردن انواع شعر گفت :" ما وقتی می گوییم شعر مذهبی با یک گستردگی بی کرانی روبه رو هستیم. ما درفارسی چیزی بنام شعر مذهبی نداریم چون مجموعه شعر فارسی منظومه فکری و معرفتی شاعران فارسی زبان است که اساسا دور از مذهب نیست و آنچه اتفاق می افتد در مذهب اتفاق می افتد. اکثر شعرا یک نوع تحمیدیه دارند، مانند مولوی یا دیوان بیدل که با نوعی تحمیدیه شروع می شود."

آیا ما این تقسیم بندی را در شعر فارسی نداریم؟

کیاسری اضافه کرد :" تقسیم بندی در برابر چه ،یعنی شعر مذهبی در برابر شعر غیر مذهبی، در حقیقت بنیان این تقسیم بندی  بر اساس  عقیده و مذهب و قرآن شکل گرفته."

دکتر بیات ضمن تایید سخنان کیاسری گفت:" وقتی بگویند شعر آیینی می بینم که شعر مناقب اهل بیت است، بگویندشعر دینی یا مذهبی باز هم با همین مواجه هستیم. یعنی عملا با یک نوع شعر با اسامی متفاوت مواجه هستیم ."

دکتر اکرامی فر ادامه داد: بعضی ها می گویند شعر دینی دایره اش گسترده تر از شعر مذهبی و یا شعر مذهبی گسترده تر از آیینی است.

بیات افزود :"تقسیم بندیش درست است اما در عمل هر سه نوع یکی است."

کیاسری در مخالفت با این نظر، گفت: بالاخره یک تفاوتی بین شعر مذهبی و آیینی وجود دارد.

دکتر بیات در توضیح  پیشینه شعر مذهبی یا آیینی گفت :" اثر هنری و شعر برآمده از شرایط اجتماعی است که درشعر تاثیرگزار است."

اکرامی فر ادامه داد شاید برعکس این نظرشما هم باشد، مثلا شاعران جلوتر از شرایط جامعه و مسئولین بوده اند و پیش بینی کرده اند.

بیات پاسخ داد:" گاهی این اتفاق می افتد یعنی شاعرانی که جلوتراز زمان باشند و تاثیرگزارباشند ولی بعضی مواقع نمی توانند تاثیری بر جامعه داشته باشند. شاعران تاثتر گزار در شاعران معاصر کمتر دیده می شود. هر شاعری که در شرایط زمان خودش برتر بوده شعرش هم تاثیرگزار تر در جامعه بوده است ."

آیا ما شاعر تاثیرگزار بعد از انقلاب نداریم؟

کیاسری گفت :"چرا امثال منوچهر آتشی واستاد علی معلم را داشتیم و فکر می کنم اصولا بی تاثیر نمی تواند باشد. اما اصل ماجرا تبدیع شعر عاشورایی است. زمان عنصر تاثیر گزاری هست ولی هرگز نمی توان ادبیات عاشورایی را تبدیع اعصار کنیم. اولین شاعری که مقتل می گوید کسی است که می گوید می خواهم فرزند پیامبر را احیا کنم یا سنایی از اولین شاعرانی است که مقتل گفته و او از شاعرانی است که درد دین را مطرح کرده."

پیام عاشورا در شعر علی معلم بی نظیر است!

کیاسری در مورد چرایی و چگونگی شعر عاشورایی اینگونه توضیح داد که :"چرایی آن در گفته های دکتر بیات هم این بود ، که باید ازشعر عاشورایی پیام انقلاب دریافت کنیم. مثلا اقبال لاهوری در کربلا احیای دین می بیند. ما در تقسیم بندی ادبیات عاشورا 4 نوع نگاه داریم: روایی، عاطفی، رمزی و نمادگونه،  پیام عاشورا، که پیام عاشورا در شعر علی معلم بی نظیر است."

در ادامه همین بحث دکتر بیات افزود:" این تقسیم بندی دکتر کیاسری بسیاردقیق و خوب است و می شود به آن اضافه کرد مثل ، رویکرد حماسی که در شاعران قدیم و معاصر آن را پر رنگ می بینیم ولی تاثیر گزاری شاعران معاصر این مقدار نیست که بخواهد جامعه را تغییر دهد. خیلی ها شعر معاصر را شعر نمی دانند. اساسا اساتید ما شعر معاصر را قابل بررسی نمی دانند و برای شعر مذهبی می گویند که فقط ارزش عزاداری دارد و ارزش بررسی ندارد."

 کیاسری در مورد اشعار تدریس شده در دانشگاه  گفت :" در دانشگاهای ما هنوز ادبیات ختم می شود به مرحوم ملک الشعرای بهار و پروین اعتصامی."

بعضی ها مطرح می شوند اما بزرگ نیستند

بیات در مورد ضعف شعر معاصر گفت :شعر اگر خوب باشد دیده می شود و مخاطب پیدا می کند، وقتی خیلی ها ادعای برتر بودن دارند خودشان مانع هم می شوند و ما برتر واقعی را نمی توانیم ببینیم، بعضی ها مطرح می شوند اما بزرگ نیستند."

دکتر کیاسری در مورد اشعار در  محور عاشورایی  گفت:"شعر خوب و عالی داریم. اما اولا ما آن تعالیمی که باید یک شاعر در آن رشد کند را نداریم ، شاعر باید مسلط به آموزه های دینی باشد و واقعه عاشورا را کاملا شناخته باشد بعضی از اینها حتی یک مقتل را نخواندند و فقط از نوع شنیداری استفاده می کنند.". 

بیات در توضیح شعر مذهبی قوی گفت:"

شعر نباید معمایی باشد که مخاطب را درگیر کند، هیچ شاعری نمی تواند بگوید من برای دل خودم شعر می گویم  نه مخاطب اگر اینجور بود چرا چاپش می کند.کار قوی کاری است که هم خواص هم عوام آن را بپسندند مثل حافظ."

کیاسری در ادامه مبحث افزود:" هر شاعری که مخاطب بیشتری دارد لزوما شاعر بزرگی نیست. آن مبانی که شاعر باید داشته باشد اینها ندارند، شعر مذهبی تقلیل پیدا کرده به اینکه در عزاداری ها خوانده شود و این ظلم به شعر است."

 دکتر بیات نشست را با طرح سوالی به پایان رساند."باید از خودمان و کسانی که آسیب شناسی شعر می کنند پرسید که ما  برای تربیت شاعر خوب چه کاری کرده ایم؟"