وقتی که خانواده هنر در برابر تحریم ها یکی شدند/هنرمندان ما می‌توانند با روشنگری دیگر ملت‌های دنیا را آگاه کنند

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، واکنش هنرمندان همواره نسبت به اتفاقات رخ داده در یک جامعه مورد توجه مردم آن کشور قرار گرفته و در دامنه گسترده‌تری برخی مواقع شاهد تأثیرات جهانی این واکنش‌ها نیز بوده‌ایم. چنین برخوردهایی با اتفاقات اجتماعی و سیاسی از سوی هنرمندان همیشه در طول تاریخ در همه کشورها وجود داشته و اینکه هنرمندان هر کشور چقدر در عرصه بین‌الملل مطرح و تأثیرگذار در عرصه هنری خود بوده می‌تواند در میزان تأثیرگذاری نظرات و واکنش‌های آن شخص موثر باشد.

طی سالیان اخیر می‌توان به واکنش هنرمندان به مسائل اجتماعی از جمله معضل گورخواب‌ها اشاره کرد که توجه هنرمندان به این مسأله تا حدی برای جامعه ما و گورخواب‌ها دستاوردی مناسب داشت. اما امروز در این برهه زمانی با مسأله‌ای گسترده‌تر مواجهیم که همه اقشار جامعه را دربرمی‌گیرد و آن تحریم‌های ظالمانه آمریکا علیه کشور ما است که دور دوم این تحریم‌ها به تازگی آغاز شده و پس از این اتفاق شاهد واکنش برخی از هنرمندان کشورمان بودیم که این واکنش‌ها با راه اندازی یک کمپین با عنوان «هم‌صدایی در برابر تحریم» همراه بوده که استقبال نسبتاً خوبی از سوی هنرمندان را در بر داشته است. به همین بهانه به سراغ برخی از اهالی هنر رفتیم تا این مسأله را بررسی و دستاوردهای احتمالی این اقدام را پیگیری کنیم.

خسرو سینایی: ما به دنبال روشنگری اذهان در سراسر دنیا هستیم

خسرو سینایی فیلمنامه‌نویس و کارگردان سینما یکی از اولین هنرمندانی است که به این کمپین پیوسته و انزجار خود را از تحریم‌های آمریکا علیه کشور ما اعلام کرده است.

سینایی در گفت و گو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، در رابطه با این مسأله گفت: نقش هنرمند در یک جامعه تنها به خلق یک اثر هنری محدود نمی‌شود، نقش هنرمند در جامعه‌اش نقشی فوری و لحظه‌ای نیست و او باید در نظر داشته باشد که هر نظری از سوی او در معرض دید اذهان مختلف قرار می‌گیرد.

وی افزود: یکی از وظایفی که یک هنرمند باید در نظر داشته باشد روشن کردن اذهان در سطح جهانی نسبت به کشورش است. مطمئناً همه هنرمندانی که به کمپین «هم‌صدایی در برابر تحریم» پیوسته‌اند انتظار رخ دادن اتفاقی فوری ندارند و من نیز به شخصه با دیدگاه رخ دادن سریع یک اتفاق به این کمپین نپیوسته‌ام.

این کارگردان در پایان اظهار داشت: ما به دنبال روشنگری هستیم و این حرکت هنرمندان برای رخ دادن چنین اتفاقی می‌تواند بسیار مفید باشد تا همه اذهان در همه دنیا با بی‌عدالتی که علیه مردم ایران صورت می‌گیرد آشنا شوند چرا که بیش از هر چیز مردم ایران هستند که با تحریم‌ها دچار بحران می‌شوند.

گفتنی است خسرو سینایی ساخت فیلم‌های سینمایی «مرثیه گمشده»، «عروس آتش»، «گفتگو با سایه» و «جزیره رنگین» را در کارنامه خود به عنوان کارگردان دارد. 

لیلی گلستان: مردم نباید قربانی سیاست شوند

لیلی گلستان (زادهٔ ۲۳ تیر ۱۳۲۳ - تهران) مترجم و نگارخانه‌دار ایرانی و عضو کانون نویسندگان ایران است. وی دختر ابراهیم گلستان و فخری گلستان و خواهر کاوه گلستان است. گلستان مادر مانی حقیقی کارگردان سینما است.

