رسانه‌ها مهم‌ترین عامل کنترل فساد هستند/ سیاست های اقتصادی کشور بستر فساد را فراهم کرده/ لیلاز: احساس فساد بیش از خود فساد در جامعه ماست

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری برنا، «حسین راغفر»، اقتصاددان و استاد دانشگاه، در مناظره با «سعید لیلاز»، اقتصاددان، خاطرنشان کرد: رسانه ها مهم ترین عامل کنترل فساد در جامعه ایران بوده و حتی از نهادهای حکومتی هم مهم تر هستند چون با ارائه اطلاعات شفاف می توانند به مردم برای تشخیص بهتر، انتخاب هایشان کمک کنند.

وی افزود: در جامعه ایران شاهدیم که وقتی درباره فسادی در حوزه های عمومی خبرها و حتی شایعه هایی مطرح می شود، هیچ گونه واکنشی از نهادهای رسمی مسئول مشاهده نمی کنیم اما زمانی که همین مساله در رسانه ها به ویژه فضای مجازی که فاقد کنترل های حکومتی و سانسور است، منتشر می شود، واکنش دستگاه های رسمی را می بینیم. بنابراین نقش رسانه ها در کنترل رفتارها و نابسامانی ها بسیار ویژه است و می تواند به کنترل فساد در جامعه منجر شود.

راغفر ادامه داد: باید دید اگر فسادی افشا شد، رفتار و برخورد دستگاه قضایی با آن چگونه است. یکی از موضوعاتی که از ۸۴ به بعد شاهدیم، این است که نقش دستگاه های قضایی در کنترل فساد ناموفق بوده و نتوانسته آنطور که شایسته است، با فساد برخورد کند. زمانی که مسئولی در موضع حکومتی دچار فساد می شود با برخورد قاطع دستگاه قضایی مواجه نمی شود و این نوعی تشویق به فساد بیشتر است و ما با باتغییر دولت ها شاهد گسترش فساد هستیم.

راغفر با تاکید بر اینکه باید تعاریف مشخصی از فساد ارائه کنیم، گفت: یکی از تعاریف فساد سوء استفاده از فرصت ها و منابع عمومی برای مصالح شخصی است. وقتی این امکان فراهم می شود ما می بینیم که فساد تبدیل به فساد شبکه ای می شود. به عبارت دیگر وقتی مسئول یا مقامی دچار فساد می شود، قطعا به تنهایی این کار را نکرده و شبکه‌ای از افراد مختلف به این فرد کمک کرده اند اما حتی وقتی مساله فساد افشا می شود، شاهد برخورد قاطع با آن نیستیم و همین مساله عدم برخورد قاطع، منشا فسادهای بعدی می شود.

این اقتصاددان ادامه داد: وقتی این عدم برخورد قاطع و مصونیت را نسبت به افرادی می بینیم که جایگاه حکومتی دارند، همین عامل مهم منجر به از بین رفتن مهم ترین سرمایه کشور، یعنی اعتماد عمومی می شود.

راغفر خاطر نشان کرد: در دهه اول انقلاب شاهد کمترین میزان فساد بودیم که بخش قابل توجهی از آن بخاطر کنترل نهادهای کنترلی بود. در جامعه ای مثل ایران امروز که نهادها نقش و قدرت بالایی ندارند، نقش افراد مهم تر می شود . با تغییر سیاست های اقتصادی بعد از جنگ، شرایط به گونه ای شد که منافع عمومی در درجه دوم قرار گرفت. در طی این سال ها کسانی که در مسئولیت های حفاظت از منافع عمومی قرار گرفتند، حافظ منافع حزبی یا گروهی و یا حتی فردی بودند چون می خواستند ره صد ساله را یک شبه بروند.

این پژوهشگر اقتصادی با اشاره به اینکه فساد، فساد می آورد، گفت: سیاست های اقتصادی کشور بستر فساد را فراهم کرده و به رشد و گسترش آن کمک کرده است و خود فساد پس از شکل گیری، زمینه های مختلف دیگری برای ایجاد فساد جدید فراهم می کند.

«سعید لیلاز» نیز در این مناظره بر اهمیت رابطه شفافیت با سایر اجزای فساد تاکید کرد و افزود: رابطه شفافیت و فساد مثل رابطه میان رشد اقتصادی و رشد سیاسی است.

او افزود: وقتی از شفافیت حرف می زنیم یعنی از ذهن حرف می زنیم و امروز احساس فساد از خود فساد در جامعه ما بیشتر است، چون فضای مجازی محیط جدیدی را در ایران ایجاد کرده است. امروز شفافیت فضای مجازی و مبارزه با فساد را فراهم کردیم اما ریشه ها و عوامل فساد را رها کرده ایم در حالی که مبارزه با فساد مهم تر از مبارزه با فاسد است.

 لیلاز خاطر نشان کرد: فاسد جایی پدید می آید که رانت و انحصار وجود دارد.

این اقتصاددان تاکید کرد: در فضایی رانت گونه و انحصاری غافل شده ایم و قوه قضاییه فقط با فاسد مقابله می کند. در حالی که باید توجه کنیم وقتی دلار را چند نرخی می کنیم قطعا نتیجه آن فساد آفرینی است.

او افزود: اقتصاد نفتی و رانتی ریشه فساد است که به مسئولان اجازه می دهد بدون کنترل مردم، کشور را اداره کنند و چون مالیات هم نمی گیرند، خود را ملزم به ارایه گزارش عملکرد نمی دانند.

به گفته لیلاز برخورد با فساد باید قطعی باشد اما نباید آنقدر جو روانی ایجاد کنیم تا همه تولید کننده ها و سرمایه ها از عرصه فعالیت اقتصادی، فراری شوند.

لیلاز در خصوص طرح حمایت از افشاگر فساد یا همان سوت زنی گفت: همین قانون می تواند عاملی برای بروز فسادهای جدی تر باشد و افرادی بر اساس کینه توزی های شخصی از این قانون سوء استفاده کنند.

او با اشاره به اینکه مبارزه با فساد به دستگاه قضایی پاکدامن و سالم نیاز دارد، ادامه داد: چطور ممکن است که ما در کشور دو مدیر خودرو سازی را بازداشت کرده ایم که جرم یکی ارزان فروشی و جرم دیگر، گران فروشی است؟

لیلاز بر خودداری از ایجاد هرگونه التهاب اجتماعی و غبارآلود کردن فضا تاکید کرد و گفت: اعتراضات آبان ماه نمونه ای از فضای غبارآلود بود. زمانی که نهادهای رسمی ما هیچ گونه اطلاعات دقیقی در مورد این حوادث نمی دهند، طبیعی است که رویترز گزارشی با آن آمارها منتشر می کند.

لیلاز با تاکید بر اینکه نباید فساد را به اختلاس های بزرگ و موارد اخلاقی تقلیل دهیم، گفت: نگاه ریشه ای و سازمانی به فساد ضروری است و آنجا که شاهد برخورد غیر جناحی و غیر تبلیغاتی با فساد باشیم، نقطه آغاز امید ماست.