عربستان به دنبال خرید بمب اتمی از پاکستان است/ طرح «صلح هرمز» متکی بر پیشرفت‌های نظامی و فنی ایران است/ عمران‌خان با چراغ سبز عربستان، حامل پیام به ایران بود

«رحمان قهرمانپور»، کارشناس مسائل بین‌الملل، درباره پیشنهاد طرح صلح هرمز از سوی رئیس جمهور ایران به کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس به خبرنگار سیاسی برنا گفت: با توجه به کلیات این طرح که رئیس جمهور در مجمع عمومی سازمان ملل، طی ماه‌های اخیر گفته است، به نظر می‌رسد ایران یک طرح جدی را برای کاهش تنش با مجموعه کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس در دستورکار خود قرار داده است؛ بنابراین این طرح را، «صلح هرمز» نامگذاری کرد اند. احتمالا ایران به دنبال آن است که بگوید؛ اگر قرار است که امنیت خطوط کشتیرانی و انتقال کالا و غیره در تنگه هرمز تامین شود در واقع این امنیت بیشتر از آنکه توسط نیروهای خارجی به طور مشخص آمریکا تامین شود، باید به دست نیروهای منطقه‌ای انجام شود.

تامین امنیت تنگه هرمز سیاست قدیمی ایران است

او افزود: این سیاست، سیاست قدیمی ایران است. ایران طی چهل سال گذشته اعلام کرده مخالف حضور نیروهای خارجی در منطقه است اما اینکه این طرح در این مقطع اعلام شده به چند علت بازمی‌گردد. دلیل اول، تنش‌هایی است که در چند ماه گذشته در خلیج فارس، شاهد آن‌ها هستیم. هر چند در هفته‌ها و ماه‌های اخیر این تنش کمتر شده است اما به هر حال زمینه تنش وجود دارد. این تنش شامل حمله به کشتی‌های باربری حامل نفت متعلق به ژاپن، عربستان، ایران و امارات است که در واقع مسئله مهمی است. از این رو این طرح پیشنهادی ایران، پاسخی به تنش‌های بوجود آمده در خلیج فارس است.

این کارشناس مسائل خاورمیانه عنوان کرد: نکته دوم این است که ایران به میزانی از قدرت منطقه‌ای دست پیدا کرده که احساس می‌کند و این اعتماد به نفس را در خود مشاهده می‌کند و این توانایی را دارد که امنیت خلیج فارس و به طور مشخص امنیت تنگه هرمز را تامین کند. این نکته، مسئله مهمی است چراکه ایران پس از حضور در  منطقه شامات و پس از حضور در سوریه و منطقه، به درجه‌ای از اعتماد به نفس رسیده است که احساس می‌کند، می‌تواند امنیت تنگه هرمز را تامین کند. پیشرفت‌های فنی و نظامی ایران به ویژه در زمینه پیشرفت‌های موشکی و سایر ادوات نظامی، در دستیابی ایران به این اعتماد به نفس، تاثیر بسزایی داشته است.

طرح صلح هرمز متکی بر پیشرفت‌های نظامی ایران است

قهرمانپور تاکید کرد: ساقط کردن پهپاد نشان داد ایران به درجه‌ای از پیشرفت در حوزه نظامی دست پیدا کرده که حتی غربی‌ها نیز این انتظار را نداشتند. معنای پیشرفت نظامی ایران این است که طرح پیشنهادی ایران برای تامین امنیت منطقه، بسیار جدی است و در واقع متکی بر پیشرفت‌های فنی و نظامی آن است.

او افزود: دلیل سوم نیز به این مسئله بازمی‌گردد که ایران براساس پیغام‌هایی که امارات و عربستان ارسال کرده‌اند، احساس می‌کند شرایط برای کاهش تنش با این کشورها فراهم است. باید در نظر داشت قطر طی یک الی دو سال گذشته توسط عربستان و متحدان آن در منطقه، تحت تحریم قرار گرفت، آن هم به دلیل اختلافاتی که بین قطر و عربستان رخ داده است. از این رو در چنین شرایطی ایران شاید بتواند به کاهش تنش میان قطر و عربستان و همچنین قطر و امارات کمک کند. البته در این میان، مسئله بحرین مانعی جدی است. به عبارتی اگر ایران با عربستان وارد گفتگو و تعامل شود، قاعدتا مسئله بحرین، پیچیدگی‌های خاص خود را دارد چراکه بحرین بیشتر از سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس تحت نفوذ عربستان است و باید بررسی کرد آیا در این موضوع خاص با عربستان همراهی خواهد کرد و یا مثل گذشته، تنش با ایران را ادامه خواهد داد.