این مترجم و نویسنده از اولین هنرمندانی است که به کمپین «همصدایی در برابر تحریم‌ها» پیوسته است.

لیلی گلستان در گفت و گو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، در اینباره گفت: از نظر من هر واکنشی در هر زمینه‌ای تأثیرگذار خواهد بود. مطمئناً واکنش هنرمندان ما در برابر این تحریم‌ها در جامعه جهانی می‌تواند تأثیرگذار باشد.

گلستان خاطرنشان کرد: تحریم‌ها معضل بسیار بزرگی در کشور ما است که تأثیری مستقیم بر جامعه خواهد داشت. هنرمندان ما می‌توانند با روشنگری دیگر ملت‌های دنیا را آگاه کنند و به نوعی آنها را به نوعی واکنش در جهت همراهی مردم ما دعوت کنند و پیوستن به این کمپین می‌تواند حداقل چنین دستاوردی برای کشور ما داشته باشد.

وی افزود: مطمئناً تحریم‌ها بیش از هر چیز بر مردم کشور ما تأثیر خواهد داشت و ما شاهد تلاش مردم برای فراهم کردن هزینه درمان بیمارانشان هستیم که بعضاً این تلاش‌ها با تأثیر مستقیم تحریم‌ها بی‌نتیجه می‌ماند. ما شاهد تعطیلی کارخانه‌ها هستیم که این مسائل منجر به بیشتر شدن بیکاری می‌شود و همه اینها مسائلی است که مردم را تحت فشار قرار می‌دهد.

گلستان در پایان تصریح کرد: مردم نباید قربانی سیاست شوند و این بازی‌های سیاسی تنها به ضرر مردم است و در اینجا تنها ملت ایران است که قربانی می‌شود. هر شخص که توانی برای بهتر شدن وضعیت موجود دارد حتی در کمترین حد ممکن می‌تواند در برابر این اتفاق واکنش داشته باشد و پیوستن به این کمپین و اعلام انزجار از این مسأله به نظرم کار درستی است که می‌تواند تأثیرات مثبتی داشته باشد.  

گفتنی است گلستان ترجمه آثار ادبی بسیاری را از جمله «بیگانه» آلبر کامو، «قصه‌ها و افسانه‌ها» لئوناردو داوینچی، «مردی با کبوتر» رومن گاری، «گزارش یک مرگ» گابریل گارسیا مارکز، «پیکاسو» دیوید هاکنی و... را در کارنامه خود دارد. او همچنین مولف کتاب‌هایی از جمله «دو نمایشنامه از چین قدیم» و کتابی دو جلدی درباره «علی حاتمی» است.

پری صابری: هنرمندان می‌توانند صدای مردم باشند

پری صابری کارگردان تئاتر، نمایشنامه‌نویس و نویسنده رمان است که نمایشنامه ««من از کجا، عشق از کجا»» را درباره زندگی فروغ فرخزاد نوشته و وی را می‌توان یکی از تأثیرگذاران عرصه تئاتر ایران دانست که در سال 2004 نشان لژیون دونور فرانسه را دریافت کرد. او همچنین «شمسِ پرنده» و «اسطورهٔ سیاوش» را در تالار یونسکوی پاریس به روی صحنه برد.

پری صابری کارگردان تئاتر و نمایشنامه‌نویس در گفت و گو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، اظهار داشت: هنرمندان نیز قشری از جامعه هستند که مطمئناً مشکلات اقتصادی که اقشار مختلف جامعه را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد نیز می‌تواند در زندگی هنرمندان تأثیرگذار باشد.

صابری خاطرنشان کرد: هنرمندان به واسطه جایگاهی که در بین مردم دارند و از آنجا که افراد مطرحی هستند می‌توانند صدای مردم کشورشان باشند. به همین دلیل هر هنرمندی که احساس می‌کند کشورش در شرایط نامناسبی از لحاظ اجتماعی یا اقتصادی و یا حتی سیاسی است می‌تواند می‌تواند با اظهار نظری درست تأثیرگذار باشد.

