آخر هفته کجا بریم؟

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ همزمان با قرار گرفتن در ایام محرم و صفر به نظر می‌رسد تهرانی‌ها علاقه بیشتری دارند به فضاهای تاریخی و مذهبی سری بزنند که این مکان‌های خاص تاریخی مذهبی در ادامه معرفی خواهد شد.

حسینیه و تکیه تاریخی سادات اخوی

حسینیه سادات اخوی با قدمت حدود ۲۰۰ سال یکی از اولین و قدیمی‌ترین تکایای تهران است. این حسینیه توسط حاج سید ابراهیم تقوی معروف به «اخوی» در زمان فتحعلی شاه قاجار در محله عودلاجان تهران احداث شد که به مرور زمان به تکیه «سادات اخوی» معروف شده  و نکته قابل توجه اینکه این حسینیه از ابتدا برای مراسم ویژه عزاداری بانوان احداث شده است.

 پارچه‌های عزای امام حسین (ع) در این تکیه با قدمت ۱۰۰ ساله است که بر دیوار‌های حسینیه نقش بسته است. چادر بزرگی که سقف حسینیه را پوشانده نیز نظر هر عزاداری را به خود جلب می‌کند که توسط سه ستون علم شده است. این چادر‌ها مزین به تکه دوزی‌هایی دارای معنا و مفهوم مذهبی از زمان‌های گذشته است اما نقطه تمایز این حسینیه با دیگر حسینیه‌ها و تکایا پذیرایی از مهمانان و عزاداران اهل‌بیت(ع) به روش سنتی و پذیرایی با قهوه، چای شیرین زغالی و نان قندی است.

موقوفه حسینیه سادات اخوی در پامنار (خیابان مصطفی خمینی) بعد از چهارراه سرچشمه کوچه افشار چهارراه حسینیه قرار دارد. هم اکنون متولی آن سید محمود سادات اخوی از نوادگان واقف سید ابراهیم سادات اخوی است.

تکیه میرزا قلی خان

تکیه «رضا قلی‌خان» در محله عودلاجان منطقه 12 از تکیه‌های مشهور تهران قدیم در ایام ماه محرم بود. رضا قلی‌خان از ادیبان، شاعران و تذکره‌نویسان نامدار حکومت ناصرالدین شاه قاجار بود که در زمان امیر الشعرایی خود در تهران، ساکن محله عودلاجان بود. چیزی که امروز به نام تکیه رضا قلی‌خان باقی مانده در واقع خانه و تکیه‌ای است که او در زمان حیاتش بنا کرده همچنین رضا قلی‌خان در مجموعه منزل و عمارتش بنای مدرسه دینی رضا قلی‌خان را ساخت و تا قبل از تأسیس دارالفنون شاگردان زیادی در این مدرسه تحصیل کردند. در دوره پهلوی و مدرن شدن شهر تهران با اجرای طرح خیابان و جدول‌کشی، بخش بزرگی از این تکیه از میان رفت.

در کنار این تغییرات مسجد، آب‌انبار و سقاخانه ساخته و کل بنا هم موقوفه اعلام شد. تکیه موقوفه رضاقلی‌خان اغلب از اول تا پایان محرم برقرار بود و مردم در دهه نخست ماه محرم با بستن پارچه مشکی و علم و کتل، مراسم عزاداری در آن برپا می‌کردند. این تکیه بعد از پامنار مهم‌ترین و طولانی‌ترین گذر محله عودلاجان را به خود اختصاص داده بود. امروز تنها بقایای این بنا مسجد و بخشی از فضای تکیه در خیابان شهید مصطفی خمینی است.

تکیه نیاوران

تکیه نیاوران یکی از قدیمی‌ترین تکیه تهران است که هنوز پا برجاست. علم کردن این تکیه به زمان ناصرالدین شاه برمی‌گردد اما در طول این سال‌ها تغییرات بسیاری کرده است. یکی از قدیمی‌های تکیه می‌گوید مرشد اکبر و حاج اسدالله خیری از مداحان معروف و ملا ابوتراب، حاج آقا دین پرور و حاج آقادربندی از منبری‌های این تکیه بوده‌اند.

