صرفا در ایران می‌توان از رسانه برای آموزش سواد رسانه‌ای استفاده کرد

به گزارش خبرگزاری برنا استان البرز و به نقل از روابط‌عمومی مدیریت فرهنگی هنری منطقه 6 و فرهنگسرای سرو، مراسم رونمایی از کتاب «سواد رسانه‌ای، از الف تا ی» با حضور جمعی از مدیران رادیو، اساتید سواد رسانه ای و علاقه‌مندان در فرهنگسرای سرو برگزار شد.

در این مراسم، دکتر محمدصادق افراسیابی به عنوان ویراستار علمی و مسئول تدوین کتاب «سواد رسانه‌ای از الف تا ی» با اشاره به ضرورت پیشرو شدن جمهوری اسلامی ایران در افزایش سواد رسانه ای مردم اظهار کرد: همیشه یک نکته ذهن من را به خود مشغول می‌کرد و آن هم این بود که در جمهوری اسلامی چه امتیاز ویژه‌ای می‌توانیم نسبت به دیگر کشورهای منطقه در عرصه سواد رسانه‌ای داشته باشیم. یعنی آیا اساسا کشور ما امتیاز ویژه‌ای دارد و می‌تواند در این حوزه پیشرو باشد یا خیر؟

وی افزود: من فکر می‌کنم که کشور ما به دلایل مختلف می‌تواند در این زمینه پیشرو باشد و دلیل اصلی آن رویکرد حاکمیت فرهنگ اسلامی ایرانی است. چرا که در قرآن و سیره اهل بیت به مفهوم و محتوای سواد رسانه‌ای توجه شده است. هر چند طبیعتا موضوع و عبارت سواد رسانه ای موضوع و عبارت جدیدی است اما مفهوم آن از قدیم وجود داشته است.

 افراسیابی خاطر نشان کرد: برای مثال آیه «فَلْیَنْظُرِ الْإِنْسانُ إِلی‌ طَعامِهِ» به همین مفهوم اشاره دارد و می‌گوید که انسان باید با دقت به غذای خود نگاه کند. این غذا فقط به معنای غذای جسم نیست بلکه باید به کتابی که می‌خواند و پیامی که دریافت می‌کند توجه داشته باشد. در جای دیگری حضرت علی (ع) می‌فرمایند: «فَکِّرْ فَکِّرْ ثُمَّ تَکَلَّمْ»؛ دوبار فکر کن سپس صحبت کن. وی توضیح داد: این که فرد چیزی که میشنود و می‌بیند و به هر دلیل به ذهنش خطور میکند را فورا نشر ندهد، این همان تفکر انتقادی است که بدان اشاره می‌کنیم و می‌گوییم هر پیام را باید مورد بررسی قرار داد و سپس ترویج‌اش داد.

مدرس دانشگاه سوره ادامه داد: خیلی‌ها می‌گویند که سواد رسانه‌ای و رسانه قابل جمع نیستند چرا که رسانه به دنبال پروپاگاندا، تبلیغات تجاری و منافع خود است و می‌خواهد هزینه‌هایی دریافت کند. به همین دلیل خیلی وقت‌ها از تکنیک‌هایی استفاده می‌کند که ما در سواد رسانه‌ای آنان را به مخاطب آموزش می‌دهیم و می‌گوییم فریبش را نخورید.

وی با طرح سوالی مبنی بر میزان سهم تبلیغات در بودجه رسانه‌های پر مخاطب در ایران بیان کرد: به نظرم خیلی نیست و دولت تحت عنوان بودجه و یارانه به رسانه‌های ما کمک می‌کند. حتی صداوسیما نیز چنین است و به نظرم عمده درآمد صداوسیما از طریق تعامل با سایر نهادهای دولتی و غیردولتی است و بخش کمی از هزینه‌های آن با تبلیغات تامین می‌شود. افراسیابی اذعان کرد: برهمین اساس معتقدم با توجه به نوع رویکرد دولت و جمهوری اسلامی نسبت به رسانه‌ها برخلاف خیلی از کشورهای دیگر، رسانه های ما می‌توانند در خدمت سواد رسانه‌ای باشند. این موضوع دقیقا همان چیزی است که رادیو گفتگو انجام داد و موضوع سواد رسانه‌ای را به عنوان یک محور اصلی تعریف و روی آن کار کرد.

وی اضافه کرد: این مساله نشان می‌دهد که این شبکه رادیویی دغدغه دارد و دوست دارد مخاطبش فعال باشد. در حقیقت ترجیح می‌دهد که مخاطبش سواد رسانه‌ای داشته باشد. حال در چنین صورتی می‌توان پیشنهاد داد که خبرنگاران ما صرفا نویسنده صحبت‌های مسئولین نباشند و خودشان با نگاه نقادانه اتفاقات را تحلیل کنند. پیشنهاد من تحول در حوزه رسانه است. این‌گونه است که سواد رسانه‌ای مردم بالا می‌رود؛ در غیراین صورت سواد رسانه‌ای محدود به جمع های نخبگانی می‌شود و عموم مردم از مسیر دیگری عبور خواهند کرد.

افراسیابی نقد و بررسی و تجزیه و تحلیل تکنیک های مورد استفاده مسئولین و سلبریتی ها برای اقناع مردم را یکی از روش های لازم برای ارتقای سواد رسانه ای توسط رسانه ها خواند و گفت: پیشنهاد میکنم خبرنگاران و روزنامه نگاران آموزشهای ویژه ببینند تا هر مسئولی و هر سلبریتی صحبتی کرد آن صحبت را از منظر سواد رسانه ای نقد کرده و نحوه اقناع مردم را در آن صحبت به خود مردم بیان کنند که این کار روشنگری واقعی است.

