آداب و رسوم و مراسم مردم کرمان در ماه محرم

به گزارش خبرگزاری برنا؛ چند روز قبل از این ماه سر در مغازه‌ها، اداره های دولتی و موسسه‌ها و شرکتهای خصوصی و بخصوص تکایا و مساجد با پارچه‌ها و بیرقهای سیاه که نمودی از عزاداری قلبی مسلمانان شیفته حضرت امام حسین (ع) می‌باشد تزیین می‌شود.

در این ایام شهروندان، دسته‌ها یا گروه‌ها در حد امکان و توان خود سعی می‌کنند ایام سوگواری این ماه را به نحو مطلوبی برگزار کنند.

در مبادی ورودی هر محله یا جلو برخی مغازه ها و منازل تعدادی از ارادتمندان خاندان عصمت و طهارت بشکه هایی پر از آب و یا شربت قرار می دهند و به یاد لب‌های تشنه یگانه مظلوم عالم از عابرین پذیرایی می کنند.

با شروع ماه محرم در گوشه و کنار شهر و در مکانهای مذهبی یا منازل شخصی ، اشخاص مختلف اقدام به برپایی مجالس روضه خوانی و زیارت عاشورا می کنند.

در پایان زیارت عاشورا که معمولا صبحهای زود برگزار می شود از شرکت کنندگان در مجلس با نان و پنیر و چای پذیرایی می شود.

مراسم روضه خوانی معمولا به گونه ای برنامه ریزی می شود که به ظهر یا نیمه های شب خاتمه پیدا کند لذا صاحبان مجلس از افراد حاضر با غذایی که معمولا آبگوشت مخصوص (آبگوشت امام حسینی ) و یا چلوخورشت است پذیرایی می کنند.

معمولا در اکثر نقاط استان کرمان پختن و توزیع آبگوشت یاد شده قدمت و رواج بیشتری دارد. آبگوشت امام حسینی شامل گوشت بره، حبوبات از قبیل نخود و لوبیا، سبزیجات خشک از قبیل ترخون، شنبلیله، ادویه از قبیل زردچوبه، دارچین، زعفران، فلفل، رب گوجه فرنگی، پیاز، برگه زردآلو، به خشک شده و چربی گوشت گوسفند (دنبه ) می باشد.

با آماده شدن غذا و پس از خاتمه مراسم عزاداری و روضه خوانی در بین جمعیت و عزاداران سفره هایی پهن می شود و آبگوشت که قبلا بوسیله پیمانه هایی داخل ظروف (معمولا کاسه مسی ) ریخته اند نزد مهمانها می آورند.

شرکت کنندگان در مجلس نیز آبگوشت را با نان محلی مطبوعی که مخصوص این روزها می باشد مخلوط کرده و می خورند و با بکار بردن کلمات التماس دعا و اجر شما بر امام حسین (ع) منزل یا محل برگزاری روضه و عزاداری را ترک می کنند.

در بیشتر شهرها و روستاهای استان کرمان مرسوم است از اول تا هفتم ماه محرم "عاشوری" که یک نوع بلغور می باشد و همچنین شله زرد در بین مردم و همسایه ها توزیع می کنند. انتخاب روز پخت و توزیع بلغور و شله زرد همگی به مدت زمان فوت عزیز از دست رفته بستگی دارد.

اگر از فوت وابسته آنها مدت کوتاهی گذشته باشد سعی می کنند توزیع بلغور و شله زرد را در روزهای اولیه محرم به انجام برسانند و چنانچه از زمان درگذشت وی مدت طولانی گذشته باشد پخت و توزیع عاشوری را در ایام بعدی نیز جایز می دانند.

افرادی هم که از عاشوری میل می کنند برای رفته گان و به ویژه فرد مورد نظر فاتحه ای قرائت و برای بازماندگان آرزوی طول عمر و سلامتی می کنند.

در ایام محرم علاوه بر برگزاری مراسم روضه خوانی حضرت ابا عبدالله الحسین (ع) مردم هر محله بطور خودجوش در تکیه ها و مسجدها تجمع و نسبت به تشکیل هیات های سینه زنی یا زنجیرزنی اقدام می کنند.

