درهای قفل شده خبرگان روی زنان گشوده می‌شود؟!

15 تا 21 آذر زمان ثبت‌نام داوطلبین ورود به مجلس خبرگان بود و داوطلبین واجد شرایط هفته گذشته در آزمون کتبی برای ورورد به این مجلس شرکت کردند اما تنها 1 نفر از شرکت‌کنندگان زن بود. مشارکت پایین زنان در عرصه‌های انتخاباتی مسئله جدیدی نیست. طبق آمار وزارت کشور تنها 18 درصد متقاضیان ورود به مجلس یازدهم زن بوده‌اند. در انتخابات ریاست جمهوری سال 96 نیز تنها 137 زن از جمله اعظم طالقانی، برای این انتخابات ثبت نام کردند که همگی به دلیل نداشتن شرط «رجل سیاسی» رد صلاحیت شدند.

ماده 3 قانون انتخابات مجلس خبرگان رهبری، شرایط عمومی برای ورود به این مجلس را قید کرده که عبارتند از: اشتهار به دیانت و وثوق و شایستگی اخلاقی، اجتهاد در حدی که قدرت استنباط بعض مسائل فقهی را داشته باشد و بتواند ولیّ فقیه واجد شرایط رهبری، را تشخیص دهد، بینش سیاسی و اجتماعی و آشنایی با مسائل روز، معتقد بودن به نظام جمهوری اسلامی ایران، نداشتن سوابق سوء سیاسی و اجتماعی، مرجع تشخیص دارا بودن شرایط فوق، فقهای شورای نگهبان قانون اساسی هستند.

با آنکه در ماده 3 این قانون شرط «رجل سیاسی»، نظیر آنچه در اصل 115 قانون اساسی برای ریاست جمهوری آمده است، برای شرکت در مجلس خبرگان دیده نمی‌شود، آمارها نشان می‌دهد که تعداد متقاضیان زن برای شرکت در این انتخابات بسیار کم بوده است.

مقصودی، رئیس هیات مدیره انجمن علمی مطالعات صلح ایران، در میزگردی با موضوع نقش زنان در توسعه سیاسی، ساختار قدرت را مردانه می‌داند و می‌گوید: «دعوا بر سر منافع و منابع است. ما منابع کمیابی داریم. منابع قدرت یعنی ثروت، حیثیت، پست و پرستیژ کمیاب هستند و ساختار قدرت در ایران مردانه است.  اصل و ریشه ماجرا همینجاست.»

«سیمین حاجی‌پور ساردویی» دکترای علوم سیاسی گرایش جامعه شناسی سیاسی و مدرس دانشگاه، نیز در این میزگرد گفته است: «گرچه پژوهش‌ها بر اهمیت حضور تعداد بیشتر زنان در مدیریت‌های کلان به منظور دستیابی به توسعه پایدار تأکید دارند، اما شواهد کمی در مورد پذیرش این تفکر از سوی دولتمردان به چشم می‌خورد. در بهترین حالت می‌توانیم بگوییم پذیرش وجود دارد، اما «باور معطوف به عمل» وجود ندارد.»

در گزارش کانال تلگرامی شورای نگهبان، هادی طحان نظیف از دفاع آیت الله یزدی از شرکت زنان در انتخابات مجلس خبرگان نوشته است.

طحان نظیف نوشت: «از جمله اینکه آیت‌الله یزدی گفت این خوب است که جنسیت مانع حضور زنان در انتخابات خبرگان نیست و این حق زنان است که وارد چنین مجامعی شوند. بعد گفت اینها همه به برکت امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی است که نگاه به زن را در اجتماع تغییر داد و اکنون نیز حوزه‌های علمیه خواهران در کشور کاملا فعال هستند و به تربیت نیرو می‌پردازند.»

«اشرف برجرودی»، عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت و رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی، درباره تنها زنی که در آزمون کتبی مجلس خبرگان شرکت کرد و استقبال آیت‌الله زنجانی از حضور زنان در خبرگان به خبرنگار برنا گفت: اگر که خانم‌ها در خودشان این توانایی را دیده‌اند و ثبت‌نام کرده‌اند از نظر من اقدامی بسیار ارزشمند و مثبتی است. باید به آن خانم تبریک گفت که وارد این عرصه شده است برای اینکه اثبات کند که خانم‌ها هم از این جایگاه برخوردارند که در تعیین و نظارت بر همه اموری که در حوزه عمل خبرگان می‌گنجد، دخیل باشد.

عضو شورای مرکزی حزب اتحاد ملت با بیان اینکه باید این خانم‌ها تشویق شوند، بیان داشت: اگر علما و فقهای ما این اقدام را به عنوان یک رویکرد مثبت ببینند آن هم جای خوشحالی دارد چرا که نشان می‌دهد ما به جایی رسیده‌ایم که آقایان علما به این نتیجه رسیده‌اند که حضور فرد در خبرگان نباید جنسیت‌پذیر باشد بلکه باید هر کسی که واجد صلاحیت است بتواند ورای جنسیت وارد این مجلس شود.

اشرف بروجردی با ابراز امیدواری درباره اظهارنظر آیت الله یزدی و ثبت نام این خانم گفت: البته می‌گویند جوجه را آخر پاییز می‌شمارند. مهم این است که خروجی این بحث و ملاک انتخاب را همانطور که بر آقایان بار می‌کنیم تا بتوانیم بر اساس ضوابط افراد را انتخاب کنیم، همین شرایط را برای خانم‌ها هم فراهم کنیم. خانمی موفق شود که این سد را بشکند می‌تواند اقدام قابل تقدیری باشد؛ چه از کسانی‌که این زمینه را فراهم کردند و چه آن کسی که به خودش این جرات را داده است تا وارد این عرصه شود.

او افزود: اگر آقای یزدی هم تایید کردند به نظر می‌رسد که لاجرم آقایون باید رویکردشان را عوض کنند و فقط خودشان را در تصمیم‌گیری‌هایی که در حوزه عمل خبرگان قرار دارد، دخیل ندانند.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با اشاره به تنها زن حاضر در مجلس خبرگان قانون اساسی در اوایل انقلاب، تصریح کرد: اگر نگاه منتخبین مجلس خبرگان به زنان مثبت باشد در آینده مثل مجلس خبرگان قانون اساسی که همه‌ آقا بودند و فقط یک خانم حضور داشت و او هم خانم گرجی بود.

اشرف بروجردی درباره گرجی و اقدامات او توضیح داد: گرجی توانست ماده‌ای از قانون را تصویب کند که همچنان این ماده مورد بحث است و آن هم بحث مشارکت زنان است که زنان بتوانند برای ریاست جمهوری شرکت کنند. به قدری در آن جلسات چالش و بحث وجود داشت که آخر سر آقای بهشتی مجبور می‌شوند بگویند کلمه رجال را بکار می‌بریم که بتواند اعم از زن و مرد باشد. ولی هنوز شورای نگهبان در تفسیر این واژه نتوانسته جامعه را متقاعد کند که واژه رجال می‌تواند برای زنان هم بار شود. این خانمی که آمدند هم مثل خانم گرجی در خبرگان قانون اساسی هستند.

دفاع آیت‌الله یزدی از حضور زنان در انتخابات مجلس خبرگان را، هر چند زبانی و در کلام، شاید بتواند یکی از حلقه‌های زنجیره بزرگ مطالبات سیاسی زنان باشد و به تسهیل و هموارسازی نسبی راه نیمی از جمعیت جامعه به سوی حقوق حقه‌شان کمک کند. شاید اینبار درهای قفل شده مجلس خبرگان بر روی زنان گشوده شود.