فرهنگ مهربانی برای توسعه ایران

اگر بپذیریم هدف اجرای سیاست‌های اجتماعی بالابردن سطح رفاه عمومی است و یکی از مهم‌ترین محورهای رفاه عمومی، خشنودی و رضایت مردم است، آن‌گاه باید تأکید کرد رضایت و خشنودی مردم فقط با پول، ثروت و توسعه اقتصادی به دست نمی‌آید. در این چارچوب باور نگارنده این است که گسترش فرهنگ کنش داوطلبانه، گسترش کار خیر و به طور کلی مهربانی و مدارا با یکدیگر از نیازهای امروز جامعه ایرانی است.

در ادبیات اقتصادی هم این موضوع مهم است. امروز تلاش بنگاه‌ها برای افزایش رضایتمندی مشتریان بر پایه رضایتمندی از کارکنان و ایجاد نظام انگیزش و آموزش برای تحقق این هدف حقیقتی ‌انکار‌ناپذیر است. از سوی دیگر در سال‌های اخیر کنش داوطلبانه به طور وسیعی از سوی سیاست‌گذاران با اقبال مواجه شده و اثرگذاری آن فراتر از از ابعاد انسان‌دوستانه و خیرخواهانه به عنوان یک منبع اقتصادی تأثیرگذار بر تولید ناخالص داخلی کشورها مورد توجه قرار گرفته است. از سوی دیگر برخی گزارش‌های بین‌المللی بیان می‌کند که داوطلبان تاب‌آوری جوامع را برای مقابله با شوک‌ها و تنش‌ها از طریق افزایش سرمایه انسانی، تقویت سرمایه اجتماعی و رفاه، افزایش سرمایه طبیعی و رشد سرمایه مالی افزایش می‌دهند.بر اساس یکی از پیمایش‌های سنجش سرمایه اجتماعی کشور، ارزیابی مردم از میزان وجود ویژگی‌های اخلاقی نظیر گذشت و رعایت حقوق دیگران در جامعه چندان مثبت نیست و در عوض، اعتقاد نسبی به شایع‌بودن ویژگی‌هایی نظیر حسادت، دورویی، تقلب و خودخواهی وجود دارد. بنابراین لازم است در جهت ترمیم این امر رویکرد جدیدی اتخاذ کرد. معتقدم باید فرهنگ توسعه به‌مثابه مهربانی را در جامعه امروزمان گسترش دهیم و نهادینه کنیم چراکه یکی از ابعاد رفاه، رضایت و خشنودی شهروندان است و یکی از مهم‌ترین پایه‌های رضایتمندی و خشنودی نیز مهربانی و مهربانانه‌برخوردکردن با یکدیگر است. اخیرا گزارشی از دانشگاه هاروارد را مطالعه می‌کردم که بر اساس یک سنجش معین عنوان می‌کرد آنهایی که مهربانی خود را تقسیم می‌کنند، احساس عمیق به هم‌نوع خود دارند، عشق و خوشرویی را تقسیم می‌کنند و دوستی عمیق‌تری با دیگران دارند، عمرشان طولانی‌تر است. این به معنای توجه به وجوه اجتماعی سلامت در نگاه جدید است. این همان نکته ای است که در فرهنگ اسلامی ما هم متواتر روایت شده است.

در فرهنگ دینی ما هم مهربانی در مواجهه مردم با یکدیگر و هم در برخورد حاکمان با مردم یک رویکرد توصیه‌شده است. امام هشتم شیعیان مشهور به ضامن آهو است که نه تنها با انسان‌ها مهربان بود، بلکه مهربانی را در حق حیوانات نیز روا می‌داشت. مهربانی، گذشت و فروتنی ویژگی‌هایی بودند که در طول زندگی پیغمبر بزرگوار، در وجود آن حضرت دیده می‌شد و به تعبیر قرآن کریم ایشان رحمه‌للعالمین بودند. از امام علی (ع) نقل شده است: مؤمن کسی است که لبخند بر چهره دارد و خوشرو است و اگر گرفتاری و غمی دارد، آن را در قلب خود نگه می‌دارد و خوشرویی را با دیگران تقسیم می‌کند. در این چارچوب به عنوان مسئول بزرگ‌ترین نهاد اجتماعی، حاکمیتی و وزارتخانه‌ای که حدودا روزی یک میلیون مراجعه‌کننده دارد، معتقدم باید این وزارتخانه پیشرو و پیشتاز گسترش فرهنگ عظیم و اساسی کنش داوطلبانه و کار خیر و مهربانی و خوشرویی با مردم باشد.

 همچنین وظیفه دارم هم خود و هم هموطنان را دعوت کنم به مهربانی با یتیمان، با نیازمندان، با آسیب‌دیدگان اجتماعی، با کودکان کار و با همه گروه‌های محروم جامعه.  در این مسیر سخت همه نخبگان، فعالان مدنی، کنشگران سیاسی، روزنامه‌نگاران، دانشگاهیان و عموم مردم را به یاری می‌طلبم. با بیان نظرات، با ارائه پیشنهادات، با نقد عملکردها و سیاست‌ها، با انعکاس اشتباهات و با حساسیت نسبت به عملکرد این وزارتخانه ما را همراهی و یاری کنید.