دسته سینه زنی هر محله نوحه یا نوحه هایی را متناسب هر روز بوسیله مداح یا مداحان خود تهیه و در مجالس مختلفی که دعوت می شوند می خوانند و عزاداری می کنند.

مثلا در روزهای هفتم ماه محرم در مجالس مختلف نوحه حضرت قاسم بن الحسن و روز هشتم هم نوحه حضرت علی اکبر(ع) خوانده می شود.

در روز نهم ماه محرم که روز تاسوعا می باشد نوحه حضرت ابوالفضل العباس (ع) برادر گرامی و سردار لشکر امام حسین (ع) خوانده می شود.

در برخی از شهرها و مناطق استان کرمان مانند بم در گذشته‌ای نه چندان دور مردم در عصر تاسوعا پای برهنه از امامزاده‌ای به امامزاده دیگر و از زیارتگاهی به زیارتگاه دیگر می‌رفتند و در آنجا شمع روشن می‌کردند. این عمل را به اصطلاح "چهل منبرو" می‌گفتند.

روز دهم محرم که مصادف با روز عاشورا می‌باشد غالبا مداحان هیئت‌های سینه‌زنی و زنجیرزنی سعی می‌کنند نوحه‌ای در وصف این روز تهیه و ارایه کنند.

در برخی از روستاها و بخش‌های کرمان از جمله زنگی‌آباد، چترود و جوپار در روز عاشورا اقدام به شبیه گردانی می‌کنند.

در این روز تعدادی از جوانهای فعال با ملبس شدن به لباسهای مشابه لباسهای خاندان اهل بیت(ع) و لباسهای سربازان ابن سعد و نامگذاری بعضی از افراد به عنوان شمربن ذی‌الجوشن، ابن سعد، حرمله، حر بن ریاحی، علی‌اکبر، قاسم‌بن‌الحسن، ابوالفضل العباس، امام حسین و سایر کسانی که در واقعه کربلا نقش‌هایی داشته‌اند و تدارک وسایل از قبیل خیمه و خرگاه و اسب سپاه، گهواره علی‌اصغر و اسب زخمی منظره‌ای از واقعه و حوادث کربلا را مجسم می‌سازند تا بدین وسیله افکار نظاره‌گران را متوجه آن ایام سخت و دشوار کنند.

در روستاها و مناطقی که اقدام به برگزاری مراسم شبیه گردانی می‌کنند بعد از ظهر عاشورا اقدام به عبور دادن کاروان اسرا و اطفال در میان حزن و اندوه مردم می‌کنند و قبل از غروب آفتاب خیمه‌ها را نیز آتش می‌زنند.

بعد از غروب آفتاب و زمانی که تاریکی همه جا را فرا می‌گیرد عده‌ای از مردم مراسم شام غریبان را برگزار و به صورت نمادین جستجوی خود را برای یافتن اطفال و کودکان وابسته به خاندان حسین‌بن علی(ع) که از ترس آزار و شکنجه‌های سربازان ابن‌سعد به بیابانهای مجاور صحنه نبرد پناه برده‌اند آغاز می‌کنند.

در شهرها مراسم شام غریبان توسط عده‌ای از مردم با حمل فانوسها و شمع‌های روشن انجام می‌شود و در پی آن هیئت‌های سینه‌زنی و عزاداری نوحه‌هایی اجرا می کنند.

نقطه عطف مراسم عزاداری ماه محرم در روز اربعین یا چهلمین روز شهادت حضرت امام حسین (ع) با شکوه خاصی مشابه روز عاشورا برگزار می‌شود.

در روز بیست و هشتم صفر هر سال که مقارن با رحلت حضرت محمد(ص) و شهادت امام حسن‌مجتبی(ع) است نیز سر در کلیه ادارات، مغازه‌ها و برخی خانه‌ها با پارچه‌های مشکی و بیرقهای عزاداری تزئین داده می‌شود.