آمریکا بیشتر به دنبال تفرقه افکنی بین ترکیه و روسیه است/ ترکیه به دنبال احیای امپراطوری عثمانی و ‌پان‌تورانیسم است/ ترکیه باید پاسخگوی حمله اخیر خود به حلب باشد

«محمد مهدی شریعتمدار»، کارشناس مسایل منطقه، در گفت و گو با خبرنگار برنا در خصوص حمله اخیر به نیروهای نظامی ترکیه در ادلب به تشریح عوامل سیاسی و اقتصادی که مانع بروز درگیری جدی میان ترکیه و روسیه خواهد شد، پرداخت.

او با اشاره به وضعیت وخیم اقتصاد ترکیه خاطر نشان کرد: دولت ترکیه به دنبال تشدید بحران‎های اقتصادی خود با بروز درگیری نظامی موافق نیست. از سوی دیگر با توجه به روابط با روسیه و قرارداد اس400 میان ترکیه و روسیه، اردوغان نمی‌خواهد همه روابط خود با پوتین را خدشه دار کند.

شریعتمدار ادامه داد: ترکیه می‌داند که روند آستانه و بحران سوریه بدون حضور روسیه و ایران حل نمی‌شود و به بن بست رسیدن این بحران بر مشکلات ترکیه می‌افزاید.

این کارشناس مسائل منطقه، بعضی اظهارات اخیر اردوغان و یا برخی واکنش‌های تند از سوی دولتمردان ترکیه را نوعی اظهار وجود و قدرت‌نمایی دانست که به منظور احیا و حفظ وجهه خود پس از وارد شدن خسارات و کشته شدن تعداد زیادی از سربازان این کشور و افزایش قدرت چانه‌زنی، انجام می‌شود.

شریعتمدار با اشاره به درخواست ترکیه برای نشست مشورتی ناتو که دیشب برگزار شد، گفت: اظهارات سفیر آمریکا در ناتو پیش از اجلاس نشان می‌دهد آمریکا بیشتر به دنبال تفرقه افکنی بین ترکیه و روسیه است تا حمایت از اردوغان. نتایج اجلاس هم از حد یک حمایت ساده فراتر نرفت. هرچند این موضوع قابل انکار نیست که روس‌ها مایلند بحران سوریه با نظارت و اطلاع کامل آن‌ها به نتیجه برسد و در طرف مقابل، آمریکایی‌ها هیچ تمایلی ندارند که روسیه یکه تاز این میدان باشد و بحران با ابتکار عمل این کشور به سرانجام برسد اما ترکیه هم نمی‌تواند به وعده های ناتو و آمریکا و رژِیم صهیونیستی بسنده کند.

او اظهار کرد: به نظر می‌آید نوعی توافق نانوشته بین ترکیه، ایران و روسیه بر سر اجرای باقی‌مانده مفاد توافق سوچی وجود داشت که سوری‌ها در یک بازه زمانی مشخص، عملیات نظامی محدودی انجام دهند. سوری‌ها می‌خواستند باقیمانده توافق سوچی و مهم ترین بخش این توافق یعنی آزادسازی بزرگراه دمشق- حلب را به اتمام برسانند اما سرعت عملیات سوریه برای ترک ها غیر قابل باور و قبول بود و باعث شد، ترک‌ها حضور و بازرسی نظامی خود را در نقاطی افزایش دهند.

شریعتمدار آخرین اظهارات اردوغان را نشانه توسعه طلبی ترکیه دانست و افزود: اردوغان شهرهایی مانند موصل، کرکوک، حلب، کریمه و حتی حضراته لیبی، مقدونیه و قفقاز را مرزهای قلبی و احساسی ترکیه می‌داند و تاکید او به ویژه بر قفقاز و کریمه نشان می‌دهد به دنبال احیای امپراطوری عثمانی و معتقد به پان‌ترکیسم است. طرح این نظرات با وجود توافقات میان ترکیه و روسیه، برای روس‌ها حساسیت برانگیز است. این گفتمان ترکیه باعث حساسیت هم پیمانان روسیه در منطقه و کشورهای عربی با دولت اردوغان نیز می‌شود.

این کارشناس مسایل منطقه در خصوص مساله ورود آوارگان سوری به ترکیه توضیح داد: مساله احتمال فرار جنگجویان ادلب به ترکیه از جمله مشکلاتی است که این دولت می‌خواهد تکلیف آن‌ مشخص شود. در دور قبلی درگیری‌ها، به گفته ترک‌ها حدود 1 میلیون سوری به ترکیه پناهنده شده و مشکل آوراگان سوری برای ترکیه باید مورد توافق قرار گیرد.

او افزود: باز کردن مرزهای ترکیه و یونان به روی آوارگان سوری می‌تواند نوعی فشار به اروپایی‌ها و حاوی پیام به آن‌ها باشد.

این کارشناس روابط درباره موضع‌گیری ایران در خصوص حمله اخیر ادلب اظهار کرد: با توجه به اینکه ایران در مواجهه نظامی قبلی پیشنهاد میانجیگری داد، انتظار می‎رفت در این مرحله نیز دیپلماسی فعال‌تری داشته باشد اما شاید درگیری با مشکلات در سایر بخش‌ها و یا سیاست دوراندیشی مانع از اقدام  مشخصی در این زمینه شده‌است.

او افزود: برگزاری اجلاس بعدی آستانه در ماه مارس که قرار بود به میزبانی تهران انجام شود، می‌توانست نقش ایران در روند آستانه و روابط سه گانه تهران- مسکو- آنکارا و بحران اخیر را پررنگ‌تر کند اما به دلیل درگیری ایران با ویروس کرونا برگزاری این اجلاس با مشکل مواجه شده‌است.  با این همه،  در حال حاضر، در حوزه روابط سه جانبه ایران سوریه و ترکیه، فعلا که ترکیه و روسیه دچار تنشی در روابط خود شده‌اند، ایران با توجه به روابط خود با هر دو طرف می‌تواند نقش فعال‌تری ایفا کند که شاید در آینده شاهد آن باشیم.

ترکیه باید پاسخگوی حمله اخیر خود به حلب باشد 

شریعتمداری تاکید کرد: البته ترکیه هم باید پاسخگوی اقدام ناروای خود در حمله اخیر به حلب که در آن چند تن از نیروهای مقاومت به شهادت رسیدند، باشد. آیا ترکیه با این روش قدردان کمک نجات‌بخش ایران در ماجرای کودتا علیه اردوغان بوده است؟ ایران در روابط خود با این کشور حتما این موضوع را پیگیری خواهد کرد.