روح‌الله جعفری: حوزه فرهنگ و هنر نیازمند گفتمانی تعاملی است

به گزارش گروه روی خط رسانه خبرگزاری برنا؛ روح‌الله جعفری کارگردان و پژوهشگر تئاتر از جمله هنرمندانی است که پیش از شیوع و گُسترش کرونا ویروس، در حال تمرین نمایشی جدید بود که این نمایش قرار است سال آینده در تالار حافظ روی صحنه برود.

او در این‌باره گفت: گروه تئاتر گیتی از آذرماه سال جاری به صورت پیوسته تا یک روز پیش از اعلام رسمی شیوع کرونا ویروس، مشغول به تمرین‌های فشرده‌ای به منظور اجرای نمایشی در سال آینده در تالار حافط بود. اما با توجه به حاد شدن این مسئله، متوجه شدم که تجمع به منظور تمرین و به دور هم جمع شدن گروه، می‌تواند باعث به خطر افتادن جان تک تک اعضای گروه شود. سپس با اعضای گروه صحبت‌ها و مذاکراتی داشتیم و بر آن شدیم که تمرین‎ها را تا زمانی که وضعیت به حالت عادی بازگردد و خطری اعضای گروه‌ را تهدید نکند، کنسل کنیم.

او ضمن اشاره به اینکه به دلیل نبود برنامه‌ریزی‌های جامع و صحیح در میان مدیران تصمیم‌گیرنده در سطح کلان جامعه، وضعیت قابل قبولی برای کنترل این ویروس و ریشه‌کن کردن آن وجود ندارد، عنوان کرد: باید هر انسانی احساس مسئولیت کند تا با رعایت بهداشت فردی و اصولی که لازمه کنترل موقعیت پیش‌آمده است، نه تنها جان خود، بلکه نزدیکان‌ و مردم جامعه را به خطر نیاندازد. با توجه به اینکه حفظ جان مردم بسیار مهم است، طبیعی‌ست کارهایی که به صورت گروهی اجرا می‌شود، تعطیل شوند. باید به این مهم نیز اشاره کنم که سالن‌های نمایش و مکان‌هایی که در این چند سال به عرصه هنرهای نمایشی اختصاص یافته از استانداردهای لازم هم برخوردار نیستند.

این پژوهشگر با بیان اینکه متاسفانه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چند گام عقب‌تر از جامعه فرهنگی قرار دارد، اظهار کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به جای اینکه با توجه به یک نقشه راه کاربردی، کنترل اوضاع را به دست گیرد، شکلی منفعل‌گونه به خود گرفته؛ به همین علت اگر اخبار یک ماه گذشته را رصد کنیم، متوجه می‌شویم که این وزارتخانه هفته به هفته، فضاهای فرهنگی هنری را تعطیل اعلام می‌کند و هیچ برنامه مشخص و مدونی ندارد.

او در ادامه افزود: در این شرایط نمایش‌های روی صحنه و نمایش‌های در نوبت اجرا، دچار خسران بزرگی می‌شوند اما با توجه به اهمیت حفظ جان انسان‌ها و سلامتی که باید حاکم بر جامعه باشد، منطقی است که فعالیت‌های فرهنگی و هنری در مدت زمان این بیماری به صفر برسد، همچنین باید با یک نقشه راه مشخص از این بحران عبور کرد و با یک نگاه تعاملی و عقلانی این مسئله مدیریت شود.

کارگردان نمایش "ریچارد سوم اجرا نمی‌شود" با اشاره به اینکه اکنون بهترین زمان است تا گفتمانی تعاملی میان مدیران کلان فرهنگی با خانواده فرهنگ و هنر به منظور برون رفت از این وضعیت ایجاد شود، تصریح کرد: متاسفانه بازهم شاهد آن بودیم که این اتفاق نیفتاد و مدیران به صورت تک‌محوری در حال تصمیم‌گیری هستند و برنامه‌های منفعلی در دستور کارشان است. مدیران فرهنگی در کنار ایجاد یک گفتمان تعاملی با محوریت عقلانیت، می‌توانند هم سریع‌تر این ویروس را ریشه‌کن کنند و هم به خسارت مالی که به خانواده فرهنگ و هنر ایجاد شده ورود پیدا کرده و بودجه لازم و قابل قبول را به این موضوع اختصاص دهند. اما با توجه به رصد شرایط دیده می‌شود که نه تنها این اتفاق نیفتاده بلکه آن‌ها زمانی‌که به این موضوع ورود کردند، اعلام کردند که دست‌مان خالی است و باز هم بار مسئولیت و فشار ایجاد شده را بر دوش خانواده فرهنگ و هنر انداختند.

