وضعیت تئاتر کودک و نوجوان از زبان مریم کاظمی

مریم کاظمی دبیر بیست و پنجمین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری برنا، اظهار داشت: ما در حال برنامه‌ریزی برای برگزاری بیست و پنجمین دوره جشنواره هستیم و از این جهت که در دوره بیست و پنجم هستیم جشنواره اهمیتی دارد که گویا در یک بزنگاه تاریخی قرار گرفته است و نگاهی ویژه باید به آن داشت.

کاظمی خاطرنشان کرد: امسال با توجه به شرایط اقتصادی بحث بودجه اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. همه در جامعه امروز به نوعی با مشکلات اقتصادی همراه هستند و ما نسبت به سال گذشته آرامش خیال و امنیت مالی را نداریم و با این وجود در تلاشیم تا بتوانیم جشنواره را با همان کیفیت گذشته برگزار کنیم. طی صحبت‌هایی که با مدیر کل هنرهای نمایشی داشتیم خیلی به بالا بردن بودجه خوشبین نبودند و من به عنوان دبیر جشنواره و از طرف تمام افراد ستاد جشنواره به دنبال جلب اعتماد و حمایت عده‌ای هستیم که کمک‌های مالی را بتوانیم نصیب جشنواره کنیم. امیدوارم همه در این جشن ملی و بین‌المللی شرکت کنند.

وی افزود: هر سال همه شهرهای استان همدان از جمله شهر همدان به استقبال این جشنواره میروند و استقبال خوبی از این جشنواره صورت می‌گیرد. انتخاب شهر همدان انتخابی نیست که امسال صورت گرفته باشد. در این جشنواره تمام ارگان‌های استان همدان شرکت می‌کنند و مهم‌ترین مسأله این است که مردم شهر همدان استقبال بسیار خوبی هر سال از این جشنواره دارند.

کاظمی در ادامه این گفت و گو خاطرنشان کرد: اولین مسأله‌ای که همه افراد پس از مطرح شدن تبلیغات مدنظر دارند حضور چهره‌های مطرح در این جشنواره است اما تبلیغات تنها به این مسأله محدود نمی‌شود. مطمئناً چهره‌های مطرح تئاتر و سینما می‌توانند به جشنواره رونق و اعتبار ببخشند. لزوماً تنها حضور این اشخاص نیست که بتواند اسپانسرها را تشویق به حضور کند این جشنواره یک شو نیست که ما در کنار سلبریتی‌هایمان عکس یادگاری بگیریم، جشنواره کودک و نوجوان ارتباطی مستقیم با کودکانمان دارد و ما در تلاش برای فرهنگسازی هستیم تا کودکانمان شادتر باشند، آینده بهتری برای کشور بیافرینند و همینطور شرایط بهتری برای نمایشگران کودک و نوجوان فراهم شود و جشنواره می‌تواند آنها را تشویق به تولید آثار بهتری کند.

دبیر بیست و پنجمین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان در ادامه اظهار داشت: در بخش ستادهای استانی کمیته‌های تبلیغاتی مشخص شده و همه چیز در حال حاضر با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته پیش می‌رود. مثل سال گذشته و سال‌های گذشته مطمئناً تبلیغات به بهترین شکل از سوی ستادهای تبلیغاتی صورت خواهد گرفت. جشنواره تئاتر کودک و نوجوان آنقدر اعتبار دارد که نیازی به تبلیغات آنچنانی ندارد. ما برنامه‌های بسیاری برای دعوت از مهمانان صاحب‌نامی داریم که هنوز نمی‌شود نامی از شخصی آورد.

وی در رابطه با شعار امسال جشنواره تئاتر کودک و نوجوان که «کودک و حقوق اجتماعی» توضیح داد و گفت: شعار امسال به این دلیل انتخاب شده تا ما به خودمان گوشزد کنیم که ما باید به حقوق کسانی که این رویداد را برایشان برگزار می‌کنیم احترام بگذاریم. ما باید مراقب حرف‌ها، رفتارها و موضع‌گیری‌هایمان باشیم. اولین حق کودک این است که حس امیدواری‌اش را نسبت به آینده از دست ندهد و ما شعار جشنواره را در یک حق کلی و بزرگ انتخاب کرده‌ایم که آن هم حق دیدن نمایش است. کودکان حق دارند که نمایش ببینند و در نمایش‌ها باید درباره موضوعات مختلف صحبت شود و این نمایش‌ها می‌توانند مسائل و موضوعات راهبردی و کلیدی بسیاری را مطرح کنند تا کودکانمان در آینده انسان‌های خوبی باشند.

