«روز قم» و مسؤولیت زائران و مجاوران

به گزارش خبرگزاری برنا از قم، مرداد ماه سال گذشته یعنی سال 1397 بود که اعضای شورای اسلامی شهر حضرت کریمه اهل بیت (س)، بیست و سومین روز از ماه ربیع الاول را به مناسبت «روز ورود حضرت فاطمه معصومه (س) به قم» به عنوان «روز قم» نامگذاری کردند تا بر این اساس، این مناسبت در سال گذشته، سال جاری و البته سال‌های آینده با برگزاری برنامه‌های مختلف و متنوّع بویژه در معرفی هویّت استراتژیک و راهبردی شهر حرم اهل بیت (ع) گرامی داشته شود.

23 ربیع الاول و نقطه عطف تاریخ قم

بیست و سومین روز از ربیع الاول سال 201 هجری قمری، نقطه عطفی در تاریخ قم بوده است.

در آن سال بود که بانوی کرامت در مسیر حرکتی خود به سوی طوس و برای دیدار با امام زمان خویش، حضرت رضا (ع)، از همراهانشان خواستند تا با وجود بیماری آن حضرت، ایشان را به قم برسانند که چنین هم شد.

تردیدی نیست که این تدبیر حضرت برای حضور و سکونت در قم، به سبب بیش از 40 روایت از روایات اهل بیت (ع) درباره اهمیت قم بوده است چراکه قم در آن روزگار مرکزیّتی در جهان اسلام داشت که این مرکزیت پس از حضور حضرت بانوی کرامت (س) بیشتر هم شد و تا امروز هم ادامه یافته است.

یکی از این روایات از زبان أنَس بن مالک و از حضرت رسول الله (ص) روایت شده که آن حضرت، قم را از شهرهایی دانسته اند که ولایت امیرالمؤمنین (ع) را پذیرفته است و از این رو، دری از درهای بهشت هم از سمت آن گشوده می‌شود (بحار الأنوار، ج 60، ص 212).

سلامُ الله علی أهل قم

روایت دیگر هم در این موضوع از وجود مبارک حضرت مولا امیرالمؤمنین (ع) است که با تعبیر «سلامُ الله علی أهل قم و رحمتُ الله علی أهل قم»، مردم این شهر را تکریم کرده اند (بحار الأنوار، ج 60، ص 217).

و اما بیشتر روایات درباره قم و مردم قم از زبان حضرات امام صادق (ع)، امام کاظم (ع) و امام رضا (ع) وارد شده است.

در یکی از این روایات مشهور، امام صادق (ع) در دیدار برخی از مُحدّثان با ایشان، بر اهل قم درود می‌فرستند و می‌فرمایند:

«همانا برای خداوند حرمی در مکه قرار دارد و برای رسول خدا (ص) حرمی در مدینه است. برای امیرالمؤمنین (ع) نیز حرمی در کوفه است و همانا برای ما نیز حرمی در قم است.

در این شهر بانویی از فرزندان من دفن خواهد شد که نام او فاطمه است و هر کس او را زیارت کند، بهشت از آن اوست.» (بحار الأنوار، ج 60، ص 216):

فرمود امام ششم که قم است

ما آل پیمبر را، حرمی

مدفون شود اندر او از ما

بانوی گرامی و محترمی

هر کس به زیارت او برود

او راست بهشت برین، رقمی

او عمّه و اخت و دُختِ امام

او شافع روز جزاست همی

همچنین در همین منبع، همین جلد و همین صفحه، روایت دیگری از حضرت اباعبدالله، جعفر بن محمد الصادق (ع) بیان شده که به علت نامگذاری این شهر اشاره می‌کند. حضرت در این روایت چنین بیان می‌فرمایند که قم، قم نامیده شده، زیرا اهالی اش با قائم آل محمد (عج) جمع می‌شوند و با آن حضرت قیام می‌کنند و در راهش مقاومت کرده و او را یاری می‌رسانند.

قم، آشیانه آل محمد (ص) و پناهگاه شیعیان

در عین حال یکی از عناوینی که برای قم شُهره خاص و عام است، عنوان «عُشّ آل محمد (ص)» است، اصطلاحی که در یکی از روایات امام کاظم (ع) دیده می‌شود و حضرتش، قم را به همین عنوان نامیدند، این شهر را پناهگاه و مأوای شیعیان خواندند و فرمودند:

قم، آشیانه آل محمد (ص) و پناهگاه شیعیان آن‌هاست، اما جماعتی از جوانانشان بر اثر نافرمانی از پدران و خوار پنداشتن و تمسخر بزرگان، هلاک می‌شوند که با این حال، خداوند شرّ دشمنان و بدی‌ها را از آنان دور می‌سازد (بحار الأنوار، ج 60، ص 214).

اینک روایتی از امام رضا (ع)را به نقل از اباصلت مرور می‌کنیم، آن جا که گروهی از اهالی قم بر آن حضرت وارد شدند، سلام کردند و حضرت هم پاسخ آنان را دادند، ایشان را نزد خود نشاندند و فرمودند:

آفرین بر شما و خوشا به حالتان. شما شیعیان حقیقی ما هستید. روزگاری به شما می‌رسد که در آن زمان، خاک و تربت مرا در طوس زیارت خواهید کرد. آگاه باشید هر که مرا در حالی که غسل کرده زیارت کند، از همه گناهانش پاک می‌شود همان گونه که از مادر متولد شده است (عیون اخبار الرضا (ع)، ج 2، ص 260).

و اما روایت دیگر از حضرت ثامن الحُجج (ع) درباره قم نشان می‌دهد که زیارتنامه حضرت فاطمه معصومه (س) از آن حضرت نقل شده است، آن جا که فردی به نام سعد قُمی، از یاران آن حضرت بیان می‌دارد که امام رضا (ع) به من فرمودند:

«ای سعد! برای ما نزد شما قبری وجود دارد. عرض کردم فدایت شَوَم آیا منظورتان قبر فاطمه معصومه دختر موسی بن جعفر است؟ فرمودند بله، هر کس او را زیارت کند در حالی که معرفت به حق او دارد، بهشت از برای اوست ... .» (مستدرک الوسائل، ج 10، ص 368).

و پس از این بود که حضرت علی بن موسی الرضا (ع) در ادامه این روایت، متن زیارتنامه حضرت معصومه (س) را به راوی حدیث و در حقیقت به همه شیعیان و محبّان اهل بیت (ع) آموزش دادند.

اگر قمی‌ها نبودند ...

آخرین روایتی که در این نوشتار مورد استفاده قرار می‌گیرد از زبان برخی حضرات معصومین (ع) نقل شده که فرمودند اگر قُمی‌ها نبودند، دین از بین می‌رفت (لو لا القمیّون لضاعَ الدّین)، جمله ای مهم که نشان می‌دهد نه تنها عُلَما، فُضَلا و اندیشمندان قم، بلکه همه اهالی قُم باید در حدّ توان خود هم در حفظ شأن این شهر و هم در ترویج دین ناب و مُبین بر اساس قرائت‌های صحیح و شیوه‌های کارآمد بکوشند تا در عمل، شُکرگزار نعمت الهی همجواری با مضجع نورانی بانوی کرامت باشند.