او همچنین اضافه کرد: تا زمانی که یک گفتمان تعاملی میان مدیران کلان فرهنگی و خانواده فرهنگ و هنر صورت نگیرد، در بر همین پاشنه می‌چرخد و متاسفانه شاهد خسران این خانواده شریف و نجیب هستیم و خواهیم بود. نبود احساس مسئولیت به شکل پررنگی در بخش‌های مختلف دولتی نهادینه شده و این موضوع باعث شده نه تنها در بخش هنرهای نمایشی بلکه در سایر حوزه فرهنگ و هنر مانند کتاب، موسیقی، تجسمی و ... نیز در بلاتکلیفی به سر برند و این موضوع باعث ایجاد صدمه و لطمه‌های فراوانی به مردم و بدنه رسمی دولت شده است.

جعفری همچنین افزود: تا زمانیکه گفتمانی شکل نگیرد و مردم، خودی محسوب نشوند، متاسفانه بی‌اعتمادی و فاصله میان جامعه و دولت بیشتر خواهد شد و ظاهراً هیچ راهکاری هم برای کم کردن این فاصله وجود ندارد.

این مدرس دانشگاه با بیان اینکه در وضعیت پیش‌آمده و تعطیل شدن دانشگاه‌ها، اساتید موظف شده‌اند به صورت آنلاین کلاس‌های‌شان را برگزار ‌کنند، گفت: به دلیل اینکه طی سال‌های گذشته این شرایط تجربه نشده است، بنابراین زیرساختی برای ارائه این موضوع در دانشگاه‌های مختلف دیده نمی‌شود. شدت و حدت اعلام این موضوع در دانشگاه‌ها به دلایل مختلف متفاوت است. نخست اینکه نرم‌افزارها و سیستمی که باید طراحی شود در اختیار نیست و دوم اینکه سرعت اینترنت بسیار پایین است و سوم این موضوع باید لحاظ شود که تعداد بسیاری از دانشجویان به لحاظ مالی شاید استطاعت آن را نداشته باشند که وسایلی چون لپ تاپ یا کامپیوتر شخصی در اختیار داشته باشند، به همین علت برگزاری یک کلاس آنلاین با محدودیت‌ها و اما و اگرهای بسیاری روبرو است و به همین علت کارآیی لازم را در بدو امر ندارد.

او اضافه کرد: باید با فکری عاجل و بودجه‌ای مناسب و با در اختیار گرفتن متخصصان مربوطه در این حوزه برنامه‌ای تدوین شود و امکاناتی فراهم شود تا بخشی از برگزاری کلاس‌ها به این سمت سوق پیدا کند. در دنیای مدرن امروز نه تنها در دانشگاه‌ها بلکه در پایه‌های پیش از ورود به این مقطع، این تکنولوژی برای انتقال داده‌ها استفاده می‌شود. اما در کشور ما در سطح کلان و عالی‌رتبه‌ترین شکل ممکن این امکانات عاجز و ناتوان است و کاری از پیش نمی‌بریم. این موضوع هم نشان‌دهنده آن است که طی این سال‌ها در حوزه آموزش، تدوین، تهیه و فراهم کردن امکانات لازم برای انتقال داده، مدیران کلان با این رویکرد که هرچه پیش آید خوش آید پیش رفته‌اند و نگاه علمی و تخصصی به این حوزه نداشته‌اند. نه تنها خانواده فرهنگ و هنر به رکود و سکون به دلیل حمله و هجمه این ویروس رسیده‌اند، بلکه همه کارهایی که به صورت گروهی و دست‌جمعی است رو به تعطیلی رفته است و در این شرایط دولت باز چند گام از مردم عقب است و متاسفانه با حرف‌های غیرکارشناسی و غیرعملی به جای اینکه مسیر را برای مقابله، کنترل و ریشه‌کن کردن این ویروس هموار کند، نمک بر زخم‌های مردم می‌پاشد.

