سفر روحانی به برن و وین؛ یادآور آزمون سرنوشت ساز اروپایی ها

سفر رئیس جمهوری به دو کشور اروپایی اتریش و سوئیس در شرایطی روی می دهد که خروج یکجانبه ایالات متحده آمریکا از برجام و بسیاری از سازمان ها و معاهدات بین المللی و همچنین آغاز جنگ تعرفه ها، بزرگترین شکاف را از دوران پایان جنگ سرد، بین اروپا و آمریکا ایجاد کرده است. این موضوع را می توان اتفاق مهمی قلمداد کرد که تأثیرات قابل ملاحظه ای را در معادلات سیاسی منطقه و جهان در پی دارد.

این سفر تثبیت موضع منطقی جمهوری اسلامی ایران را به همراه خواهد داشت،با وجود تلاش ایالات متحده و محور عربی، عبری و غربی برای منزوی کردن جمهوری اسلامی ایران و همچنین خروج کاخ سفید از برجام، سفر روحانی به این دو کشور با توجه به نقش و جایگاه مهم آنها در سطح جهان و اتحادیه اروپا می تواند گامی مثبت در ارتباط ایران و اروپا تلقی شود.

ثبات خاورمیانه و جلوگیری از مهاجرت، اولویت اول اتریش به شمار می رود. بی تردید موضوع برجام یکی از مهمترین مسائل چالشی در حوزه روابط فرآتلانتیکی است و به دلایل مختلفی امنیتی و مهاجرتی حفظ برجام یکی از اولویت های اتحادیه اروپا خواهد بود.

خروج ایالات متحده از برجام دومین اشتباه بعد از حمله یکجانبه به عراق است که آمریکا طی آن به دلیل اتخاذ استراتژی یکجانبه‌گرایی منافع امنیتی و تجاری اتحادیه اروپا را به خطر انداخت. به عبارتی، برجام برای مسئولان و نخبگان اتحادیه اروپا تداعی گر حمله یکجانبه به عراق و تحمیل هزینه های تجاری و امنیتی به اتحادیه اروپا است.

به نظر می رسد خروج ایالات متحده از برجام و اعلان جنگ تجاری با اتحادیه اروپا به فراخوانی برای بیداری قاره سبز و تثبیت ارزش ها و اصولی  تبدیل شده که طی شش دهه گذشته رفتار سیاست خارجی متمایز این اتحادیه را شکل داده است. بنابراین به نظر می رسد که اتحادیه اروپا با درس گرفتن از اشتباهات گذشته خود موضع محکمتری را علیه دونالد ترامپ و جلوگیری از ایجاد یک بحران دیگر در خاورمیانه اتخاذ خواهد کرد.

اتحادیه اروپا تلاش دارد تا با اتخاذ یک استراتژی واحد با محوریت فرانسه، آلمان، بریتانیا و همکاری چین و روسیه بسته قابل قبولی را برای حفظ برجام و ماندن جمهوری اسلامی ایران در آن ارائه کند.

اساسی‌ترین مسئله و مشکل فرا روی حفظ توافق را موضوع تحریم های ثانویه و مجازات شرکت های غیرآمریکایی است، با توجه به روند جنگ تجاری میان دوسوی آتلانتیک و اختلافات بنیادین در حوزه مسائل بین الملل، تشدید شکاف سرمایه داری و جنگ تجاری میان اتحادیه اروپا و آمریکا دور از ذهن نیست.

با توجه به عدم همراهی برخی شرکت های خصوصی با سیاست مسدود سازی، نگرانی از تحریم های ثانویه و همچنین اهمیت فروش نفت برای کشورمان، پیش بینی می شود که سیاست مسدود سازی و مخالفت با تحریم ها بیشتر در حوزه خرید نفت صورت پذیرد. در این راستا کشورهای اروپایی نیز همچنان به واردات نفت از ایران ادامه خواهند داد.

اهمیت غیر قابل انکار برجام برای ایران و اروپا و وضعیت کنونی  آزمونی برای سنجش میزان تلاش گروه 1+4 در خصوص حفظ توافق است. برای اتحادیه از این جهت آزمون مهمی است که فرصتی برای گسترش نفوذ اروپا در جهان و مخالفت با تصمیمات یکجانبه آمریکا فراهم کرده است. برای جمهوری اسلامی آزمونی برای تثبیت مواضع اصولی و منطقی بر اساس عرف و هنجارهای بین المللی و همچنین منزوی کردن ایالات متحده در عرصه نظام بین الملل است؛ کشوری که تلاش دارد با سوق دادن ایران به سمت فعالیت های هسته ای، هزینه خروج از برجام را نیز به تهران تحمیل کند.

راهکارهای اتخاذ شده توسط ریاست جمهوری بهترین استراتژی برای سیاست خارجی ایران است، تعاملات و مذاکرات سازنده با دولت های اروپاییِ مخالف یکجانبه گرایی همچون سوئیس و اتریش و نیز کشورهای تأثیرگذار در عرصه بین الملل، حفظ برجام، احترام به معاهدات بین المللی و همچنین اتخاذ سیاست صبر و انتظار در مقابل ایالات متحده و متحدان منطقه ای واشنگتن، مناسب ترین سازو کاری است که در حوزه سیاست خارجی کشورمان جریان دارد. به همین خاطر سفر آتی روحانی می تواند گامی در جهت نرمالیزه کردن اوضاع سیاست خارجی تهران در دوره پس از خروج آمریکا از برجام عمل کرده و زمینه چاره جویی و تدبیر دیپلماتیک در شرایطی غیرهیجانی را ایجاد کند.