به بهانه تولد پرویز مشکاتیان شاعر سنتور ایران !

کیوان ساکت سالها در کنار پرویز مشکاتیان به اجرای برنامه های مختلف موسیقی پرداخته است. وی درباره جایگاه هنری و ادبی پرویز مشکاتیان به خبرنگار برنا چنین گفت:

استاد پرویز مشکاتیان که بسیاری از هنرمندان و دوستان به ایشان عنوان "شاعر سنتور" را داده بودند که به راستی لایق ایشان بود یکی از چهره های تاثیر گذار ، ماندگار و منحصر به فرد موسیقی ایران در عصر معاصر بود. 

وی گفت: از آنجایی که اغلب نوازندگان سنتور به خاطر کتابهای استاد پایور و تغییری که او در نوازندگی سنتور نوشته بود همان سبک و سیاق و همان روش را پی گرفته بودند، استاد مشکاتیان در نوازندگی سنتور به یک شیوه و سبک و سیاق خاصی دست یافته بود که منحصر به خود او بود و واقعا نوازندگی سنتور ایشان حال و هوایی داشت که در هیچ نواخته دیگری شما آن را نمی شنیدید .

ساکت افزود: علاوه بر این در آثار ایشان که در تمام زمینه های آهنگسازی، چه شعر، تصنیف و ترانه ها و چه سرودهای ملی و میهنی و چه پیش درآمد و چهار مضراب شاهد ذوق سلیم و اندیشه بسیار زیبایی بوده ایم. پرویز مشکاتیان در نوازندگی سنتور معاصر در جایگاهی است که امروزه تقربیا نمی توان کسی را در بین نوازندگان این ساز  و کسانی که آهنگسازان این ساز هستند جایگزین کرد. 

این نوازنده برجسته تار درباره میزان علاقه  دوست دیرینه خود به ادبیات  بیان کرد: علاقه پرویز مشکاتیان به فرهنگ و هنر کشور خودش وتسلط وی به شعر و ادبیات و تاریخ به حدی بود که اغلب کسانی که ادیب بودند و در حوزه  ادبیات دستی بر قلم داشتند در مقابل ایشان با احتیاط به صحبت می نشستند. 

کیوان ساکت با مثالی از شعر حافظ گفت: شاهد آن نیست که مویی و میانی دارد/  بنده طلعت آن باش که آنی دارد. 

این "آن" که حافظ از آن نام می برد همانی است که پرویز مشکاتیان از آن بهرمند بود و واقعا یکی از ویژگیهای خوب پرویز مشکاتیان بود . 

ساکت با ابراز خرسندی از وجود هنرمندانی همچون پرویز مشکاتیان در عرصه موسیقی اصیل سرزمین ایران گفت: مجموع نکاتی که برشمردم از موسیقی و ادبیات ، استعداد و ذوقی که در وجود این هنرمند ممتاز بود .

ساکت در پاسخ به این سوال خبرنگار برنا که چرا ما دیگر مشکاتیان ها نداریم گفت: پرویز مشکاتیان و البته همه هنرمندان همه دوران ها، در حقیقت محصول فرایند زمانه و شرایط زمانه خاص خود بودند که در آن شرایط  گاها یک مشکاتیان، یک شاملو، یک حافظ رو می کند .بنا براین آنچه که مهم  هست غیر از نبوغ و استعداد، آن شرایط محیطی و زمانه است که بزرگ می کند هنرمندان دوران خودش را. 

ساکت از فعالیت های موسیقایی که با پرویز مشکاتیان انجام داده نام برد و گفت: من حدود سی سال در کنار ایشان بودم و در تمام کنسرت های داخلی و خارجی با ایشان ساز نواخته و از وجود ایشان بهره برده ام . یادش گرامی

در ادامه بخشی از زندگی نامه پرویز مشکاتیان را آورده ایم . 

مشکاتیان  متولد ۲۴ اردیبهشت ۱۳۳۴ نیشابور بود. وی  مقدمات موسیقی را از ۶ سالگی نزد پدرش، حسن مشکاتیان، آموخت و نخستین کنسرت خود را در سن ۸ سالگی در مراسم گردهمایی دانشآموزان در مدرسه امیر معزی نیشابور ارائه داد.

پس از آن پرویز مشکاتیان در جشنواره موسیقی که دراردوگاه رامسر برگزار می شد به دفعات شرکت کرد و در تمامی آنها مقامهای ممتاز را به دست آورد.

پرویز مشکاتیان سال ۱۳۵۳ در دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران قبول شد. مشکاتیان همزمان به آموزش ردیف میززا عبدالله نزد نور علی خان برومند و ردیف موسیقی سنتی نزد دکتر داریوش صفوت پرداخت.

وی همزمان با آموزش ردیف مبانی موسیقی و موسیقی ایرانی را نزد اساتیدی چون دکتر محمدتقی مسعودیه، عبدالله خان دوامی، سعید هرمزی، یوسف فروتن ادامه داد.

مشکاتیان از سال ۱۳۵۴ همکاری خود را با مرکز حفظ و اشاعه موسیقی به عنوان مدرس و نوازنده سنتور و سرپرست گروه زیر نظر دکتر داریوش صفوت ادامه داد و درکنار آن به اجرای کنسرت های متعدد با خوانندگانی چون پریسا( فاطمه واعظی) و هنگامه اخوان پرداخت.پرویز مشکاتیان در سال ۱۳۵۶ گروه عارف را تشکیل داد.