وی افزود: ما در برابر تحریم‌ها نباید سکوت کنیم و بگوییم که در برابر بی عدالتی‌ها سکوت می‌کنیم. آمریکا نباید به این نتیجه برسد که با آوردن هر بلایی بر سر ما می‌تواند شاهد سکوتمان باشد. ما حداقل در برابر این اتفاقات نباید خاموش بمانیم.

این نمایشنامه‌نویس در ادامه اظهار داشت: تحریم‌ها در زندگی مردم تأثیر مستقیمی دارد و هنرمندان نیز در کنار مردم می‌توانند از جایگاه و موقعیتشان استفاده کرده و در برابر این مسأله بایستند. هر شخص در جامعه که می‌تواند کوچکترین کار برای بهتر شدن وضعیت جامعه انجام دهد نباید از مسأله را از جامعه‌اش دریغ کند. واکنش ما مطمئناً کوچکترین تأثیری که می‌تواند داشته باشد رساندن صدای مردم ایران به گوش جهانیان است. 

گفتنی است پری صابری تا امروز نمایش‌های متعددی را به عنوان نویسنده و کارگردان به روی صحنه برده که از جمله آن می‌توان به نمایش‌های «من به باغ عرفان»، «هفت شهر عشق»، «شمس پرنده» و «رند خلوت نشین» اشاره کرد.

کیانوش عیاری: هر آن چیز که لازم به گفتن بود در متن اعتراضی هنرمندان علیه تحریم آمده

یکی از نام‌های آشنا در بین هنرمندانی که به این کمپین پیوسته‌اند کیانوش عیاری است. او از کارگردانان نام‌آشنای پس از انقلاب است که همواره با نگاهی هنرمندانه نسبت به مسائل روز جامعه فیلم‌هایی ساخته که بسیار تأثیرگذار بوده. او با ساخت «تنوره دیو» در سال 1364 خود را به عنوان فیلمسازی متفاوت، دغدغه‌مند و مسأله‌دار معرفی کرد. عیاری همواره نسبت به مسائل و معضلات اجتماعی کشور همراه بوده، یکی از تأثیرگذارترین آثار سینمایی ایران در زمینه مسائل اجتماعی را پس از انقلاب می‌توان «بودن یا نبودن» عیاری دانست. فیلمی که نگاهی متفاوت به مسأله پیوند اعضا دارد و از طرفی در این فیلم مهم‌ترین اقلیت مذهبی کشور مورد توجه قرار گرفته است. 

عیاری از فیلمسازانی است که می‌توان او را در زمینه توقیف آثارش در سینمای ایران رکورددار دانست. «آن سوی آتش» به کارگردانی او دو سال توقیف بود. عیاری همچنین در سال «1371» با نگاهی به حواشی جنگ و اقتباس از فیلم «دزدان دوچرخه» ویتوریو دسیکا «آبادانی‌ها» را ساخت که همان موقع برخوردی قهرآمیز با فیلم صورت گرفت و با وجود اینکه «آبادانی‌ها» اولین فیلم ایرانی دعوت شده به جشنواره کن بود از حضور این فیلم در کن جلوگیری شد.

این فیلمساز در سال 1383 به سراغ اتفاق تلخ زلزله بم رفت و در آنجا فیلمی با عنوان «بیدار شو آرزو» ساخت که با این فیلم نیز برخورد مناسبی نشد و در حال حاضر او با وجود اینکه دو فیلم آخرش با عنوان‌های «خانه پدری» و «کاناپه» به دلایل مختلف توقیف هستند مشغول ساخت مجموعه‌ای تلویزیونی با عنوان «87 متر» است.