وی با اشاره به تدوین کتاب «سواد رسانه‌ای از الف تا ی» گفت: در بخش اول، 13 برنامه از رادیو گفتگو داشتیم که در آن 24 استاد مهمان برنامه شدند و خود بنده هم در تمام برنامه ها با عنوان کارشناس مجری حضور داشتم و بعدها آقای دکتر حسن بشیر هم زحمت رؤیت کتاب و نگارش مقدمه آن را کشیدند و کتاب توسط انتشارات پشتیبان و با همکاری آقای مرتضی چشمه نور چاپ و امروز رونمایی خواهد شد.

افراسیابی افزود: تاکید ما بر این بود که در هر برنامه و متناسب با موضوع آن از دو استاد استفاده کنیم. این برنامه‌ها کم‌کم از رادیو گفتگو پخش شد، متن آن پیاده‌سازی شد و محتوای گفته شده در هر جلسه توسط بنده ویرایش و یک جاهایی هم با کسب اجازه از اساتید ناچار شدم برخی موارد گفته شده در رادیو را که ناقص بود تکمیل کرده و حتی تغییر دهم که البته در تمام مراحل هر اقدامی میکردم از اساتید حاضر در برنامه‌ها مجوز لازم را اخذ میکردم. در نهایت همه اساتید متن‌ها را تایید کردند و در نهایت تبدیل به این کتاب شد که امروز از آن رونمایی می‌شود.

وی در ادامه گفت: در 6 برنامه اول مهارت‌های سواد رسانه‌ای را به صورت کامل بیان کردیم و در برنامه هفتم تا سیزدهم رویکرد دستگاه‌های مختلف را بررسی کردیم؛ این که دولت چه باید بکند؟ وظیفه بخش خصوصی چیست؟ وظیفه شورای عالی فضای مجازی و مجلس چیست؟

سید محمد معافی مدنی، رئیس گروه تاریخ، فرهنگ و اجتماع رادیو گفتگو نیز ضمن اشاره به پیام تشکر ویژه دکتر حمید شاه‌آبادی معاون صدای جمهوری اسلامی ایران خطاب به برگزارکنندگان این جلسه و دست‌اندرکاران کتاب «سواد رسانه‌ای از الف تا ی» گفت: یکی از اتفاقاتی که در دنیای رسانه‌های مدرن در حال رخ دادن است موضوع مهندسی و مدیریت پیام است. چه در رسانه‌های مکتوب و چه در رسانه‌های صوتی و تصویری موضوع مهندسی پیام رخ میدهد که سواد رسانه ای مخاطب و کاربر را به مخاطب و کاربر فعال تبدیل کرده و از او در برابر مهندسی پیام های رسانه ای حفاظت میکند.

وی افزود: یکی از اتفاقات خوبی که پس از مدت‌ها تلاش، در رادیو گفتگو صورت گرفت برنامه‌ای بود که به سرپرستی آقای دکتر افراسیابی و تهیه کنندگی خانم دکتر اسمعیل نژاد انجام شد.

معافی مدنی ادامه داد: پیرو تاکید رهبر انقلاب مبنی بر تشکیل اتاق‌های فکر به عنوان قرارگاه مدیریت فرهنگی تصمیم گرفته شد که جمعی از اساتید محترم در کنار هم جمع شوند و راجع به محتوای یک پیام هم‌اندیشی کنند.

وی خاطرنشان کرد: یکی از مشکلات حال حاضر ما موضوع سواد رسانه‌ای است که البته به لطف دوستان، الان این موضوع وارد کتاب‌های درسی آموزش و پرورش شده است اما صرفا در یک مقطع یعنی مقطع دهم و آن هم به صورت اختیاری تدریس میشود و این ضرورت احساس شد که لازم است رادیو به صورت جدی تر وارد عرصه ی تلاش برای افزایش سواد رسانه ای جامعه شود.

این مدیر رادیو گفتگو تاکید کرد: شاید برنامه‌های زیادی را در شبکه‌های رادیویی راجع به سواد رسانه ای شنیده باشید اما این برنامه ها، مجمع‌الجزایری بودند که قرار شد یک کار جدید و متمرکز در رادیو گفت و گو انجام شود و حاصل آن کار، کتاب سواد رسانه ای از الف تا ی است.

وی تصریح کرد: برنامه‌های سواد رسانه ای، در رادیو گفتگو ادامه خواهد داشت و در فصل جدید خود با موضوع کارکردهای سواد رسانه ای در حوزه های مختلف نظیر سیاست، اقتصاد، فرهنگ و جامعه ادامه خواهد یافت.

 معافی مدنی در ادامه با اشاره به فرآیند تولید، پخش و تبدیل سیزده برنامه رادیو گفت و گو با موضوع سواد رسانه ای به کتاب سواد رسانه ای از الف تا ی افزود: ما در اتاق فکر خود سوژه‌ها و حوزه‌های مختلفی را مورد بررسی قرار دادیم که نتیجه آن برنامه‌ای بود که با عنوان دنیای شیشه ای در رادیو گفتگو پخش شد و این کتاب ماحصل آن برنامه است.

معافی مدنی در پایان با تقدیر و تشکر از زحمات دکتر محمد صادق افراسیابی و دکتر معصومه اسمعیل نژاد گفت: کتاب سواد رسانه ای از الف تا ی حاصل همکاری و مشارکت 26 نفر از اساتید حوزه ارتباطات، رسانه و سواد رسانه ای است.