شباهت عجیب حافظه شامپانزه و انسان

به گزارش گروه اجتماعی برنا؛ حافظه‌ی کاری برای حیات ذهنی ما مهم است؛ ما از آن برای جمع زدن هزینه‌ی خریدهای خود یا یادآوری آغاز یک جمله در پایان آن استفاده می‌کنیم. بعضی دانشمندان استدلال می‌کنند که این قابلیت به‌خصوص در انسان‌ها توسعه پیدا کرده است اما شامپانزه‌ها که یکی از نزدیک‌ترین خویشاوندان تکاملی ما هستند، چه می‌کنند؟ پژوهشگران تصمیم گرفتند پاسخ این سؤال را پیدا کنند. مطالعات قبلی نشان داده بود که شامپانزه‌ها دارای قابلیت‌های عالی در زمینه‌ی حافظه‌ی بلندمدت هستند. اگرچه درمورد قابلیت‌های حافظه‌ی کاری آن‌ها چیز چندانی نمی‌دانستیم.

پژوهشگران برای کسب بینشی درمورد این قابلیت، وظیفه‌ای را به شامپانزه‌ها ارائه کردند که در آن می‌توانستند به‌دنبال غذا در تعدادی جعبه‌ی کوچک و غیرشفاف بگردند. شامپانزه‌ها نخست نگاه می‌کردند که چگونه تکه‌های غذا در این جعبه‌ها پنهان شده بود. سپس این جانوران می‌توانستند با اشاره‌ی یک به یک به جعبه‌ها به‌دنبال غذاها بگردند. اگر یک جعبه‌ی انتخاب شده حاوی غذا بود، شامپانزه پاداش خوراکی خود را دریافت می‌کرد. پس از هر انتخاب، جعبه‌ها برای ۱۵ ثانیه پوشانده می‌شدند. برای به دست آوردن تمام موارد خوراکی، لازم بود که شامپانزه‌ها در ذهن داشته باشند کدام جعبه‌ها را قبلا به‌دنبال غذا جست‌وجو کرده‌اند.

پژوهشگران دشواری وظیفه را بسته به توانایی هر شامپانزه ازطریق افزایش تعداد جعبه‌ها و بر هم زدن جای جعبه‌ها در فاصله‌ی بین جستجوها افزایش دادند. این مطالعه نشان‌دهنده‌ی وجود شباهت‌های کلیدی بین حافظه‌ی کاری انسان و شامپانزه بود: شامپانزه‌ای که دارای بهترین عملکرد بود، حداقل چهار مورد را به خاطر می‌آورد و یک شامپانزه‌ی جوان بیش از هفت مورد را به یاد می‌آورد. آن‌ها هم ازظاهر جعبه‌ها و هم از موقعیت آن برای به یادآوردن انتخاب‌های پیشین خود استفاده می‌کردند.

انسان‌ها معمولا اگر مجبور باشند به موازات یک وظیفه، کار دیگری را نیز انجام دهند، در آزمون‌های حافظه‌ی کاری دچار کاهش عملکرد می‌شوند. به‌همین صورت، اگر شامپانزه مجبور بود که یک وظیفه‌ی مشابه دیگر را نیز به موازات وظیفه‌ی قبلی انجام دهد، عملکرد او کاهش پیدا می‌کرد. تفاوت در قابلیت حافظه‌ی کاری بین شامپانزه‌ها در طول چندین ماه ثابت بود. آشکارترین اختلاف بین شامپانزه‌ها و انسان‌ها، ظرفیت حافظه‌ی کاری نبود بلکه استراتژی‌هایی بود که انسان‌ها به‌طور معمول برای تسهیل این وظیفه به‌کار می‌بردند: شامپانزه‌ها دارای ایده‌ی جستجوی ردیفی جعبه‌ها از یک سمت به سمت دیگر نبودند.

این مطالعه نشان می‌دهد شامپانزه‌ها همچون انسان‌ها دارای توانایی‌های حافظه‌ی کاری هستند که به آن‌ها امکان می‌دهد بتوانند مجموعه‌ای از رویدادها یا اعمال گذشته را پیگیری کنند. برخلاف ادعاهای گذشته، به‌نظر نمی‌رسد ظرفیت حافظه‌ی کاری شامپانزه‌ها به‌طور بنیادین از ظرفیت انسان‌ها متفاوت باشد. کریستوف وویلتر از بخش انسان‌شناسی تکاملی مؤسسه‌ی ماکس پلانک می‌گوید:

یافته‌های ما نشان می‌دهد که شامپانزه‌ها در یک وظیفه‌ی حافظه‌ی کاری شهودی همانند یک کودک ۷ ساله عمل می‌کنند که تنها روی آموزش گسترده متکی نیستند.