این کارگردان تئاتر در ادامه اظهار داشت: ما در شرایط اقتصادی خوبی نیستیم، همه جا صحبت از سرمایه، پول و وضعیت بد اقتصادی است. مدتهاست که دلار دغدغه اصلی ما شده و نگرانی شدیدی نسبت به آینده پیدا کرده‌ایم و ما خیلی راحت دغدغه‌های اقتصادی‌مان را نزد کودکانمان مطرح می‌کنیم و حواسمان نیست که این کودکان نگرانی‌هایی پیدا می‌کنند که حقشان نیست و ما باید به آنها اجازه دهیم که در شرایط بهتر و کم دغدغه‌تری رشد کنند. کودکان آینده‌سازان ایران ما هستند و ما باید حقوق آنها را رعایت کنیم.

کاظمی خاطرنشان کرد: هدف جشنواره پرداختن به معضلات اجتماعی و ارائه رویکرد به مخاطبانش نیست. جشنواره همانطور که از نامش مشخص است جشن برداشت محصول است. در گذشته در پایان هر فصل کشاورزان برای برداشت محصولاتشان جشنی برگزار می‌کردند که محصولات را به معرض نمایش می‌گذاشتند تا در یک رقابت قرار بگیرند و این رویداد ریشه در فرهنگ و گذشته ما دارد و با این نگرش برگزار می‌شود. بنابراین جشنواره جای مطرح کردن معضلات اجتماعی نیست و نمی‌توان چنین انتظاری از آن داشت. جشنواره می‌تواند محل عرضه کارهایی که در این زمینه وجود دارد باشد. جشنواره می‌تواند ویترین خوبی برای عرضه کارهای خوب باشد.

وی افزود: امسال جشنواره دارای ویژگی خاصی است و اصلی‌ترین آن مربوط به شعار امسال جشنواره می‌شود. ما در این جشنواره جشن صد سالگی تئاتر کودک و نوجوان را در ایران برگزار خواهیم کرد چرا که سال 1298 اولین تئاتر کودک در ایران به همت آقای باغچه‌بان برگزار شد، سال 2018 همدان پایتخت گردشگری آسیا انتخاب شده و ما سه ویژگی خاص داریم که امسال هر سه ویژگی را در جشنواره تئاتر کودک و نوجوان مدنظر خواهیم داشت. با عنایت به شعار جشنواره ما بخش‌های جنبی به جشنواره افزوده‌ایم، ما از کودکانی که در شرایط خاص نمایش‌هایی را اجرا کرده‌اند حمایت می‌کنیم که در این جشنواره حضور داشته باشند و نمایش‌هایشان را اجرا کنند، ما برنامه‌هایی جنبی داریم که قصد حمایت از کودکان مناطق محروم را داریم تا در این جشنواره حضور داشته باشند. ما قصد داریم مراسم تشریفاتی جشنواره را به مناطق محروم ببریم تا بتونیم استقبال خوب مردم را داشته باشیم و آنها به خاطر محدودیت‌هایشان از بودن در جشنواره محروم نشوند، هدایا و امکانات سلامتی و فرهنگی در نظر گرفته‌ایم تا برای کودکان مناطق محروم فراهم کنیم. به هر حال سعی بر داشتن فوق برنامه‌های جنبی داریم و سعی داریم امسال جشنواره باشکوه‌تر، بهتر و بزرگتر برگزار شود.

