احمدرضا احمدی:
«مینای مهتاب» گویاترین زبان «هشت کتاب» سهراب سپهری است
یکی از مهم ترین رویدادهای فرهنگی هنری سال گذشته، که بسیار هم مورد توجه فرهیختگان این حوزه قرار گرفت؛ و اظهار نظرهای تامل برانگیزی را نیز از سوی آنان در پی داشت؛ انتشار تازه ترین و در عین حال کامل ترین گزیده صوتی هشت کتاب سهراب سپهری با عنوان" مینای مهتاب" بود؛ که با اجرای مهرداد محمدپور و به صورت موسیقی گفتار، در اوایل پاییز 1397 روانه بازار شد؛ و هنوز آمده نیامده توانست؛ در کانون توجه دوستداران این شاعر پر آوازه قرار گیرد؛ که یکی از این گرامیان، نویسنده و شاعر شهیر سرزمین مان، احمدرضا احمدی است؛ که دوست هم روزگار سهراب نیز هست؛ و تعداد قابل ملاحظه ای از سروده های او را دکلمه کرده است.
به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا، احمدرضا احمدی علاوه بر تالیف قصه های مختلف برای کودکان و نوجوانان و نیز تصنیف مجموعه شعرهای متعدد برای بزرگسالان، 9 سال هم به عنوان مدیر واحد موسیقی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، به تدوین ردیف های موسیقی ایرانی با آواز محمدرضا شجریان و همچنین تولید گزیده اشعار شعرای شناخته شده دهه های اخیر پرداخت؛ که" صدای شاعر" نام داشت و نیما یوشیج، احمد شاملو، نادر نادرپور، فروغ فرخزاد، یدالله رویایی، نصرت رحمانی برخی از آنها بودند.
بنابراین می بایست اورا به عنوان پایه گذار آثار فاخری که از گذشته تا کنون، به صورت موسیقی گفتار در ایران تولید شده اند؛ تلقی نمود.
نمونه هایی از آثار تولید شده تحت سرپرستی وی عبارتند از:
• مجموعه صدای شاعرشامل: معرفی شعر کلاسیک و معاصر فارسی
• مجموعه زندگینامه و آثار موسیقیدانان ایران و جهان
• مجموعه آوازهای فولکلور ایرانی
• مجموعه تمام ردیف های موسیقی ایرانی
• مجموعه بازسازی شده تصنیف های کلاسیک ایرانی
• مجموعه قصه هایی برای کودکان
با توجه به آنچه که درباره کارنامه درخشان احمدرضا احمدی در تولید آثار موسیقایی ماندگارگفته شد؛ که بیانگر درک صحیح او نسبت به موسیقی و ادبیات این سرزمین است؛ لذا آگاهی از دیدگاه وی در خصوص آلبوم صوتی مینای مهتاب، همواره حس کنجکاوی مخاطبان اثر یاد شده را برمی انگیزد.
احمدرضا احمدی در گفت‌وگو با خبرنگار برنا اظهار داشت: وقتی "مینای مهتاب "به دستم رسید؛ ابتدا تصور نمی کردم شنیدنش چندان برایم جذاب باشد چون هیچگونه شناختی نسبت به مهرداد محمدپور و تخصص اش در تولید این گونه آثار نداشتم؛ اما تنها با یکبار گوش سپردن به چند قطعه ازآن در همان دقایق نخست، دیدگاهم در مورد آلبوم صوتی مذکور، کاملا تغییر کرد؛ و از شنیدنش بی نهایت لذت بردم؛ چرا که بین عناصر تشکیل دهنده محتوای تولید شده، شامل شعر، موسیقی و صدای گوینده ای که آن را خوانده است هماهنگی بی نظیری وجود دارد؛ و مخاطبان همیشگی اثر یاد شده، به خوبی آن را درک می کنند؛ اما برای آنهایی که تاکنون لذت شنیدنش را تجربه نکرده اند؛ آشنایی با ویژگی های منحصر به فرد این اثر ارزشمند، خالی از لطف نیست.
