فیالکا؛ راز روسی که سال ۲۰۱۹ فاش شد!

به گزارش گروه روی خط رسانه های خبرگزاری برنا؛ طی نخستین روز‌های دوران جنگ سرد (دوره‌ای از تنش‌های سیاسی و ژئوپلیتیکی بین بلوک شرق یعنی شوروی و دولت‌های اقماری آن و بلوک غرب یعنی آمریکا و متحدان ناتو)، اتحاد جماهیر شوروی خود را نیازمند روشی ایمن جهت رمز گذاری پیام‌های ارسالی به متحدینش در نقاط مختلف دنیا می‌دید.

این موضوع در نوع خود بسیار چالش برانگیز بود زیرا ماشین رمز گذاری و رمز گشایی قبلی که نمونه‌ای آلمانی بود و انیگما نام داشت، در نهایت شکسته شد و جداول رمز نگاری آن به دست متفقین افتاد. به همین دلیل آن‌ها به دنبال یک سیستم ارتباطی جدید با امنیت بالا بودند که نه تنها قابل شکست نباشد، بلکه بتواند با زبان‌های مختلف مانند لهستانی، مجارستانی، آلمانی، رومانیایی، اسپانیایی و البته روسی نیز کار کند. در واقع شوروی نیاز به یک شگفتی تکنولوژیک داشت.

ماشین رمز گذاری فیالکا

فیالکا در زبان روسی به معنای رنگ بنفش یا گیاه بنفشه است. این ماشین در پاسخ به الزام شوروی برای طراحی یک دستگاه رمز گذاری قدرتمند در پایان جنگ جهانی دوم ساخته و در سال ۱۹۵۶ معرفی شد.

فیالکا توانست به جایگزینی برای آلباتروس، ماشین رمز گذاری قبلی شوروی که بسیار از انیگما پیچیده‌تر بود تبدیل شود. موفقیت این دستگاه تا جایی پیشرفت که در دهه ۱۹۷۰، توسط کشور‌های امضا کننده پیمان ورشو (پیمانی نظامی که به امضای ۸ کشور رسید و طی جنگ سرد رقیب پیمان ناتو محسوب می‌شد) و شمار دیگری از کشور‌های کمونیست به کار گرفته شد و تا دهه ۱۹۹۰ نیز به خدمت فعال خود ادامه داد.

به رغم آنکه تعداد زیادی کشور از دستگاه رمز گذاری استفاده می‌کردند، موجودیت فیالکا همچنان به صورت یک راز حفظ شده بود و روسیه تا سال ۲۰۰۵ هیچ گونه اطلاعاتی مرتبط با آن را فاش نکرد.

به همین علت تا به امروز جمع آوری هر یافته‌ای پیرامون چگونگی ساخت، کاربری و جداول رمز گذاری فیالکا یک چالش واقعی بود. البته تلاش‌های صورت گرفته به منظور پنهان نگاه داشتن موضوع دوام نیاورد و در سال ۲۰۱۹ نمونه‌ای از این دستگاه رمز گذاری در موزه جاسوسی کاگ‌ب واقع در نیویورک به نمایش درآمد. گفته می‌شود که مدل مورد نظر از جمله اولین نسخه‌های ماشین مذکور است.

متد‌های رمز گذاری فیالکا پیشرفته بودند، اما فناوری اولیه یک تکنولوژی قدیمی محسوب می‌شد. درست مانند انیگما این دستگاه نیز یک ماشین الکترومکانیکی به شمار می‌رفت. صفحه کلید آن مشابه همان چیزی بود که در ماشین‌های تحریر دوره مربوطه دیده می‌شد. این در حالی است که بدنه از پیشرفت بیشتری برخوردار و مجهز به یک سری روتور بود که با ضربه زدن تایپیست به حروف، در واقع حروف دیگری را به جای آن‌ها می‌نشاند.

دستگاه یک پیام را رمز گذاری می‌کرد و سپس جابجاگر حروف را به صورت تصادفی برای شکل دهی به پیام جایگزین می‌ساخت. در ادامه نامه نوشته شده تنها به دنبال قرار گیری در دستگاه خواهر در مدت زمانی کوتاه رمز گشایی می‌شد. طبق گفته‌های غیر رسمی استفاده از این ابزار به اندازه‌ای سری بود که کادر آموزش دیده ملزم به امضای یک قرار داد مبنی بر عدم امکان خروج تا ۲ سال آینده از کشور بودند.

فیالکا تا جای ممکن کاستی‌های انیگما را پوشش داد. رمز گذاری در دستگاه روسی به مراتب امن‌تر بود، زیرا در آن از ۱۰ چرخ گردشی حاوی حروف استفاده می‌شد. همین فاکتور در مورد انیگما ۳ الی ۴ چرخ بود. هر چرخش باعث می‌شد که فیالکا قادر به رمز گذاری جداگانه حروف باشد و در مجموع بتواند ۵۰۰ تریلیون کد تولید کند.

طبق اظهارات Stephen Budiansky فردی که تلاش‌های آژانس امنیت ملی آمریکا برای شکستن کد‌های ماشین رمز نگاری شوروی را در کتاب خود به نام "جنگجویان رمز" بررسی کرده بود، دانش رمز گذاری شوروی آنچنان پیشرفته شد که امکان شکست آن تنها با خطای انسانی، سرقت اطلاعات و یا خیانت یکی از خودی‌ها وجود داشت.

از این رو همواره ایجاد یک رمز خوب از شکستن یک رمز خوب آسانتر خواهد بود. وی در کتاب مذکور ادامه می‌دهد: رمز شکنی‌هایی مهمی که توسط نیرو‌های آمریکایی و یا شوروی طی جنگ سرد انجام شدند نیز همگی به طرق مستقیم یعنی سرقت لیست‌های کلیدی کد‌ها بوده اند.

منبع:عصرایران