ترامپ همچنان منتظر تماس ایران/ بخت آزمایی ترامپ برای مذاکره با ایران در سایه کرونا

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری برنا؛ وبگاه «هافینگتون‌ پست» شامگاه سه‌شنبه، 13 فروردین در خبری اختصاصی نوشت که تعدادی از اعضای مجالس نمایندگان و سنای آمریکا خواستار کاهش تحریم‌ها علیه تهران به دلیل شیوع ویروس جدید کرونا، شدند.

 این نامه که توسط سناتورها «برنی سندرز»، «الیزابت وارن»، «اِد مارکی» و تعدادی از اعضای مجلس نمایندگان آمریکا از جمله «الکساندریا اُکاسیو-کورتز»، «باربارا لی» و «ایلهان عمر» امضا شده، برای «مایک پامپئو» وزیر خارجه و «استیون منوشین» وزیر خزانه‌داری این کشور ارسال شد. نکته قابل تامل در این نامه که به دوران هم حزبی جمهوریخواه ترامپ یعنی جرج بوش پسر اشاره می‌کند این است که «حتی دولت جورج بوش پسر نیز در زمان زلزله بم در سال ۲۰۰۳، تحریم‌های ایران را کاهش داد و به ایران کمک کرد».

بر این اساس، قانونگذاران آمریکایی در این نامه ضمن درخواست برای تعلیق تحریم‌های ایران به دلیل شیوع ویروس کرونا، نوشتند: «دامن زدن به وخیم‌تر شدن این بحران در ایران، نه تنها مردم ایران را بلکه مردم آمریکا و جهان را نیز تهدید می‌کند».

پیشتر هم شش عضو سرشناس از امضاکنندگان این درخواست، در نامه‌ای مشابه به پمپئو و منوشین هشدار داده بودند که تحریم‌های آمریکا با هدف گرفتن همه اقتصاد کشوری که باید نیازهای ۸۰ میلیون نفر را تامین کند، وضعیت را برای ایرانی‌ها جهت خرید کالاهای اساسی و بقا در شرایط شیوع ویروس کرونا، دشوارتر کرده است. نویسندگان این نامه، کارزار موسوم به فشار حداکثری دولت «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا علیه ایران در زمان همه‌گیری ویروس کرونا را بی‌موقع و نامناسب دانستند.  

اشاره این نامه به دوران جرج بوش پسر، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، درخور توجه است چراکه مردم جهان به ویژه مردم ایران  از دوران جرج بوش پسر دوران خوبی را به خاطر ندارند. البته آنچه کارنامه جرج بوش جمهوریخواه را سیاه‌تر کرد جنگ عراق بود که سال‌ها طول کشید و همچنان آمریکا را در باتلاق عراق، فرو برده است.

در عین حال بسیاری از مردم آمریکا نیز از آن دوران، خاطرات خوشی ندارند چراکه جرج بوش با ابزار قدرتمند رسانه‌ای خود، افکار عمومی جهان را قانع کرد که جنگ عراق به نفع مردم عراق است. حال هر چند سقوط صدام مهمترین رخداد در تاریخ عراق و حتی جهان بوده است اما عراق هیچ‌گاه تا به امروز نیز نتوانسته از دخالت‌های آمریکا در امان بماند.

جرج دبلیو بوش در مورد ایران نیز از هیچ گونه فشاری دریغ نکرده اما آنچه باعث شده امضاکنندگان و سناتورهای دموکرات در نامه خود به وزیر امور خارجه دولت ترامپ، به آن اشاره کنند این است که جرج دبلیو بوش با آن همه بدنامی‌اش در تاریخ روسای جمهور آمریکا، حداقل در ظاهر هم که شده تحریم‌های ایران را در زمان زلزله بم به طور موقت کاهش داد تا کمک‌های بشردوستانه، آسان‌تر در اختیار ایران قرار گیرد.

به گونه‌ای که همزمان با وقوع زلزله دردناک بم در ایران، «کمال خرازی»، وزیر امور خارجه وقت ایران، نیز در واکنش به این اقدام دولت آمریکا، آن را مثبت ارزیابی کرد. خبرگزارى‌هاى غربى نیز از زلزله دلخراش شهرستان بم، با این تعبیر یاد کردند که این حادثه «یخ‌هاى روابط میان ایران و آمریکا را ذوب کرد.» اما مقام‌هاى ایرانى تاکید کرده بودند که قبول کمک‌هاى امدادى آمریکا به هیچ عنوان جنبه سیاسى ندارد و تنها به معنای پذیرش کمک‌های بشردوستانه و امدادی، است.