درهمین سال پرویز مشکاتیان در آزمون باربد که به ابتکار استاد نورعلی برومند برگزار می شد شرکت کرد و به همراه پشنگ کامکار مقام اول در رشته سنتور را کسب کرد.پرویز مشکاتیان همچنین به همراه داریوش طلایی مقام ممتاز در ردیف نوازی را به دست آورد. پرویز مشکاتیان با افسانه شجریان دختر محمدرضا شجریان ازدواج کرد ولی در دهه ۱۳۷۰ از او طلاق گرفت.

فعالیت های پرویز مشکاتیان

پرویز مشکاتیان از سال ۱۳۵۶، همکاری با رادیو را زیر نظر هوشنگ ابتهاج آغاز کرد ولی پس از واقعه ۱۷شهریور ۱۳۵۷ استاد مشکاتیان از رادیو استعفا داد و مؤسسه چاووش را با همکاری هنرمندان گروه عارف و شیدا تشکیل داد.

این استاد برجسته سنتور  سپس با همکاری شهرام ناظری، تصنیف «مرا عاشق» را بر روی شعر مولانا ساخت . استاد پرویز مشکاتیان از سال ۱۳۵۸ تا سال ۱۳۶۷ با محمدرضا شجریان همکاری داشت که نتیجهٔ این همکاری، آثار ماندگاری چون بیداد، آستان جانان، سِرّ عشق، نوا و دستان بود.

بیوگرافی پرویز مشکاتیان

پرویز مشکاتیان در همهٔ این آثار، به عنوان آهنگساز و نوازندهٔ سنتور (در سِرّ عشق به عنوان نوازندهٔ سه‌تار) همکاری داشت. از سال ۶۷ استاد مشکاتیان همکاری خود با خوانندگان دیگری را هم در دستور کار خود قرار می دهد.

که شهرام ناظری (آلبوم لاله بهار)، علی جهاندار (آلبوم صبح مشتاقان)، علیرضا افتخاری (مقام صبر)، ایرج بسطامی (موسم گل، افشاری مرکب، مژده بهار،وطن من)، علی رستمیان و حمید رضا نوربخش (کنسرت گروه عارف) از جمله آنها بوده‌اند.

پرویز مشکاتیان در فستیوال موسیقی روح زمین در لندن شرکت کرد و مقام نخست این جشنواره را به دست آورد. برخی از کارهای استاد مشکاتیان نیز با تنظیم چهره هایی چون محمد رضا درویشی (جان عشاق و گنبد مینا) وکامبیز روشن روان (دود عود) منتشر شدند که در هر سه این آلبوم‌ها محمد رضا شجریان آواز خواند.

آلبوم های پرویز مشکاتیان

برخی از مهم ترین آلبوم های پرویز مشکاتیان به شرح زیر می باشند:

• سر عشق (درماهور) سه تار پرویز مشکاتیان آواز محمد رضا شجریان

• بیداد (دستگاه همایون)سنتور پرویز مشکاتیان آواز محمد رضا شجریان

• بر آستان جانان (در شور و بیات ترک) سنتور پرویز مشکاتیان آواز محمد رضا شجریان

• نوا (‌مرکب خوانی در دستگاه نوا) سنتور پرویز مشکاتیان آواز محمد رضا شجریان

• دستان (‌در دستگاه چهار گاه) سنتور پرویز مشکاتیان آواز محمد رضا شجریان

• لاله بهار سنتور پرویز مشکاتیان آواز شهرام ناظری

• افق مهر سنتور پرویز مشکاتیان آواز ایرج بسطامی

 مشکاتیانجدای از کارهای اولیه‌ای که با پریسا و هنگامه اخوان انجام داد، نخستین کار جدی او آلبوم "چاووش چهار" با شهرام ناظری در دستگاه شور بود که در همان کوران انقلاب در روی اول این آلبوم منتشر شد و سپس در سال ۱۳۶۵ در آلبوم لاله بهار (نام تصنیفی از ملک الشعرای بهار با آهنگ مشکاتیان) باز نشر شد.

"لاله بهار" آلبومی بود که مشکاتیان به دلیل علاقه به محمدتقی بهار و به یاد او آثاری را ساخت. ساخته‌های مشکاتیان از آثار بهار به این اثر محدود نشد و در همان سال‌ها او مجموعه‌ای از شعرهای با گویش خراسانی را در قالب تصنیف و آواز ساخت که محمدرضا شجریان آنها راخواند، اما هیچگاه منتشر نشد. همچنانکه برخی دیگر از آثار او با شجریان هنوز فرصت انتشار پیدا نکرده‌اند.

در‌ آلبوم "لاله بهار" تصنیف «مرا عاشق» در فضایی برانگیزاننده و حماسی ساخته شده است. پیش درآمد شور که در ادامه به چهارمضراب شورانگیز ختم می‌شود از جمله آثاری است که ذوق مشکاتیان در بسط و توسعه ملودی را نمایان می‌سازد. 

درگذشت پرویز مشکاتیان

 این هنرمند نامی کشورمان در تاریخ ۲۹ شهریور ۸۸ دارفانی را وداع گفت. خانه موسیقی در هشتمین سالگرد خود مراسمی در تالار کشور برگزار کرد و از مقام هنری پرویز مشکاتیان تجلیل به عمل آورد.