تکیه نیاوران مربوط به دوره قاجار است و در تهران، خیابان شهید باهنر، بعد از کاخ نیاوران، نبش خیابان مسجد واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ مهر ۱۳۸۳ با شماره ثبت ۱۱۲۰۳ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

مساحت زمین تکیه 700 مترمربع و مساحت زیربنای تکیه 1500 مترمربع است که مشتمل بر صحن میانی مستطیل شکل با گوشه‌های پخ شده است که در چهار ضلع آن طاق‌نماها و غرفه‌هایی، در دو طبقه ساخته شده‌اند. دور تا دور این تکیه طاق نما است و هر کدام از این طاق‌نماها مربوط به یکی از طایفه‌های نیاوران می‌شد که تزیینات و آماده سازی طاق نمای هر طایفه را نیز خودشان عهده‌دار بودند. اهالی هر طایفه در هنگام عزاداری در طاق نمای مربوط به خود می‌نشستند و پذیرایی هم معمولاً به عهده خودشان بود. بدین ترتیب در محل ورودی هر طاق نما، بساط سماور و چای به راه بود. هر سال بعد از مراسم محرم و صفر، این تکیه تعطیل می‌شد.

علت اصلی مراجعه به تکیه نیاوران را می‌توان مراسمی‌دانست که از دیرباز در ایام محرم در این مکان انجام می‌شده است و علاوه بر اهالی نیاوران، دیگر ساکنان شمیران نیز بر اساس اعتقادات خود در آن مراسم حضور پیدا می‌کردند. از زمان احداث این تکیه تاکنون، مراسم تعزیه‌ای که در آن برپا می‌شود بسیار مفصل است. در ششمین اجلاس شورای عالی ثبت کشور (1391)، مراسم تعزیه خوانی تکیه نیاوران به عنوان میراث معنوی به ثبت رسید. در سالهای اخیر که برخلاف گذشته اجرای مراسم تعزیه بسیار نادر است، اجرای چنین مراسمی علاقه مندان به تماشای این مراسم آیینی را نه تنها از نقاط مختلف شمیران، بلکه از جای جای تهران و حتی ایران به این تکیه می‌کشاند.

تکیه نفرآباد شهر ری

تکیه بزرگ نفرآباد قدیمی‌ترین هیات تهران است که بعد از قریب به چهارصد سال همچنان محل برگزاری مراسم عزاداری‌های ماه‌های محرم و صفر است. این اثر تاریخی مربوط به دوره قاجار است و در منطقه 20 شهرداری تهران جنب ضلع شرقی حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (علیه‌السلام) در محله نفرآباد واقع شده است. نکته حائز اهمیت درباره‌ این تکیه این است که این اثر ثبت ملی نشده و در آستانه تخریب است. 

سردر تکیه نفرآباد کاشی کاری است و روی این کاش کاری‌ها لحظه کشته شدن علی اکبر نقش بسته‌است.تکیه نفرآباد در منطقه ی ۲۰ شهرداری تهران، شهرری و جنب ضلع شرقی حرم حضرت عبدالعظیم در محله نفرآباد واقع شده  این اثر در تاریخ ۱۰۶۰ هجری شمسی (زمان شاه عباس دوم ) ساخته شده است و هسته اولیه شهرری امروزی است که پایه آن در زمان شاه طهماسب صفوی گذاشته شد و ساختن حصار طهماسبی و نخستین تکیه تهران نیز به همان دوران بازمی گردد ولی چون این اثر ثبت ملی نگردیده در طرح ساماندهی حرم عبدالعظیم حسنی (ع) قرار گرفته است که امید است در حفظ و مرمت و بازسازی آن اقداماتی صورت گیرد.

