تغییرات درونتان را بپذیرید

به گزارش گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ مهدی نصیری در ابتدای این برنامه گفت: تغییر در خودم را حتماً می‌پذیرم و کسی از نفس تغییر نباید نگران باشد بلکه از ثبات بی‌دلیل باید نگران بود. توجه من به واقعیت‌ها خیلی بیشتر از گذشته شده است. یک دلیل تغییر، اقتضای سن آدمی است. دلایل دیگر تجربیات، مطالعات، باز شدن افق‌های نوین در ذهن، تغییرات جامعه و ... است. برخی از تغییرات هم منفی است. مثلاً اینکه مسلمات عقلی یا دینی را انکار کنیم.

این نویسنده و روزنامه‌نگار افزود: برخی آرمان‌ها قابل عدول نیست و اگر از آن‌ها عدول کنیم از انسانیت خودمان عدول کرده‌ایم. آرمان‌گرایی در انسان امری فطری است. شاید اگر به انسان به‌جای حیوان ناطق بگوییم جاندار آرمان‌گرا بهتر باشد. حضرت علی(ع) می‌فرماید: شاکله خلقت من مثل گوسفند نیست که تنها 3 وعده خوراک بخورد بلکه ارزش‌هایی در وجود من نهادینه شده است.

مهدی نصیری ادامه داد: انبیا مسیر درست آرمان‌خواهی و تعالی‌خواهی انسان را مشخص کرده‌اند تا انسان مسیر را اشتباه نگیرد. آرمان‌های انقلاب اسلامی در 2 آرمان خلاصه می‌شود:

1.  معنویت و تقرب به خداوند در حوزه فردی و اجتماعی

2.  عدالت

شعارهای اصلی انقلاب نیز ذیل همین دو می گنجند. ترکیب این دو منجر به حیات طیبه می‌شود. آزادی در ذیل معنویت می‌گنجد. استقلال هم ذیل هر دو می‌گنجد.

وی سپس گفت: بنای انبیا در پیشبرد آرمان‌هایشان این بوده که مردم آزادانه و به‌عنوان یک موجود مختار مسیر خود را انتخاب کنند. در قرآن 11 بار به پیامبر می‌گوید: «مَا عَلَی الرَّسولِ اِلّا البَلاغ». در جای دیگر می‌گوید: «ما أَنَا عَلَیْکُمْ بِحَفیظ»، «مَا أَنْتَ عَلَیْهِمْ بِوَکِیل»، «إِنَّما أَنْتَ مُذَکِّرٌ لَسْتَ عَلَیْهِمْ بِمُصَیْطِر». اتفاقاً جمهوری اسلامی بر اساس همین فکر بنا شده است. باید بدون تحکمی که خلاف فطرت انسانی باشد آرمان‌ها را به مردم عرضه کنیم و مردم انتخاب کنند.

مهدی نصیری اضافه کرد: این‌که امام گفتند انقلاب ما فرهنگی است یعنی ما با فرهنگ می‌خواهیم آرمان‌ها را پیش ببریم. حکومت، هم با تحکّم و هم با حکمت هم‌خانواده است. اگر قانونی را تصویب کردید که با مقاومت‌های اجتماعی روبه‌رو شد و عملاً کارکرد خود را از دست داد، اگر قانون شما قانون درستی است یا شما باید مسیری بروید که فرهنگ‌سازی کنید و مردم را به پذیرش این قانون متقاعد کنید و اگر مسیر فرهنگ‌سازی شما یا به دلیل ضعف فرهنگ‌سازی شما و یا به دلیل هجمه‌های گوناگون به اینجا رسید که قانون شما آن نتیجه مطلوب را نداد، حتماً باید تجدیدنظر کنید.

وی افزود: هیچ حکومت دینی موظف به اجرای همه احکام دینی ولو بلغ ما بلغ نیست. در بحث امربه ‌معروف و نهی‌ازمنکر همه فقها گفته‌اند که منوط به تأثیر است. قبلاً هم در برنامه «زاویه» مطرح کردم که چرا نگفته‌اند امر به "واجب" و نهی از "حرام" و گفته‌اند امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر؟ این یعنی به واجبی باید امر شود که به‌عنوان یک معروف، شناخته شده باشد.

