بازشدن دروازه تجارت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا به روی ایران

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا؛ در سفر «حسن روحانی»، رئیس جمهور، به ارمنستان اعلام شد، ایران به عضویت اتحادیه اقتصادی اوراسیا درمی‌آید. براساس این تصمیم ایران حالا با دست‌های بازتری با قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، بلاروس و ارمنستان معامله می‌کند.

در واقع پل ارتباطی ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا در زمینه‌های مختلف اقتصادی و تجاری با حضور رئیس‌جمهور و سخنرانی وی در اجلاس سران اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ارمنستان شکل گرفته است. به گفته ظریف؛ « با ملحق شدن ایران به نشست اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ایروان و با تصویب موافقتنامه تجارت ترجیحی توسط کشورهای عضو، پیشرفت‌های مهمی حاصل شد.»

حسن روحانی در نشست اخیر این اتحادیه به تبیین توانمندی‌ها و ظرفیت‌های گسترده کشورمان برای تعامل اقتصادی با اتحادیه اوراسیا پرداخت. به طور کلی مبادلات با کشورهای همسایه و همجوار از نظر جغرافیایی به عنوان هدف و برنامه‌ای است که از سوی دولت ایران به ویژه بانک مرکزی آن هم در قالب مبادلات با پول ملی در دستور کار جدی قرار گرفته است.

 در این راستا مزیت مهمی که منطقه اوراسیا می‌تواند برای ایران داشته باشد این است که  اعضای این اتحادیه قرار شده با پول‌های ملی با هم مبادله داشته باشند هرچند تا رسیدن به این مهم باید زمانی را صرف کرد. این گزاره‌ای است که یک کارشناس مسائل آسیای میانه وقفقاز به آن اشاره می‌کند.

«بهرام امیراحمدیان» در این ارتباط به برنا گفته بود: «این  مبادلات به نوعی تمرین است. همچنین در مورد ترکیه نیز قرار شده با همکاری‌هایی که انجام می‌دهند آنها هم با ارزهای ملی و حتی چین هم قرار شده به این شکل با ایران مبادلات داشته باشد ولی اینکه تا چه حد در عمل می‌تواند، موفق باشد باید صبر کرد و فعلا مبادلات به صورت تهاتری در حال انجام است. امیدواریم در آینده فرصت‌هایی رخ دهد تا این کشورها بتوانند با هم مبادلات بیشتری داشته باشند.»

در حالی که امیر احمدیان بر لزوم پیوستن به چنین اتحادیه‌ای و همکاری با اعضای این اتحادیه تاکید می‌کند اما می‌گوید: « ایران قصد پیوستن به این اتحادیه را دارد اما نباید این اتحادیه و کارکرد آن را با اتحادیه‌ای مثل اروپا اشتباه گرفت چرا که اتحادیه اروپا یک اتحادیه قدرتمند اقتصادی است و اعضای آن دارای یک تقسیم کار معینی هستند و به نوعی مکمل اقتصادی یکدیگر هستند؛ در اینجا نباید این انتظار داشت.»

از سوی دیگر «شعیب بهمن»، کارشناس مسائل روسیه، در این باره نظر دیگری دارد. او به خبرگزاری برنا گفته بود: « اتحادیه اقتصادی اوراسیا به عنوان یک اتحادیه و مجمع فعال در حوزه اقتصادی به شمار می‌آید؛ هر چند اتحادیه‌ای نوپاست و در آغاز راه قرار دارد اما به هر حال در آینده، می‌تواند به ساختاری تشکل یافته مانند اتحادیه اروپا تبدیل شود. اساسا هدف اعضا نیز از تاسیس این اتحادیه نیز این بود که بتوانند تقریبا مسیر مشابهی مانند اتحادیه اروپا را طی کنند.» این دو دیدگاه متفاوت درباره ساختار و نوع عملکرد به اتحادیه اقتصادی اروسیا است.

اما به هر حال مولفه مهمی که باعث شده است ایران به سمت این اتحادیه برود، از یک سو فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران است و از سوی دیگر حضور ایران در اتحادیه، به نوعی شرکت در ائتلافی از کشورها است که تلاش دارند، دلار را از مبادلات ارزی خود حذف کنند. چراکه تلاش های چند ماه اخیر از سوی «عبدالناصر همتی»، رئیس بانک مرکزی ایران، و همچنین «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه کشورمان، دلیلی بر این مدعاست.