سرپرست گروه تئاتر گیتی اضافه کرد: در صورتی‌که وضعیت اینگونه پیش رود و اقدام عاجل عقلانی و کاربردی صورت نگیرد، متاسفانه خیلی زود، دیر می‌شود و تاریخ ما را در برابر اقداماتی که امکان انجام بود اما انجام نشد، سخت قضاوت می‌کند.

او در ادامه افزود: زمانی‌که سیستم آموزش عالی تا این حد ناکارآمد است، حضور رسانه ملی در حوزه تصویر و صدا می‌تواند ابتکار عمل را در دست گیرد و با طراحی و برنامه‌ریزی ساعت‌های مشخص و معینی برای آموزش دروس مختلف، انتقال داده را از سوی اساتید به دانشجویان در دست گیرد اما باز شاهد هستیم که این مسئله نیز در حاشیه مدیریت این سازمان قرار دارد. هرچند که شبکه آموزش برای دانش‌آموزان این اقدام را انجام داده اما این اقدام بدون خلاقیت و بسیار ناکارآمد و ناکافی است. سازمان صدا و سیما می‌توانست ابتکار عمل را در دست بگیرد و یاری‌رسان مردم باشد اما این مجموعه نیز چندین گام عقب‌تر از جامعه قرار دارد.

روح‌الله جعفری با بیان اینکه حفظ جان تک تک مردم باید در راس امور اجرایی قرار گیرد، یادآور شد: درست است که خسران  مالی به گروه‌ها، سالن‌های نمایشی و بخش‌های مختلف جامعه وارد شده اما باید این موضوع را فراموش نکنیم که اگر من و مایی وجود نداشته باشد، طبیعتاً یک اثر نمایشی هم وجود نخواهد داشت. بنابراین حفظ سلامتی جامعه در این برهه از زمان بسیار مهم است و نمی‌توان به این نکته اشاره کرد که فقط من متضرر شده‌ام. متضرر اصلی در این موقعیت جامعه است نه فرد. باید با عقلانیت دست به دست هم داده از این بحران عبور کنیم. هرگونه کوتاهی که در این خصوص صورت گیرد تاریخ ما را سخت و بی‌رحمانه قضاوت خواهد کرد.

او در بخشی از صحبت‌هایش گفت: زمانی‌که کرونا ویروس از جامعه رخت بربندد، باید نه تنها در حوزه فرهنگ و هنر بلکه در همه حوزه‌های اجتماعی برای مخاطبان ایجاد اعتماد شود. ضمن اینکه پس از این شرایط محیط پاک‌سازی شد باید به لحاظ روانی مخاطب را آماده کرد تا اعتماد کند و دوباره به کارهای اجتماعی روی آورد و به استفاده از کالاهای فرهنگی ترغیب شود. در شرایطی که این ویروس از جامعه پاک شود نیاز به زمان بسیاری است که به لحاظ روانی بر ذهن مخاطب کار شود تا دیوار بی‌اعتمادی که در این مدت به دلیل اهمال‌کاری‌ها روی ذهن و روان‌اش شکل گرفته، فرو ریزد. به عنوان مثال اعتماد کند بلیت نمایشی را بخرد و به سالن نمایش بیاید. به همین دلیل است که اشاره کردم باید استراتژی، نقشه راه و الگوی مشخصی در این حوزه در دستور کار قرار دهیم که متاسفانه هنوز از سوی هیچ نهادی این نقشه راه در دستور کار قرار نگرفته است. با نگاه پادگانی و امری نمی‌توان میان دولت و مردم ایجاد اعتماد کرد.

منبع: هنرآنلاین