کیانوش عیاری پیش از این با ساخت سریال «روزگار قریب» نگاهی به زندگی دکتر قریب داشته و مسائل پزشکی مختلفی را در کشور مطرح کرد. عیاری را مطمئناً یکی از چهره‌های فرهنگی تأثیرگذار در کشور باید دانست او به عنوان یک فیلمساز دغدغه‌مند در زمینه مسائل اجتماعی و به عنوان شخصی هنرمند که هر آنچه زیسته را در اثرش پدیدار کرده و نسبت به اطرافش هیچگاه منفعل نبوده این بار در زمینه گسترده‌تری که مربوط به مسأله تحریم‌های آمریکا می‌شود واکنشی نشان داده و از اولین افرادی بوده که به کمپین «همصدایی در برابر تحریم» پیوسته که در گفت و گو با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، با اشاره به متن اعتراضی هنرمندان به تحریم‌ها که او نیز جزو امضاکنندگانش بود گفت: من نمی‌خواهم نسبت به این مسأله محافظه‌کار باشم و بهتر است سکوت کنم و به جای صحبت‌های دوباره تأکید بر متنی که توسط هنرمندان نوشته شده و من نیز آن را امضا کردم داشته باشم.

کارگردان فیلم سینمایی «روز باشکوه» در پایان گفت: به جای هر صحبتی که ما را به حاشیه بکشاند هر آن چیز که لازم به گفتن و تأکید بود در متن اعتراضی هنرمندان نسبت به تحریم‌ها آمده و بهتر است هر منتقدی این متن را بخواند.

متن منتشر شده در این کمپین به شرح زیر است:

مردم جهان، در برابر تحریم با ما هم‌صدا شوید. دولت‌ها به زبان سیاست با هم سخن می‌گویند؛ ملت‌ها اما، با زبان صداقت. زبانی از جنس فرهنگ، صلح‌ و دوستی. به همین خاطر تاریخ فرهنگ‌وهنرِ جهان، صادق‌ترین راویِ رنج‌ها و شادی‌های ملت‌هاست. ما اهالی فرهنگ و کنشگران مدنی ایران برآنیم با کلامی ورای زبان ناکارآمدِ سیاست با شما مردم جهان سخن بگوییم:

بار دیگر تحریم‌های دولت امریکا علیه ایران آغاز شد؛ اما خام‌اندیشانه است بپنداریم که نتیجه‌ی اعمال این تحریم‌ها دستیابی به حقوق شهروندی و حقوق بشر، بهره‌مندی از مواهب آزادی و بهبود شرایط زندگی برای ملت ایران است. ملت ایران، تنها تاوان این تحریم‌ها را خواهد داد. سیاست‌گذاران دیر یا زود می‌روند، اما فجایع حاصل از عملکرد غلط آن‌ها جهانی را می‌سازد که ما و شما و فرزندان‌مان در تاریخِ پیشِ رو، دست به گریبانِ کابوسِ آن خواهیم بود.

هم‌صدایی ما و شما در هر گوشه از جهان و توجه‌دادن به نتایج فاجعه‌بارِ شرایط تحمیل‌شده بر ملت ایران، می‌تواند سیاست‌گذاران و سیاست‌های غیرانسانی‌شان را متوقف کند. با ما هم‌صدا شوید.

امرالله احمدجو: ایستادگی در برابر تحریم‌ها نیاز به اتحاد آحاد ملت دارد

امرالله احمدجو نویسنده و کارگردان سینما و تلویزیون در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری برنا، اظهار داشت: هر شخصیت مطرحی اعم از هنرمند، ورزشکار و یا شخصیت‌های علمی می‌توانند با نگاه و عملکردشان در جامعه تأثیرگذار باشند و همین مسأله چنین اشخاصی را مجبور به توجه نسبت به رفتارها و اعمالشان می‌کند.

احمدجو خاطرنشان کرد: با توجه به این مسأله در ابعاد گسترده‌تری مثل تحریم‌های آمریکا علیه کشور ما برای مشاهده دستاورد واکنش‌ها ما مجبور به صبر و تحمل هستیم تا زمان برایمان درست یا غلط بودن واکنش‌ها را مشخص کند، به همین دلیل فعلا نسبت به این مسأله نمی‌توان برآوردی قطعی داشت.