به طوری که همتی پنج روز پس از تحریم تبادلات مالی بانک مرکزی ایران از سوی آمریکا، از حذف دلار از مبادلات تجاری ایران با روسیه و ترکیه خبر داده بود و گفته بود: «در حال حاضر همه مبادلات ایران و روسیه از طریق پول ملی دو کشور انجام می‌شود، استفاده از این شیوه ۳۰ تا ۴۰ درصد تجارت ایران و ترکیه را نیز در برگرفته ولی مابقی آن با استفاده از یورو در حال انجام است. »

همچنین ظریف نیز در این ارتباط گفته بود: «ایران به صورت تدریجی دلار را از معاملات تجاری خود حذف می‌کند و بر همین اساس سال گذشته 35 درصد معاملات ایران و ترکیه با پول ملی دو کشور صورت گرفته است.»

امیراحمدیان همچنین درباره فرصت‌های اقتصادی این اتحادیه نیز گفته بود: «البته پیوستن ایران به اینکه اتحادیه می‌تواند موجب شود که ایران بازارهای جدیدی را کشف و از ترجیحات تجاری استفاده کند. همچنین بازارهای زیادی به روی ایران باز شود تا بتواند، محصولات خود را به این سمت هدایت کند.»

او همچنین به کشورهای موثر این اتحادیه اشاره کرد و ادامه داد: «کشورهای روسیه و قزاقزستان و بلاروس سه کشور مهم  این اتحادیه می‌توانند تجارت بهتر و بیشتری با ایران داشته باشند هر چند رقم تجارت بلاروس با ایران بسیار ناچیز است. قزاقستان و روسیه نیز حضور دارند که البته به نظر می‌رسد قزاقستان بهتر از روسیه امکان یافتن بازار، برای ایران را فراهم کند چرا که فرهنگ آن با  فرهنگ مصرفی ایران و تولیداتی که آنجا دارند در زمینه مواد غذایی با ایران یکی بوده و این موضوع می تواند بازارهای جدیدی به روی ایران باز کند اما ارمنستان به دلیل  اقتصاد کوچکی که دارد سهم بسیار ناچیزی در تجارت خارجی با ایران دارد.»

ارمنستان به دلیل ارتباط و مناسبات خوبی که طی سال‌های طولانی با ایران داشته و دارد، می تواند به عنوان عضوی از این اتحادیه از پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا حمایت کرده و به ایران کمک کند. چرا که در دیداری که روحانی در جریان سفر به ارمنستان با  همتای ارمنستانی و نخست وزیر این کشور داشت، دو طرف بر زمینه‌های مختلف اقتصادی به ویژه حوزه انرژی، ساخت نیروگاه های آبی، بادی و خورشیدی، حمل و نقل، ارتباطات، فناوری های نو، داروسازی، همکاری تجاری در مناطق مرزی و خدمات فنی مهندسی و همچنین  همکاری های سازنده بین دوکشور تاکید کردند.

همچنین «مهدی سنایی»، سفیر ایران در روسیه، همزمان با سفر رئیس جمهور روحانی به ارمنستان برای شرکت در اجلاس سران اتحادیه اقتصادی اوراسیا در یک رشته توییت نوشته بود: «حضور ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا گامی بلند در مسیر توسعه همکاری های منطقه ای و تجاری با همسایگان شمالی و تحقق یکی از اهداف اصلی سیاست های کلان است.  موافقتنامه منطقه تجاری آزاد میان ایران و اوراسیا پس از سه سال مذاکرات فشرده ایران با دبیرخانه این اتحادیه در مسکو حاصل شد.»

گفتنی است قرارداد تشکیل اولیه اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ۲۹ مه ۲۰۱۴ میان کشورهای روسیه، بلاروس و قزاقستان منعقد و جایگزین اتحادیه گمرکی اوراسیا شد و سپس کشورهای ارمنستان و قرقیزستان نیز به عضویت آن در آمدند.

این اتحادیه کار خود را به طور رسمی از اول ژانویه ۲۰۱۵ آغاز کرد. کشورهای عضو اورآسیا هم اکنون ۲۰ میلیون کیلومترمربع مساحت و بیش از ۱۸۳ میلیون نفر جمعیت دارند که ۵.۲ درصد جمعیت جهان است. در روز اجرای این توافق‌نامه ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه، اعلام کرد: «امروز ما یک مرکز رشد اقتصادی قدرتمند و جذاب ایجاد کرده‌ایم، یک بازار منطقه‌ای که بیش از ۱۸۰ میلیون نفر را به هم مرتبط می‌کند.»

درباره اهداف این اتحادیه اقتصادی می‌توان به تسهیل تجارت، ایجاد بازار مشترک در حوزه کشورهای مستقل هم سود عضو، حذف تدریجی قوانین گمرکی در داخل اتحادیه، برقراری تعرفه خارجی مشترک در میان کشورهای عضو و هماهنگ سازی تشریفات گمرکی اشاره کرد.