مهدی نصیری خاطرنشان کرد: آرمان‌گرایی حتماً باید متناسب با ظرفیت عمومی اجتماعی باشد. آرمان‌های دینی بدون همراهی و انتخاب و پذیرش مردم قابل تحقق نیست. یعنی تحکم و الزامی که بخش قابل‌توجهی از جامعه در مقابل آن مقاومت کند، شیوه آرمان‌گرایی نظام دینی نیست. مثلاً ما الآن آرمان مقاومت و خصم ظالم بودن و عون مظلوم بودن را داریم دنبال می‌کنیم و می‌بینیم که چقدر هم موفق بوده است و جمهوری اسلامی به‌عنوان یک قدرت جهانی و قدرت اول منطقه مطرح شده است. یک نمونه آن را در شهادت سردار سلیمانی دیدیم. توفیق این آرمان به این مرتبط است که در داخل چقدر مردم را با این آرمان همراه می‌کنیم؟ چقدر مردم به صداقت ما باور دارند و کارآمدی از نظام می‌بینند؟

وی همچنین اظهار داشت: ما در عرصه‌هایی دچار ناکارآمدی در مدیریت هستیم و مردم از این ناکارآمدی آسیب می‌بینند و اذیت می‌شوند. ملاک این‌که مردم با حکومت هستند یا نیستند فرم عقلایی جهانی دارد که جمهوری اسلامی هم پذیرفته است که اکثریت به معنی 50 به‌علاوه 1 درصد است. زمانی که نشریه «صبح» را منتشر می‌کردم تقریباً «صبح» و یکی دو نشریه دیگر بودند که در مسیر ایستادگی در برابر مفاسد با ما همراهی می‌کردند و شاید نشریات دیگر تفکرشان این بود که اینجا واقع‌بینی اولویت دارد.

مهدی نصیری یادآور شد: برآیند حرکت ما باید به نفع کشور، مردم و نظام باشد. هم در «کیهان» و هم در «صبح» من تحت فشار بودم و خیلی‌ها توصیه به واقع‌بینی و مصلحت می‌کردند. اما رهنمودهای کلان مقام معظم رهبری برای من معیار بود و با دوستان بسیاری از اهل نظر مشورت می‌کردم. گاهی از دستگاه‌ها افشاگری می‌کردیم و در دادگاه هم تبرئه می‌شدیم اما متأسفانه دستگاه قضا و دستگاه‌های نظارتی تخلف آن دستگاه را پیگیری نمی‌کردند! آیا این عدم برخورد، موجب قباحت‌زدایی فساد از جامعه نمی‌شود؟ آیا مفسده این کار بر مصلحت آن نمی‌چربد؟ آیا دستگاه‌های حساب‌رسی نباید حرکت نهایی و تکمیل‌کننده در برخورد با مفاسد را انجام می‌دادند؟ بعد از یک دوران فترت 20 ساله شاهد هستیم که حرکت‌های خوبی به‌عنوان‌مثال در قوه قضاییه توسط آقای رئیسی شروع‌شده است.

وی سپس گفت: ما همیشه اهل شور و شر بوده‌ایم و الآن شکل آن عوض شده و بیشتر شکل نظری به خود گرفته است.  در آن زمان ناامیدی به این معنا که اساساً این آرمان‌ها قابل تحقق نیست دچار نشدم، اما از دستگاه‌های مسئول و دستگاه قضا در آن زمان ناامید شدم. مشکلات مالی هم اجازه نداد که در آن زمان این روند را ادامه دهم. بعد از آن دوران، مسیر جدیدی را در مباحث نظری شروع کردم. احساس کردم مسئله سنت و تجدد و مدرنیته خیلی مهم است و به ‌اندازه کافی روی آن کار نکردیم. تحصیلات حوزوی‌ام را ادامه دادم و کتاب «اسلام و تجدد» را نوشتم. در ادامه نشریه‌ای کلامی منتشر کردم تا این‌که رسیدم به نوشتن کتاب «عصر حیرت».

مهدی نصیری تأکید کرد: در سیره انبیا و اهل‌بیت این مسئله بسیار کلیدی است که آرمان هیچ‌وقت یک ایده‌آل ذهنی محض نبوده است. آرمان با متن واقعیت ارتباط دارد. ما در مبانی دینی‌مان چیزی به نام قعود نداریم که بگوییم دیگر حرکت ما تمام شده است. بلکه قرآن می‌گوید نجات یک انسان می‌تواند مانند نجات همه انسان‌ها باشد. در تاریخ اهل‌بیت می‌بینیم که از یک طرف با چه واقعیات تلخ و سختی مواجه می‌شوند و آن‌قدر فشار بنی‌عباس و بنی‌امیه زیاد می‌شود که نمی‌توانند تشکیل حکومت دهند. اما درعین‌حال هیچ‌کدام از اهل‌بیت جریان آرمان‌خواهی را متوقف نکردند. ما باید به‌اندازه وسعمان آن آرمان‌ها را محقق کنیم.

«مداد قرمز» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی علی خواجه و دبیری مجتبی طالقانی در گروه فرهنگ و اندیشه شبکه چهار سیما برای پخش در شب‌های دهه فجر آماده شده است.