کاظمی در ادامه اظهار داشت: ما در دعوت مهمانان خارجی محدودیت‌های بسیاری داریم و در تلاشیم بخش بین‌المللی را مثل سالهای گذشته باشکوه برگزار کنیم چرا که اگر بخش بین‌المللی جشنواره حذف شود جشواره فقط جنبه ملی به خود می‌گیرد و برای حفظ این بخش نیاز به حمایت‌های بیشتری داریم. من از همه ارگان‌ها و کسانی که توان حمایت از جشنواره‌ها را دارند خواستار حمایت هستم و می‌خواهم که در این رویداد فرهنگی هنری کشور همکاری داشته باشند. جشنواره کودک و نوجوان یک جشنواره ملی است و همه استان‌ها و شهرها می‌توانند در این جشنواره حضور داشته باشند و همینطور می‌توانند از حامیان این جشنواره باشند. پر بار بودن بخش‌های مختلف جشنواره در واقع هویت و اعتبار بالایی به آن می‎‌بخشد و این باعث به وجود آمدن یک روحیه نشاط در بین نمایشگران کودک خواهد شد و در نتیجه کارها و آثار بهتری تولید خواهد شد و وقتی کودکان آثار خوبی ببینند روحیه بهتری خواهند داشت و این باعث رشد فرهنگی بهتر این کودکان می‌شود که منجر به داشتن آینده بهتری برای ایران خواهد شد. همینطور که در شرایط نامساعد کمپین‌های مختلفی به وجود می‌آید و ما خود را ملزم به حمایت از آنها می‌دانیم چرا برای حفظ روحیه و رشد کودکانمان که نیاز به خوراک فرهنگی دارند هزینه نکنیم. من تقاضا دارم در کنار حمایت از آسیب‌دیده‌های جسمی، معلولیتی یا بیماری‌های خاص کمک‌های خودمان را از دیگر کودکان دریغ نکنیم. جشنواره متعلق به همه کودکان است و از همه تقاضای پیوستن به کمپین حمایت از جشنواره تئاتر کودک و نوجوان را دارم.

مریم کاظمی دبیر بیست و پنجمین جشنواره تئاتر کودک و نوجوان در ادامه گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری برنا، اظهار داشت: قصد ما بر این است که بخش‌های جنبی بسیاری که مدنظر داریم را در این دوره از جشنواره به دلیل مشکلات مالی کنار نگذاریم اما در صورت عدم حمایت و برآورده شدن نیاز مالی ممکن است مجبور به کنار گذشتن بخشی‌هایی از این جشنواره شویم که امیدوارم چنین اتفاقی رخ ندهد.

وی افزود: ما باید برای اعتبار بخشیدن به جشنواره مهمانان بین‌المللی متنوعی داشته باشیم و از طرفی فراهم کردن موقعیت اجرای نمایش‌های خارجی برای هنرمندان خودمان اتفاق بسیار خوبی است که می‌تواند با حمایت‌‍‌های لازم در این جشنواره صورت گیرد. جشنواره به طور کلی می‌تواند محفلی برای برقراری ارتباط گروه‌های مختلف و از طرفی رد و بدل کردن نظریات است که می‌تواند باعث رشد و تعالی تئاتر در هر زمینه شود.

کاظمی خاطرنشان کرد: با برنامه‌ریزی‌هایی که داریم امسال جشنواره باشکوه‌تر و بزرگتر از سال‌های گذشته برگزار خواهد شد و امیدوارم به دلیل مشکلات مالی مجبور به حذف بخش‌های مختلف جشنواره و کوچک‌تر کردن آن نشویم. ستاد جشنواره در شهر همدان نیز به ما قول داده‌اند که تمام تلاش خود را برای عدم به کاستی خوردن بخش‌های جشنواره انجام دهند. هر فردی که توانایی کمک مالی به جشنواره داشته باشد می‌تواند به عنوان حامی در این جشنواره حضور داشته باشد.

دبیر جشنواره تئاتر کودک و نوجوان در ادامه اظهار داشت: جشنواره به طور مستقیم به روان و روحیه کودکان ما مربوط می‌شود و ما مجبور و موظف کمک به این جشنواره هستیم. این جشنواره یک رویداد فرهنگی است و اشخاصی که قادر به کمک کردن هستند نباید انتظار یک دستاورد سریع و لحظه‌ای داشته باشند. کارهای فرهنگی در مدت زمانی طولانی نتیجه‌بخش می‌شوند و این جشنواره می‌تواند یکی از فعالیت‌های فرهنگی باشد که در آینده دستاوردهای فرهنگی بسیاری خواهد داشت.