وی افزود: نخستین ویژگی جالب توجه در آلبوم صوتی "مینای مهتاب"، تعدد و تنوع شعرهای انتخاب شده است؛ به این معنا که هم بیشترین تعداد از سروده های سهراب در آن دکلمه شده؛ یعنی شصت قطعه، هم ساده ترین و در عین حال دشوارترین سروده هایش. به عنوان مثال می توان به دکلمه دفتر" صدای پای" آب اشاره نمود؛ که شناخته شده ترین اثر او به شمار می آید؛ و منظومه ای است متشکل از بخش های به هم پیوسته، که زبانی ساده و صمیمی دارد و شاعر در آن با لحنی اندرزگونه به بیان مفاهیم مورد نظر خود می پردازد.
این شاعر در ادامه گفت: همچنین دکلمه دفتر" مسافر" که در عین زیبایی، یکی از دشوارترین آثار او نیز محسوب می شود؛ چرا که درک صحیح مضامین و مفاهیم مد نظر شاعر، رابطه مستقیمی با اسطوره شناسی دارد و سفرنامه تاریخی منظومی است؛ که مخاطب را با خود، به اعصار گذشته می برد؛ به دوران کودکی، به سرزمین های مختلف.
احمدی خاطرنشان کرد: علاوه بر این دکلمه هایی نیز از دفتر "شرق اندوه" و شعرهای "هایی" و تا "گل هیچ" صورت گرفته؛ که در اوزان ایقاعی، با هجاهایی بلند سروده شده اند و به دلیل ویژگی خاصی که این وزن ها دارند؛ معمولا کمتر کسی سراغشان می رود؛ به همین خاطر تا کنون، نه دکلمه ای از این شعرها ارائه شده است؛ نه قطعه آوازی. البته ناگفته نماند: فضای حاکم بر اغلب شعرهایی که برای دکلمه انتخاب شده اند نیز،کاملا روشن و امید بخش است؛ و هیچ نشانه ای از ناامیدی یا حتی سیاه بینی دهه 30 هم، در این آثار دیده نمی شود.
وی افزود: دومین ویژگی آلبوم صوتی" مینای مهتاب"، که مانند شعرهایش انتخابی است؛ موسیقی متن آن و تلفیق بی نظیرش با شعرهای سهراب سپهری است؛ که در همان لحظات نخست، توجه ام را به خودش جلب کرد؛ وتحسین مرا نیز برانگیخت؛ چرا که بسیار هوشمندانه صورت گرفته، و نشاندهنده شناخت دقیق مهرداد محمدپور از شعر و موسیقی جهت تلفیق هر چه بهتر این دو با یکدیگر است. اتفاقا یکی از مهم ترین عناصری که اثر یاد شده را، نسبت به سایر آثار مشابهی که در این زمینه تولید شده اند؛ متمایز و ممتاز می کند؛ همین ویژگی است؛ که برای انجام آن می بایست این نکات را مد نظر قرار داد:
• انتخاب و تدوین صحیح موسیقی متن اثر مورد نظر، متناسب با میزان و فضای حاکم بر شعری که برای آن انتخاب شده است؛ به گونه ای که تصور شود: اثر مورد نظر، دارای موسیقی تالیفی است. زیرا مدت زمان هر موسیقی، با توجه به این که شعر انتخاب شده برای آن، کوتاه باشد یا بلند؛ کاهش یا افزایش می یابد.
• انطباق دقیق لحن، زبان و موسیقی درونی شعر مورد نظر، با لحن، زبان و ریتم موسیقی انتخاب شده برای آن، به گونه ای که تلفیق این دو، به گوش هر شنونده ای خوشایند باشد؛ و هر بار که به آن گوش می سپارد؛ ظرافت های بیشتری را از این تلفیق متناسب و متجانس درک کند.
• ایجاد هماهنگی بین جنس و رنگ سازهایی که در موسیقی شنیده می شوند؛ با جنس و رنگ صدای گوینده ای که بر روی آن ، دکلمه می کند؛ به گونه ای که هم پوشانی شنیداری خوبی نسبت به یکدیگر داشته باشند.
• انتخاب بخش هایی از موسیقی که برای قرار گرفتن گفتار البته به صورت کادربندی شده بر روی آن، کاملا مناسب باشد؛ به گونه ای که میزان اثر بخشی هر یک از این دو، در انتقال حس درونی شان به شنونده، بیش از پیش تقویت گردد.