با خروج آمریکا از منطقه، فضای مناسبی برای همکاری ایران با کشورهای عربی ایجاد می‌شود

رحمان قهرمانپور اظهار کرد:  از این رو این سه دلیل در ارائه طرح صلح تنگه هرمز در این مقطع زمانی، نقش مهمی دارد. البته ارائه این طرح همزمان با کنفرانس امنیتی آمریکا تحت عنوان امنیت کشتیرانی در خلیج فارس در بحرین است. از این رو این همزمانی نیز بدین معنا است که ایران تلاش دارد یک دیپلماسی فعال را ارائه کند و به موازات آمریکا اعلام می‌کند که آماده است امنیت تنگه هرمز را تامین کند. باتوجه به اخباری که در داخل آمریکا درباره ضرورت خروج آمریکا از خاورمیانه وجود دارد و ترامپ طی دوماه گذشته با صراحت اعلام کرده است که آمریکا تمایل ندارد وارد جنگ های خاورمیانه شود، از این رو این فرض تقویت می‌شود شاید تصمیم‌گیران سیاست خارجی ایران به این جمع بندی رسیده‌اند که در صورت خروج آمریکا از منطقه، فضای مناسبی برای ارائه این طرح و همکاری بین ایران و کشورهای خلیج فارس برای تامین امنیت تنگه هرمز وجود دارد.

آمریکا مانند گذشته تمایلی به دخالت مستقیم و هزینه بردار در منطقه‌ ندارد

این تحلیلگر روابط بین‌الملل درباره قطع حمایت آمریکا از کردهای سوریه و اینکه آیا این هشداری برای کشورهای عربی خلیج فارس بوده است یا خیر؟ تصریح کرد: همه این‌ موارد نشاندهنده این است که آمریکا مثل چند دهه گذشته، تمایلی به دخالت مستقیم و هزینه بردار در موضوعات منطقه‌ای ندارد. این مسئله موجب نگرانی بسیاری از متحدان منطقه‌ای آمریکا به ویژه عربستان و کشورهای کوچک خلیج فارس شده است. چراکه این کشورها وابستگی امنیتی محسوسی به آمریکا دارند و نگران هستند اگر آمریکا تعهدات امنیتی و سیاسی خود را در منطقه کاهش دهد، این کشورها ناگزیر هستند که با ایران به گونه‌ای، کنار بیاید چراکه توان ایستادگی در برابر ایران را ندارند. از این رو مسئله کردهای سوریه و همچنین قبل از آن خروج نیروهای آمریکایی از عراق و غیره نشاندهنده این است که آمریکا مثل گذشته تمایلی به حضور گسترده نظامی و سیاسی در خلیج فارس و خاورمیانه را ندارد.

عربستان به دنبال خرید پکیج کامل بمب اتمی از پاکستان است

قهرمانپور درباره میانجی‌گری پاکستان بین ایران و عربستان از  طریق تبادل پیغام‌هایی بین این دو کشور نیز اظهار کرد: پاکستان از متحدان نزدیک عربستان است. عربستان نیز بسیاری از نیازهای مالی پاکستان را در گذشته تامین کرده و حتی شایعاتی وجود داشته است مبنی بر اینکه عربستان به دنبال خرید پکیج کامل بمب اتمی از پاکستان است و همچنان این شایعات در برخی محافل متخصصان خلع سلاح، وجود دارد. به عبارت دیگر عربستان مترصد این است که اگر آمریکا از نظر هسته ای به این کشور کمک نکرد به سمت پاکستان برود و به پاکستان به عنوان منبع تامین بمب اتمی، نگاه می‌کند.

ارتباط پاکستان و عربستان از بالا به پایین از جهت عربستان به پاکستان است

او در پایان گفت: از این رو پاکستان برای عربستان مهم است اما در نقطه مقابل باید توجه داشت که روابط پاکستان و عربستان بیش از آنکه وابستگی دو طرفه باشد، بیشتر رابطه‌ای از بالا به پایین از جهت عربستان به پاکستان است. به عبارت دیگر عمران خان به تنهایی نمی‌تواند میانجی‌گری کند مگر اینکه عربستان به او چراغ سبز نشان داده باشد. وقتی که عمران خان حامل پیام است به طور مشخص عربستان این پیام را به او داده است. در نتیجه پاکستان به صورت مستقل نمی‌تواند مانند عمان بین ایران و عربستان میانجی‌گری کند. به هر حال باید منتظر ماند و دید آیا این پیامی که عربستان به ایران داده تا چه میزان جدی است و در چارچوب این طرح صلح هرمز تا چه میزان می‌تواند، روابط ایران و عربستان بهبود پیدا خواهد کرد؟.