این در حالی است که دونالد ترامپ به عنوان چهل و پنجمین رئیس جمهور آمریکا نه تنها به روسای پیش از خود نیز بی‌اعتنایی کرد بلکه تلاش کرد، متحدان همیشگی ایالات متحده آمریکا را نیز کنار بگذارد. او همچنین از بسیاری از پیمان‌ها و معاهدات بین‌المللی که حتی ایالات متحده در ایجاد بسیاری از آنها نقش داشته است، خارج شد و از هر آب باریکه‌ای که بخواهد کمک‌های بشردوستانه را به ایران برساند، جلوگیری  کرد.

در این ارتباط، مرتضی مکی، تحلیلگر مسائل آمریکا، در پاسخ به این سوال که آیا اشاره قانونگذاران آمریکایی به اقدام جرج بوش به منظور کاهش تحریم‌های ایران در زمان زلزله بم، می‌تواند درمورد دونالد ترامپ و در شرایط بحران کرونایی ایران نیز صدق کند؟ به خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا گفت: «شرایط اقتصادی و سیاسی زمان جورج بوش با شرایط امروز تفاوت بسیار زیادی دارد. آن زمان تحریم‌هایی که علیه جمهوری اسلامی اعمال شده بود فقط یک سری تحریم‌های نفتی بود که آن هم در چارچوب قانون «داماتو» از زمان بیل کلینتون به اجرا گذاشته بود و  همه آن تحریم‌ها هم حالت عملیاتی پیدا نکرد اما شاهد بودیم که حتی تیم‌های کمک رسانی از آمریکا به ایران آمدند. زمان خاتمی بحث گفتگوی تمدن‌ها شکل گرفته بود و ایران نیز شرایط بسیار مساعدی در نوع روابط و مناسباتش با جهان داشت. این گونه نبود که آمریکای ترامپ با اعمال تحریم‌های ثانویه یکی از بی سابقه‌ترین تحریم‌ها را علیه جمهوری اسلامی ایران، اعمال کند.»

او افزود: «ضمن اینکه دونالد ترامپ برخلاف دیگر روسای جمهوری آمریکا چه دموکرات و چه جمهوری‌خواه، ژست‌های بشردوستانه نمی‌گیرد و به راحتی از بسیاری از معاهدات جهانی و منطقه‌ای که جنبه ضد حقوق بین‌الملل و ضد بشری است، خارج می‌شود و توجهی هم به تبعات اقدامات خود از جنبه اعتبار آمریکا در سطح بین‌الملل، ندارد.»

«حمیدرضا آصفی»، دیپلمات پیشین کشورمان، که همزمان با دولت جرج دبلیو بوش, رئیس جمهوری پیشین آمریکا، سخنگوی وزارت امور خارجه دوران 8 ساله دولت سید محمد خاتمی، رییس جمهور پیشین کشورمان  بود، در پاسخ به این سوال که آیا اشاره قانونگذاران آمریکایی به اقدام جرج بوش به منظور کاهش تحریم‌های ایران در زمان زلزله بم، می‌تواند درمورد دونالد ترامپ و در شرایط بحران کرونایی ایران نیز صدق کند؟ به خبرنگار سیاسی خبرگزاری برنا می گوید: این دو رئیس جمهور به لحاظ ماهوی با هم فرقی ندارند بلکه روش‌هایشان متفاوت است. به عبارت دیگر به عنوان مثال در دوره بوش، به رغم اینکه ایران در خصوص افغانستان، نهایت مسئولیت پذیری را از خودش نشان داد اما از سوی جورج بوش، در محور شرارت قرار گرفت به جای اینکه از ایران تقدیر و تشکر کند.

او به کاهش تحریم‌های آمریکا علیه ایران به دستور بوش به دلیل وقوع زلزله ناگوار بم اشاره می‌کند و می‌گوید: در آن زمان ‌هم لغو تحریم‌ها دائمی نبود بلکه طی مدت کوتاهی یعنی حدود ۳ماه برخی از تحریم‌ها کاهش یافت اما برخی مسائل جدی‌تر همچنان در تحریم بود. در واقع کاهش تحریم‌ها شامل تجهیزات حمل‌ و نقل از جمله تلفن و کامپیوتر بود آن هم به این دلیل که کمک‌های بشردوستانه به ایران از کشورهای دیگر، آسان‌تر و روان‌تر انجام شود.