کاظمی خاطرنشان کرد: از نظر من باید جشنواره‌های تئاتر به صورت گسترده‌ای در همه جای ایران برگزار شوند و از تهران به عنوان پایتخت تمرکززدایی شود. برگزاری این جشنواره در استان همدان اتفاق خوشایندی است که علاوه بر همدان می‌تواند برای همه جای ایران دستاوردی فرهنگی باشد چرا که از همه جای ایران گروه‌های تئاتر می‌توانند در این جشنواره حضور داشته باشند و جشنواره تئاتر کودک و نوجوان یک جشنواره و اتفاق ملی است.

وی با اشاره به بودجه برگزاری این جشنواره اظهار داشت: بودجه جشنواره تئاتر کودک و نوجوان را وزارت ارشاد تأمین می‌کند و با وجود نوسانات ارزی بسیار بالا بودجه ما نسبت به سال گذشته تغییر چندانی نداشته و حتی شاید تغییری در میزان بودجه حاصل نشود. بودجه دولتی که در دست داریم نمی‌تواند پاسخگوی نیازهای این جشنواره باشد و ما برای برگزاری همه برنامه‌هایمان مطمئناً نیاز به کمک‌های مالی بخش‌های خصوصی داریم.

این کارگردان تئاتر افزود: شعار امسالی که این جشنواره دارد ما را مستلزم برگزاری بخش‌های بیشتری در جشنواره می‌کند که مطمئناً در راستای این شعار امسال با برگزاری همه برنامه‌های مدنظر جشنواره‌ای باشکوه‌تر از سال‌های گذشته خواهیم داشت. ما قصد توجه به کودکان و نوجوانانی داریم که کمتر دیده شده‌اند و این جشنواره می‌تواند فرصتی برای دیده شدن این کودکان باشد.

وی با اشاره به حمایت‌هایی که سازمان صدا و سیما می‌تواند برای این جشنواره داشته باشد گفت: ما تقاضای کمک از صدا و سیما کرده‌ایم، سال گذشته این سازمان در سطح استانی به ما کمک‌های بسیاری کرد اما در سطح کشور کمکی نصیب ما نشد. صدا و سیما می‌تواند برای حمایت از این جشنواره وارد کار شود و از جشنواره کودک و نوجوان استقبال کند و می‌تواند ویژه‌ بر‌نامه‌هایی برای این جشنواره در نظر بگیرد اما متأسفانه سازمان به شدت برنامه‌محور شده و با بودجه کم قصد درآمدزایی بالا دارد. تلویزیون در برنامه سازی دچار چرخه‌ای معیوب است که ما برای برنامه‌سازی در این سازمان به مشکلاتی برمی‌خوریم که نمی‌توانیم به ساخت برنامه‌های ویژه برای این جشنواره فکر کنیم.

دبیر جشنواره تئاتر کودک و نوجوان در ادامه اظهار داشت: با آقای جعفری جلوه و آقای مسعودشاهی مذاکراتی داشته‌ایم که به ما قول کمک‌هایی داده‌اند که قرار است از سمت صدا و سیما و شهرداری همدان مشارکت‌هایی برای کمک به این جشنواره صورت داده شود.  

کاظمی در پایان با اشاره به وضعیت تئاتر کودک و نوجوان اظهار داشت: بسیاری از اهالی تئاتر فکر می‌کنند که تئاتر کودک و نوجوان به طور کلی با تئاتر تفاوت بسیاری دارد. همه مشکلاتی که تئاتر بزرگسال با آن دست و پنجه نرم می‌کند تئاتر کودک نیز با آن درگیر است. ما در بخش نمایشنامه‌نویسی دچار معضل، کمبود و پسروی هستیم و عدم پژوهش، تعمق و تجربه به کلی تئاتر را تحت‌الشعاع آسیب‌های خود قرار داده و بحث مسائل اقتصادی برای ما آنقدر حائز اهمیت شده که دیگر مسائل مهم را کنار گذاشته‌ایم. بزرگترین معضلی که در تئاتر امروز ما وجود دارد نمایشنامه است و نمایشنامه‌های ما دچار افت کیفی بسیاری است که هر سال این معضل را بیشتر شاهد هستیم. وقتی هر چیز باید وسیله‌ای برای فروش باشد نمی‌توان چندان انتظار کیفیت در بین آثار فرهنگی داشت و نبود پشتکار و آرمان هنری به آثار ما ضربه‌هایی جدی وارد کرده است.