وی افزود: از طرفی در برابر اتفاقات اجتماعی و سیاسی و هنگام مواجه شدن کشور با مشکلاتی مثل زلزله کرمانشاه که سال گذشته رخ داد همه مردم برای رفع مشکل و نجات یکدیگر بسیج می‌شوند. تحریم نیز مثل زلزله است و ما همانطور که برای کمک به مردم کرمانشاه با هم متحد شدیم باید برای کمک به یکدیگر نیز اتحاد داشته باشیم. ما ۸ سال جنگیدیم و به دلیل یک اتحاد کامل در بین اقشار مختلف جامعه موفق شدیم بحران بزرگی چون جنگ را بگذرانیم و امروز باید بدانیم که جنگ دیگر فقط ایستادن در برابر آتش و تیر و خمپاره نیست.

این کارگردان در ادامه اظهار داشت: ما ملتی هستیم که تجربه ۸ سال ایستادگی در برابر جنگی نابرابر را داریم و از این تجربه می‌توانیم برای مقابله با تحریم‌ها استفاده کنیم. تجربه ۸ سال ایستادگی در جنگ و دفاع از کشور یک سرمایه بزرگ است که باید امروز از آن استفاده کرد.

کارگردان مجموعه تلویزیونی «روزی روزگاری» در پایان گفت: متأسفانه امروز شاهد هستیم که بسیاری از افراد با سوء استفاده از موقعیت و وضعیت فعلی به فکر رسیدن به منافع شخصی خود هستند. امیدوارم این افراد از چنین رفتاری صرف نظر کنند و همه مردم با هم به اتحاد برسند تا ما بتوانیم در برابر تحریم‌های ظالمانه آمریکا مقاومت کنیم. هنرمندان نیز به  نوبه خود می‌توانند با انجام وظایف اجتماعی‌شان در کنار مردم باشند و با توجه به موقعیتی که دارند برای ایجاد این یکدلی و اتحاد تلاش کنند.

امیر اثباتی: هنرمندان می‌توانند در جهت‌گیری افراد مختلف تأثیرگذار باشند

امیر اثباتی طراح صحنه و لباس سینما و تئاتر در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری برنا، اظهار داشت: اگر هنرمندان و اقشار شاخص و فرهیخته در یک جامعه نسبت به مسائل مختلف اجتماعی، سیاسی و فرهنگی اظهار نظر و اعلام موضع می‌کنند دلیل اصلی‌اش نبود احزاب است.

اثباتی خاطرنشان کرد: اگر احزاب وجود داشته باشند نظرات در زمینه‌های مختلف در بین احزاب مطرح می‌شود اما در این وضعیت لازم است که هنرمندان توجه افکار عمومی را به مسائل مهم جلب کنند. در سال‌های گذشته شاهد اظهار نظر بسیاری از سوی هنرمندان در زمینه‌های مختلف بوده‌ایم و از آنجا که هنرمندان می‌توانند در جهت‌گیری افراد مختلف جامعه تأثیرگذار باشند و از طرفی با توجه به اینکه افراد شناخته شده‌ای نیز هستند می‌توانند قشر مهمی در جلب توجه اقشار مختلف جامعه حتی در جنبه بین‌المللی باشند.

وی افزود: هر اقدامی از سوی هنرمندان مثل کمپینی که علیه تحریم‌ها راه‌اندازی شده نیاز به ارزیابی دقیق دارد. تا زمانی که این مسئله به شکلی علمی بررسی نشود نمی‌توان به یک نتیجه درست رسید اما این مسأله که اظهار نظر هنرمندان در بین افکار عمومی به شدت مطرح می‌شود به هیچ‌وجه قابل انکار نیست.

طراح صحنه و لباس فیلم سینمایی «خیلی دور، خیلی نزدیک» تأکید کرد: آن چیز که کاملاً واضح است تأثیرگذاری و مطرح شدن گفته هنرمندان است اما میزان و شکل این تأثیرگذاری همانطور که اشاره کردم نیاز به بررسی علمی دارد. مطمئناً اظهارنظر هنرمندان می‌تواند با تأثیر بر افکار عمومی بر تصمیم‌گیرندگان فشار وارد کند.

اثباتی خاطرنشان کرد: در همه برهه‌های تاریخی هنرمندان و چهره‌های شاخص نسبت به مسائلی مثل ماجراهای دهه 60 یا در عرصه بین‌المللی مثل جنگ‌های جهانی یا جنگ آمریکا با ویتنام اظهار نظر کرده‌اند و تأثیرش را پس از سال‌ها به وضوح شاهد بودیم.