تکیه تجریش

تکیه‌ تجریش نام تکیه‌ای قدیمی در بازار تجریش، واقع در کنار میدان تجریش در منطقه یک شهرداری تهران است. تکیه بزرگ تجریش به همراه زیارتگاهی به نام امامزاده صالح و پاساژ تجاری از اماکن دیدنی حوالی بازار تجریش‌اند.

این تکیه به سبب قرار گرفتن در بازار سنتی تجریش و امامزاده صالح (ع) پیش چشم بسیاری از زائران و مسافران داخلی و خارجی است و زمینه آشنایی بیشتر گردشگران خارجی با قیام عاشورا هم فراهم می کند.

این تکیه موقوفه‌ای به مساحت تقریبی یک‌هزار و ۱۰۰ مترمربع است که به نیت هیات عزاداران حسینی در سال ۱۱۷۶ (دوره قاجاریه) به همت خیران محل تأسیس شد.

اگر از راستۀ میوه‌فروشان میدان تجریش به سوی بازار آن حرکت کنید، درست در ابتدای ضلع غربی بازار و چسبیده به امامزاده صالح فضای چهارگوش و مسقفی می‌بینید که با حجره‌هایی در پیرامون و فضای نسبتاً وسیع در میان آن، تکیۀ قدیم شهر تجریش نامیده می‌شود.

مردم محلی می‌گویند که بنای تکیه بیش از صد سال قدمت دارد. زمانی تجریش مرکز ناحیه شمیرانات بود و قصبۀ تجریش حومۀ تهران محسوب می‌شد. تکیۀ تجریش در زمان حکومت سلسلۀ قاجاریه بر پایۀ اعتقادات مذهبی و عشق و علاقه به خاندان نبوت برای عزاداری حضرت حسین بن علی در ایام محرم ساخته شد. این فضا که در روزهای عادی سال، محل کسب‌وکار و بخشی از بازار بزرگ تجریش را تشکیل می‌دهد، در ایام سوگ شیعیان (ماه محرم و فاطمیه) یکسره حال‌وهوایی متفاوت می‌گیرد.

حسینیه و تکیه تاریخی دزاشیب

این تکیه به گفته اهالی قدیمی محل، با نزدیک به 120 سال قدمت و با مساحت حدود 440 متر مربع در دو طبقه، در یکی از خیابان­‌های محله دزاشیب تهران قرار دارد. ساختمان کنونی این حسینیه توسط مرحوم «رضاقلی‌خان مجدالممالک» برپا شده و هم ­اکنون در این تکیه تاریخی علاوه بر برگزاری مراسم عزاداری ماه محرم و صفر، در ماه‌های دیگر سال نیز مراسم‌های مذهبی و کلاس­‌های وعظ و قرآنی دایر می‌ شود.

تمام محوطه داخلی با قالی مفروش است و دورتادور آن پشتی قرار دارد. حوض مرمری در میانه تکیه دزاشیب و در میان ۶ ستون چوبی نگه دارنده سقف مجموعه، در نگاه اول نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کندنحوه طراحی تکیه دزاشیب به گونه‌ای است که امکان ورود نور آفتاب از بخش مرکزی سقف وجود دارد و در طول روز، فضای تکیه دزاشیب با نور طبیعی روشن می‌شود. در جبهه شمالی طاق نماهایی وجود دارد که هر یک از آنها در گذشته به یکی از طایفه‌های دزاشیبی تعلق داشت و افرادی از همان طایفه نیز مسئول پذیرایی از خودشان بودند. علاوه بر کتیبه های قرآنی، روایت جبرئیلیه (نادعلیا) و ‌تر کیب بند محتشم، از دیگر تزئینات تکیه می‌توان به اسباب و ابزار آلانی نظیر نخل، علامتهای پنج تیغه و یازده تیغه قدیمی، طوق، چند گلابدان گلدان وقفی و همچنین چند طاقه شال و بیرق و دو مشعل و چند تابلوی رنگ روغن از وقایع کربلا اشاره کرد. این اثر در تاریخ ۳۰ تیر ۱۳۸۴ با شماره ثبت ۱۲۲۱۸ به ‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.