کارنامه نشر آستان رضوی در قم نقد و بررسی شد

به گزارش خبرگزاری برنا از قم، نشست علمی «رضوی در آیینه پژوهش» به‌عنوان یکی از برنامه‌های جشنواره علمی «سیره امام رضا علیه‌السلام؛ آموزه‌ها و کارکردها» با محوریت نقد و بررسی کارنامه نشر آستان قدس رضوی در موضوع امام رضا علیه‌السلام پنجشنبه شب در سالن شیخ طوسی بنیاد پژوه‌های اسلامی آستان قدس رضوی در شهر مقدس قم برگزار شد.

*مکتوبات بنیاد پژوهش‌های آستان در مورد امام رضا(ع) قابل قبول نیست

استاد دانشگاه تهران، طی سخنانی به تحلیل و ارزیابی چند اثر از بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی پرداخت و اظهار کرد: کتاب «الامام الرضا(ع) عند اهل السنة» نوشته محمدمحسن طبسی فرزند نجم‌الدین طبسی از نویسندگان خوش‌فهم است که با استفاده از زبان عربی مطالب و مفاهیم جدیدی را به مخاطبان ارائه می‌کند که می‌توان گفت تاکنون چنین کتابی نوشته نشده است.

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی مهدوی‌راد از ارائه مباحث مختلف از جمله ولایت، کرامت و زیارت در کتاب «الامام الرضا(ع) عند اهل السنة» یاد کرد و گفت: موضوع امام هشتم(ع) به نیشابور و روایت معروف سلسله‌الذهب در این کتاب ذکر شده و نویسنده نشان داده که در منابع زیادی از اهل سنت قسمت ذیل روایت یعنی «انا من شروط‌ها» به صورت جاهلانه و از روی عمد حذف شده است.

وی کتاب «الامام الرضا(ع) عند اهل السنة» را کتابی دقیق و خواندنی دانست و تصریح کرد: نویسنده کتاب به صورت ریشه‌ای به روایات پرداخته و آن‌ها را تحلیل کرده است به همین علت می‌تواند به زبان فارسی نیز ترجمه و به‌عنوان یکی از آثار مهم بنیاد پژوهش‌های رضوی در اختیار مخاطبان قرار گیرد.

مهدوی‌راد از نگارش کتاب «الامام علی بن موسی الرضا(ع)، زندگی و سیره، سخنان و آموزه‌ها، مشهد و حریم رضوی» برای توجه به مخاطبان متعادل یاد کرد و گفت: کتب‌های مرتبط با زندگانی ائمه اطهار(ع) و مباحث اخلاقی بیشتر دچار افراط و تفریط می‌شوند چراکه ما یا به مخاطب خاص توجه داریم یا مخاطب عام، درحالی‌که برخی از مخاطبان میان این دو مخاطب قرار دارند و معتدل هستند و باید به آن‌ها نیز توجه کرد.

این پژوهشگر حوزوی با اشاره به کتاب شرح «بخشی از عیون اخبار الرضا علیه‌السلام» گفت: بخشی از این کتاب به‌راحتی قابل تحلیل و شرح نیست و همچنان منابع آن نیز مورد تحقیق قرار نگرفته و آدرس‌ها به منبع مجهول ارجاع شده گاهی به چند منبع ارجاع شده و در برخی مواردی ارجاع ندارد مقدمه این کتاب نیز کاربردی نیست و ذائقه انسان را تلخ می‌کند.

وی با اشاره به تهیه کتاب «علی بن موسی‌الرضا علیه‌السلام در انساب و تاریخ» توسط محمد حسن پاکدامن گفت: نسل جوانی که به صحنه آمده‌اند در حال تولید آثار بسیار خوبی هستند که مایه خرسندی انسان است که می‌توان در این راستا به کتاب پاکدامن به‌عنوان یک اثر بسیار خوب، محققانه و عالمانه نگاه کرد که به کنیه‌ها، القاب و فرزندان مام پرداخته است.

مهدوی‌راد از تهیه کتاب «ادیان خراسان در عصر امام رضا(ع)» با وجود منابع و نقل تاریخی یاد کرد و گفت: موضوع این کتاب بسیار خوب است اما اندکی در تالیف آن کم دقتی شده است درحالی‌که بیشتر از این هم می‌توان در مورد این موضوع کارکرد.