وی افزود: هر اقدامی که دیده شود و تأثیرگذار باشد مطمئناً با مخالفت‌هایی مواجه می‌شود، کسانی که نظرات خود را به اشتراک می‌گذارند و در جامعه مطرح می‌کنند باید منتظر مخالفت‌ها باشند و این مخالفت‌ها نشاندهنده دیده شدن این اظهار نظر است که به هیچ‌وجه نمی‌تواند اتفاق بدی باشد. به نظر من طبیعی است که ما با مخالفت‌هایی روبرو باشیم.

این طراح صحنه در پایان گفت: ما در برهه‌ای از تاریخ به سر می‌بریم که نمی‌شود برخی مشکلات را نادیده گرفت و به نظر من همه کسانی که در جایگاهی ویژه قرار دارند نباید نسبت به مسائل حساس جامعه بی تفاوت باشند. هر زمان که یک اظهار نظر به این شکل باعث بروز واکنش‌های متفاوت شود می‌تواند روشنگر باشد اما امیدوارم منتقدان انصاف داشته باشند و در کنار انتقادی که به ما دارند زوایای دیگر مسأله را نیز ببینند.

لیلی رشیدی: تحریم‌های آمریکا عملی ظالمانه علیه مردم ایران است

لیلی رشیدی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری برنا، اظهار داشت: همیشه نسبت به مشکلات جامعه نگاهی دغدغه‌مند داشتم و علاقه‌مند بودم که به اندازه توانم در حل مشکلات سهیم باشم و این وظیفه هر شهروندی نسبت به جامعه خود است که من نیز برابر تحریم‌های آمریکا علیه ایران حداقل کاری که می‌توانستم انجام دهم اعلام اعتراض به این اقدام در سطحی جهانی است تا مردم دنیا به این بی عدالتی نسبت به مردم ایران آگاه شوند.

رشیدی درباره واکنش‌هایی که علیه او در فضای مجازی صورت گرفته، گفت: مطمئناً چنین اقدامی می‌تواند با واکنش منفی از سوی برخی افراد صورت گیرد. متأسفانه برخی افراد بسیاری از مشکلات بی‌ربط را به هنرمندان مربوط می‌دانند و در برخی مواقع به شخصه با برخوردهایی روبرو می‌شوم که گویا از واکنش‌های اجتماعی‌ام نسبت به مسائلی مثل تحریم‌های آمریکا سود می‌برم.

وی در ادامه این بحث گفت: به عنوان مثال ممکن است در یک انتخابات هنرمندی از یک نامزد انتخاباتی حمایت کند ولی این حمایت نمی‌تواند دلیل بر این باشد که هنرمند حامی از شخص حمایت شونده پولی گرفته است. من به شخصه هیچگاه برای رسیدن به منفعتی شخصی وارد جناحی سیاسی نشده‌ام، حتی اگر هنگام انتخابات از رئیس جمهور فعلی حمایت کرده باشم دلیل بر این نیست که چیزی عاید من شده و من حق انتقاد از وضعیت فعلی را ندارم. من به شخصه به دولت فعلی انتقادهایی دارم و به شخصه در بسیاری مواقع از ریاست جمهوری انتظار رفتار دیگری داشتم.

این بازیگر اظهار داشت: من در اعتراض به تحریم‌هایی که علیه کشورم صورت گرفته با صفحه‌ای که در اینستاگرام دارم اعتراضم را عنوان کردم و وقتی تحریم‌های ترامپ را محکوم کرده و مملو از بی عدالتی و ظالمانه می‌دانم دلیل بر این نیست که سیاست‌ و وضعیت داخل کشورم را کاملاً تأیید می‌کنم. مطمئناً کاری که دولت آمریکا علیه ایران کرده به مردم ضربه می‌زند و فشار اصلی به مردم وارد می‌شود. به اعتقاد من هنرمندان در همین حد که بخواهند اعتراض خود را بیان کنند تا به گوش جهانیان برسد می‌توانند می‌تواند موثر باشد.