حمیدرضا آصفی به کمک های ارسال شده آمریکا در زمان زلزله بم اشاره کرد و گفت: البته خود آمریکا تا حدودی کمک فرستاد. پس از آن کمک‌ها نیز درصدد بود سناتوری را به ایران اعزام کند تا کمک‌های بعدی را نیز ارسال کند اما ایران نپذیرفت. به این دلیل که آمریکا موضوع کمک‌ها را هم سیاسی کرده بود. به عبارت دیگر در ابتدا کمک های آمریکا با هواپیما ارسال شد اما پس از آن، آمریکایی‌ها در صدد بودند که عنصر سیاسی را به کمک‌های انسان دوستانه خود بیافزایند.

سخنگوی وقت وزارت امور خارجه کشورمان یادآور شد: آمریکا زمان جورج بوش به نوعی به دنبال این بود که از موضوعات انسان‌دوستانه هم بهره‌برداری سیاسی کند. از این رو ترامپ هم همین هدف را در پیش گرفته است. او هم در حال بهره برداری سیاسی از موضوع کروناست و  می‌گوید از ایران هیچ کس به من زنگ نزده است تا درخواست کمکی کرده باشد. این در حالی است که در‌ مسائل انسان‌دوستانه، کسی به کسی زنگ نمی‌زند که بگوید برای کمک بیائید این یک نکته است.

سفیر پیشین ایران در امارات و فرانسه درباره نزدیک بودن شخصیت ترامپ به جرج بوش و اشتباهی قرار گرفتن آنها در پست ریاست جمهوری تصریح کرد: ترامپ به دلیل تک روی‌هایی که انجام داد چه در موضوع معاهده پاریس، چه مسئله مکزیک، چه در بحث تعرفه و تجارت و موضعش با چین و روسیه و چه در خروج از برجام، اکنون در موضوع ویروس کرونا تنها مانده و درمانده شده است. زمان اوباما وقتی بیماری ابولا فراگیر شد، اوباما سردمدار مقابله با ابولا شد چون اوباما بهتر از ترامپ سیاست خارجی را می‌دانست.

او در پاسخ به این سوال که آیا فضای سیاسی حاکم بر جهان در زمان خاتمی به ویژه مطرح شدن ایده گفتگوی تمدن‌ها از سوی او، بر کاهش تحریم‌ها از سوی آمریکا و کمک رسانی به ایران موثر بود یا خیر؟ گفت: «به هر روی طرح‌هایی از قبیل گفتگوی تمدن‌ها از ایران یک چهره حامی گفتگو و یک چهره سازنده در روابط بین‌الملل ساخته بود. از این رو در این باره شکی نیست اما موضوعاتی از قبیل زلزله و بیماری جزو موضوعات انسانی است که کشورها باید فارغ از مسائل سیاسی به آن توجه کنند هرچند ترامپ نشان داد در همه زمینه‌ها متاسفانه فاقد اخلاق است.»

اینها در حالی‌ است که  ایران در حال استفاده از همه ظرفیت‌های دیپلماتیک خود برای لغو تحریم‌ها در بیش از یک ماه گذشته بوده که همچنان نیز ادامه دارد. ایران همزمان با بحران کرونا همواره بر فعالیت‌های رسانه‌ای خود افزوده تا بتواند افکار جهان و داخل آمریکا را به سمت لزوم لغو تحریم‌های ضدبشری دولت ترامپ علیه ملت ایران سوق دهد. این تلاش‌های دیپلماتیک ایران تا حدود زیادی نتیجه داده و اخیرا نیز 32 قانونگذار آمریکایی خواستار لغو تحریم‌های ایالات متحده علیه ایران شدند. این در حالی است که دونالد ترامپ درصدد است از  بحران کرونا در ایران به عنوان ابزاری سیاسی استفاده کند به گونه‌ای در زمان کرونا نیز منتظر تماس ایران برای مذاکره است، چراکه گزینه مذاکره با ایران می‌تواند بخت او را برای ریاست جمهوری مجدد در آمریکا باز و رقیب خود جو بایدن دموکرات را، از گردونه ریاست جمهوری 2020 حذف کند.  

گفتنی است محتوای نامه 32 قانونگذار آمریکایی به وزارت امور خارجه و وزارت خزانه‌داری دولت ترامپ به دی ماه 82  و پس از یک هفته از زلزله ناگوار شهر بم اشاره دارد که به دستور جورج بوش، رئیس‌جمهور آمریکا، بخشی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران لغو شد. براساس دستور بوش که از مزرعه شخصی او در تگزاس صادر شد، وزرای امور خارجه و خزانه‌داری آمریکا مکلف شدند اقدامات ویژه‌ای را برای تسریع عملیات کمک‌رسانی به قربانیان زلزله بم انجام دهند. مهمترین اقدام، لغو موقت محدودیت صادرات به ایران به مدت ۹۰ روز شامل تجهیزات حمل ‌و نقل، تلفن‌های ماهواره‌ای و رادیویی و سیستم‌های کامپیوتر شخصی به ایران می‌شد که پیش از این محدود بود.