ویژگی دیگری که در موسیقی متن "مینای مهتاب" وجود دارد؛ تنوع لحن و زبان آن است که در عین انطباق با فضای حاکم بر شعرهای سهراب، اما بی پیرایه ، ساده و صمیمی است؛ به گونه ای که شنونده به راحتی با آن ارتباط برقرار می کند؛ و از شنیدنش لذت هم می برد؛ و با وجود این که در تعداد قطعات، پر شمار نیز هست؛ یعنی 76 قطعه اما چنان نظمی در نحوه چینش آنها برقراراست؛ که احتمال یکنواخت شدن ریتم شان در ذهن شنونده؛ بعید به نظر می رسد.
سومین و البته مهم ترین ویژگی آلبوم صوتی "مینای مهتاب"، که می توان بسیار هم از آن آموخت؛ اجرای بی نظیر مهرداد محمدپور از شعرهای ماندگار سهراب سپهری است؛ که بی تردید باید آن را گام موثری در جهت ارتقای هر چه بیشترکمی و کیفی محتوای این گونه آثار در ایران تلقی نمود؛ و بدون شک هیچیک از گزیده های صوتی ارائه شده به صورت موسیقی گفتار از سروده های سهراب با آن قابل مقایسه نیستند؛ چرا که:
• اکثر دکلمه های انتشار یافته تا کنون، اغلب توسط افرادی صورت گرفته است که صرفا می خواستند علاقه خود را به این شاعر پرآوازه و آثارش ابراز کنند؛ اما دکلمه مهرداد محمدپور را می بایست به عنوان اجرای شاخصی از یک گوینده بسیار مجرب و کاملا حرفه ای به حساب آورد؛ زیرا در خوانش اشعار، تمام اصول و مبانی مرتبط با فن بیان و گویندگی را با نهایت دقت و ظرافت، مد نظر قرار داده است؛ که از آن جمله می توان به: واضح ادا کردن کلمات و نیز تلفظ صحیح مخارج حروف، اشاره نمود؛ به گونه ای که حتی یک غیر فارسی زبان هم، با چند بار گوش سپردن به نحوه بیان او از کلمات، خواهد توانست؛ آنچه را که شنیده است؛ به خوبی تکرار کند؛ هر چند اگر مفهوم آن را به درستی درنیابد.
• ریتم خواندن شعرها در دکلمه او، علاوه بر انطباق با ریتم موسیقی انتخاب شده برای هر شعر، با لحن، زبان و فضای حاکم بر شعرها نیز تناسب دارد؛ همچنین از کشیده خواندن هجاهای بلند، بلند خواندن هجاهای کوتاه و تاکید بیش از حد در ادای برخی کلمات، که ذهن را دچار خستگی می کند؛ به شدت می پرهیزد؛ به همین خاطر گوش سپردن به اجرای وی، آن هم به طور مستمر، حتی در دراز مدت نیز برای شنوندگانش کسالت بار نخواهد بود.
• لحن و بیانش در دکلمه شعرها، باور پذیر و مختص خود اوست؛ چرا که از خلاقیت در اجرا و نیز درک صحیح مضامین و مفاهیم مطرح شده در شعرها برخوردار است.
چهارمین ویژگی آلبوم صوتی "مینای مهتاب"، که بسیار هم درخشان به نظر می رسد: کیفیت ضبط، میکس و مسترینگ آن است؛ به گونه ای که حتی می توان آن را به عنوان الگوی مناسبی، جهت ارتقای هر چه بیشتر سطح کیفی آثاری که در این زمینه تولید می شوند؛ به شمار آورد؛ چرا که:
• تمام موسیقی های منتخبی که به صورت آنالوگ ضبط شده بودند؛ پیش از میکس با گفتار، با جدیدترین نرم افزار تخصصی موجود، نویزگیری، پالایش، سپس به صورت دیجیتال تبدیل شدند؛ تا با کیفیت مطلوب تری شنیده شوند. به عنوان مثال می توان به موسیقی هایی از Zbigniew Preisner و David Lanz اشاره نمود؛ که اگر نسخه آنالوگ شان را بشنوید؛ به اهمیت موضوع بیشتر پی خواهید برد.