مهدوی‌راد برگزاری کنگره امام رضا علیه‌السلام را یک اقدام ارزشمند دانست و ضمن گلایه از تعطیل کردن آن گفت: هدف اصلی طراحی این کنگره آن بود که بعد از امام به آباء و ابناء ایشان هم بپردازد که اگر می‌شد رخداد مبارکی بود همچنین ۳۶ مقاله خوب در چند کنگره تولید شد که هنوز هم چاپ نشده است اما به برخی دلایل تعطیل شد.

وی با بیان اینکه میراث مکتوب بنیاد پژوهش‌های آستان قدس در مورد امام رضا علیه‌السلام هر چند مفید اما قابل قبول نیست، عنوان کرد: این مجموعه باید از یک شورای مشورتی کارآمد، به‌روز و فرهنگ‌شناس برخوردار شود و کارهایی را انجام دهد که دیگران ظرفیت و توان آن را ندارند.

بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس از پژوهش‌های تکراری پرهیز کند

همچنین، حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی مهریزی عضو هیأت علمی دانشگاه قرآن و حدیث با اشاره به اینکه نتایج نقد آثار باید در نوشته‌های آینده بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی مورد استفاده قرار گیرد، گفت: نقد نباید موجب ناراحتی شود زیرا همه ما محدود و دارای عیب و نقص هستیم و تفکر جمعی است که می‌تواند موجب افزایش نتیجه شود.

وی طی سخنانی با اشاره به اینکه نقد می‌تواند موجب هم‌افزایی و نتیجه‌بخشی بیشتر شود، اظهار کرد: آستان قدس رضوی چهار بخش دارد که کار تولید کتاب را دنبال می‌کنند که اگر این بخش‌ها با یکدیگر همکاری و تقسیم‌کار گسترده‌ای داشته باشند می‌توانند حرکت‌های تاثیرگذارتری را رقم بزنند.

مهریزی با بیان اینکه بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی اقتضائات مخاطب را مورد توجه قرار نداده است، تصریح کرد: در برخی از موارد از پایان‌نامه‌های بیرونی بدون نظارت و بررسی استفاده شده است به همین علت برخی تولیدات و خروجی‌ها متناسب با اهداف تعیین شده نیست.

استاد دانشگاه قرآن و حدیث با اشاره به اینکه زیادن شدن حجم و کتاب‌سازی در برخی از آثار از جمله کتاب «امام رضا علیه‌السلام در انساب و تاریخ» به‌خوبی قابل مشاهده است، عنوان کرد: «ادیان در عصر امام رضا علیه‌السلام» که در بخشی به ادیان در سه سده مختلف پرداخته است کار مفید، مستند و جدیدی است اما در عنوان مشکلاتی دارد که باید رفع شود.

وی از پرداختن کتاب «آستان قدس در دوره قاجار» به موضوعاتی از جمله پراکندگی جغرافیایی مشهد و سنخ‌شناسی زائران در دوره قاجار یاد کرد و گفت: این کتاب براساس اسناد و مدارک آستان تهیه شده و اثری عالمانه است.

مهریزی خاطرنشان کرد: کتاب «همگام با امام رضا علیه‌السلام از مدینه تا مرو» نیز از آثار خوب و عالمانه برای مشخص کردن مسیر امام بر اساس اسناد تاریخی و جغرافیایی است.

وی از ارائه اطلاعات جانبی و محتواهای عمومی در کتاب «امام رضا علیه‌السلام و فرقه‌های شیعه» یاد کرد و افزود: همچنین کتاب تحلیل زندگانی امام رضا علیه‌السلام نیز از نخستین آثاری است که نسبت به سال ۱۳۵۴، بسیار خوب بوده است اما برای فضای امروز باید تحقیق‌های گسترده‌تری دنبال شود.

مهریزی با تاکید بر اینکه موضوع بانوان در عملکردهای پژوهشی آستان قدس باید بیشتر مورد بررسی قرار گیرد، ادامه داد: از دیگر موضوعاتی که در آستان جای تحقیق دارد تولیت آستان‌های مقدس و تطورات جغرافیایی حرم و آستان است که باید مورد توجه قرار گیرد.

وی با بیان اینکه بنیاد پژوهش‌های آستان مقدس باید از تکرار پژوهش‌های علمی پرهیز کند، تصریح کرد: این مجموعه باید برای کارهای پژوهشی آینده خود، نیازها و الزامات را مورد توجه قرار دهد.

گفتنی پایان بخش این مراسم، نشست پرسش و پاسخ با حضور محققین و پژوهشگران بود.