پیش از لغو محدودیت صادرات به ایران، انتقال پول از آمریکا به ایران ممنوع بود. بنابراین معلق ساختن بخشی از تحریم‌های مالی علیه ایران به‌منظور شتاب بخشیدن به ارسال کمک برای قربانیان زلزله بم صورت گرفت. پس از این مرحله و فرود ۸ فروند هواپیمای آمریکایی در خاک ایران پس از ۲۵ سال، واشنگتن درخواست کرد تا یک هیأت به سرپرستی سناتور «الیزابت دال» به همراه یکی از افراد خانواده بوش راهی ایران شود اما درخواست آمریکا با پاسخ منفی ایران روبه‌رو و رد شد.

13 سال قبل از حادثه بم، یعنی زمانی که زلزله شدیدی، شهرهای رودبار و منجیل را ویران کرد، آمریکا مبلغ ۱۳۰۰ هزار دلار کمک مالی در اختیار ایران قرار داد، اما این کمک نه به طور مستقیم، بلکه از راه صندوق کودکان سازمان ملل متحد (یونیسف) به ایران رسید. اما در زمان زلزله بم کمک‌ها بیشتر و روش اعطای آن نیز، مستقیم بود. ۸ فروند هواپیمای نظامی در فرودگاه کرمان بر زمین نشستند و سرنشینان آمریکایی آن همراه با سربازان ایرانی، کارتن‌های کمک‌های غذایی و دارویی را از هواپیما تخلیه کردند.

پس از وقوع زلزله بم، لغو موقت تحریم و ارسال کمک‌های دارویی و تجهیزاتی آمریکا به ایران و پاسخ منفی تهران به درخواست آمریکا مبنی بر اعزام یک هیأت به سرپرستی الیزابت دال، نماینده جمهوری‌خواه ایالت کارولنیای شمالی به ایران بازتاب گسترده‌ای در سطح رسانه‌های جهان داشت و با واکنش متفاوتی نیز از سوی مقامات و شخصیت‌های سیاسی کشور ما، روبه‌رو شد.

برخی از روزنامه‌های آلمانی زبان سوئیس با اشاره به کمک‌های آمریکا برای زلزله زدگان بم نوشتند که نزدیکی ایران و آمریکا موقتی است. یک روزنامه آلمانی زبان طی مقاله‌ای نوشت که پس از وقوع زلزله، ریچارد آرمیتاژ، معاون وزیر امورخارجه آمریکا، گوشی تلفن را برداشت و با محمد جواد ظریف، سفیر وقت ایران در سازمان ملل متحد در نیویورک، تماس گرفت. وی در این مکالمه تلفنی ضمن ابراز همدردی دولت و ملت آمریکا به مصیبت‌زدگان زلزله، آمادگی کشورش را نیز برای ارائه کمک‌های انسان دوستانه به وی ابلاغ کرد. بسیاری کمک های آمریکا را در چارچوب بهبود روابط ایران و آمریکا تلقی کردند اما سیاستمداران دو کشور بر این نکته تاکید می‌کردند که این مسئله، سیاسی نیست.

در این راستا، سیدمحمد خاتمی، رئیس‌جمهوری وقت ایران، از کمک‌های بشردوستانه آمریکا تشکر اما با این حال تأکید کرد: «این کمک‌ها نشانه تغییر در روابط دو کشور نیست و آمریکا برای بهبود روابط دو کشور باید قدم‌های بیشتری بردارد.»

سیدکمال خرازی، وزیر امورخارجه وقت ایران، هم ضمن استقبال از کمک‌های آمریکا گفته بود: «واشنگتن برای نشان دادن حسن نیت و تحول در روابط دو کشور باید تحریم‌ها را به‌طور کامل لغو کند.»

حمیدرضا آصفی، سخنگوی وقت وزارت امورخارجه ایران، نیز در واکنش به پیشنهاد سفر هیأت آمریکایی به ایران به سرپرستی الیزابت دال گفته بود: «هنوز معلوم نیست آمریکایی‌ها در خصوص رابطه با ایران مصمم هستند، یا اقدامی منفرد انجام داده‌اند.» او گفته بود: «فضای فعلی، فضای مذاکره نیست، مگر اینکه تغییری جدی در آن صورت گیرد. اگر لغو تحریم‌ها گسترده‌تر و زمانش دایمی شود، فضای متفاوتی به‌وجود خواهد آمد.»