• موسیقی متن اثر یاد شده، چون به صورت اورجینال(audio cd) مورد استفاده قرار گرفته؛ از کیفیت شنیداری بسیار مطلوبی برخوردار است. کیفیت صوتی قابل قبولی که در همه جای جهان نیز متداول است؛ اما متاسفانه دیگر کمتر می توان نظیر آن را در محتوای تولید شده این گونه آثار ایرانی شنید! زیرا در انتخاب موسیقی متن اکثر آثاری که به صورت موسیقی گفتار تولید می شوند؛ سه عنصر تخصص، دقت و کیفیت، اغلب مورد بی توجهی قرار می گیرد؛ که نتیجه آن را می توان در نحوه ارائه نامطلوب این گونه آثار، با نازلترین کیفیت های شنیداری به صورت mp3 (128 Kbpf-320Kbpf) هم در فضای مجازی، هم در فروشگاه های محصولات فرهنگی هنری سراسر کشور، مشاهده کرد. البته این شیوه تولید محتوا، بیشتر به آثاری اختصاص دارد که طی سال های اخیر و به عنوان کتاب گویا، در جامعه ارائه می شوند.
• اگر چه "مینای مهتاب"، دارای موسیقی متن انتخابی است؛ ودر میکس آن با گفتار نیز، محدودیت های بسیاری وجود داشته؛ اما خلاقیتی که در این مرحله از کار صورت گرفته، نه تنها موجب شده تا محدودیت ها ی ناشی از میکس موسیقی متن آلبوم صوتی مذکور با گفتار آن به میزان قابل ملاحظه ای کاهش یابد؛ بلکه در بسیاری از موارد نیز، براساس ویژگی های شعرهای انتخاب شده، ساختار میکس آن نیز بنا به ضرورت، تغییر یافته است تا میزان اثر بخشی محتوای تولید شده بر مخاطبانش؛ دو چندان شود.
البته لازم به ذکر است: مهرداد محمدپور مینای مهتاب را با این هدف تولید نکرده که صرفا دکلمه ای باشد از اشعار سهراب سپهری؛ چرا که سال ها پیش از او افراد بسیاری نیز شعرهای سهراب را دکلمه کرده اند هرچند از عهده انجام این کار ارزشمند، به خوبی برآمده است؛ اما مهم ترین دغدغه او در تولید اثر یاد شده، ایجاد فضای ذهنی امن و آرام در همه آنهایی است که با گوش سپردن به شعر و موسیقی، استرس ناشی از تنش های روزمره را، آگاهانه و به صورت کاملا ارادی از خود دور می کنند؛ تا به تدریج علاوه بر کاهش هیجانات درونی و ایجاد تعادل در ریتم بدن، حس تخیل و قدرت تفکرشان نیز تقویت گردد.آن وقت خواهند توانست حتی مفاهیم عمیق نهفته در شعرهای سهراب را بهتر درک کنند و از شنیدنشان بیشتر لذت ببرند.
وی در پایان تأکید کرد: با توجه با آنچه گفته شد؛ مهرداد محمدپور و "مینای مهتاب" را می بایست گویاترین زبان هشت کتاب سهراب دانست؛ چرا که با لحنی صمیمی و بیانی دلنشین، که از عمق وجودش سرچشمه می گیرد و هر شنونده اهل ذوقی را سر شوق می آورد؛ به گزین هایی از شعرهای او را همچون: صدای پای آب، مسافر، شاسوسا، گل آینه، با موسیقی های روح نوازی از Zbigniew Preisner ، Vassilis Saleas، Karunesh، David Lanz ، آنهم به صورت موسیقی گفتار، که در ضبط، میکس و مسترینگ، کیفیتی مثال زدنی دارد؛ به همه علاقمندان همیشگی شعر و موسیقی، به ویژه دوستدارانش، پیشکش کرده است؛ که بی تردید و به مرور زمان، با استقبال گرمی از سوی آنان مواجه خواهد شد؛ و نیز جایگزین بسیار مناسبی برای همه دکلمه هایی که تا کنون از سروده های وی، صورت گرفته است؛ تا بین شیفتگان شعر و ادب فارسی، با میراث معنوی سرزمین شان، پیوند عمیق تری ایجاد گردد.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی منطقه آزاد قشم ؛
مدیر آموزشگاه موسیقی شقایق :
در کانون آذربایجان‌غربی اجرا می‌شود:
نظر شما
اخبار برگزیده
پرونده ویژه
تبلیغات متنی