جای زن فهیم، فعال، فداکار در آثار نمایشی خالی است/ زن تنها و مستقل تا مدت‌ها تابوی سینمای ایران بود/ در سینمای ما قداست خانواده حفظ نمی‌شود

رقیه محمدزاده، کارشناس رسانه و دکترای جامعه شناسی فرهنگی، در گفتگو  با خبرنگار گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری برنا؛ گفت: تصویر زن در سینمای قبل و بعد از انقلاب متأثر از فضای ایدئولوژیک است. قبل از انقلاب حضور زنان در سینما بسیار کمرنگ است چراکه اساساً سینما مفهومی مدرن بوده که در آن فضای سنتی چندان مقبول نبود. در سینمای قبل از انقلاب زن به دلیل کپی برداری ناقص از سینمای هالیوود بیشتر کارکرد و استفاده ابزاری داشت.

وی ادامه داد: در سینمای بعد از انقلاب با شکل گیری مسیری جدید، ما هم شاهد حضور نقش‌های زنانه شاخص در فیلم‌ها هستیم و هم زنان موثری را در پروسه تولید می‌بینیم. در مجموع جریان سینما بعد از انقلاب در حوزه زنان جریان رو به رشدی است.

محمدزاده افزود: در سینمای ایران نمونه‌های انگشت شماری بودند که یک زن شخصیت محوری داستان شود برای مثال شخصیت نیکی کریمی در فیلم پری ساخته داریوش مهرجویی، شخصیت لیلا حاتمی در لیلا (داریوش مهرجویی) یا حکم (مسعود کیمیایی). در این فیلم‌ها هر چند زن نقش محوری و تعیین کننده‌ای در جریان درام داشت اما هنوز مردانی حضور داشتند که کنار زن باشند یا به دادش برسند یا اینکه بخشی از فیلم به ماجرای نامرتبط دیگری پرداخته می‌شد. زنِ تنها و مستقل تا مدت‌ها تابوی سینمای ایران بود. تابویی که در جامعه در حال تغییر بود و می‌بایست اثرش در سینما هم دیده می‌شد.

این جامعه شناس درباره تصویر زنان ارزشی در سینمای فعلی ایران  اظهار داشت: باید گفت متأسفانه جریانی در فضای فرهنگی ما برای انکار زن ارزشی وجود دارد. سینمای ایران اگر می خواست مانند سینمای هالیوود یک جریان هدفمند در این زمینه خلق کند، باید روی استانداردها و شاخص ها در این زمینه کار می کرد. مثلاً باید می‌گفت نشان دادن زن مذهبی و چادری در قالب شخصیتی منفور مثل زن زندانی ممنوع است.

وی درباره نگاه فیلمسازان وطنی  درباره زن ایده‌آل گفت : شاخص ها متفاوت است و بستگی به این دارد که چه فیلمسازی و با چه عقیده و رویکردی زن را به تصویر می کشد. باید گفت ما آن تصویر مثبت و آرمانی را که از زن در سینما انتظار داریم، در فیلم ها نمی بینیم؛ چراکه ما نتوانستیم تعریف درستی از این زن برای سینماگران ارائه دهیم، پس نمی توانیم از آنها انتظار بازنمایی تصویر زن مطلوب در سینما را داشته باشیم. فکر می کنم نمونه زن موفق در فیلم ها و سریال‌های ما مدینه در سریال مدینه ساخته سیروس مقدم است، زنی که هم پوشش خوب  دارد و هم در عرصه اجتماعی فعال است و هم ثروتمند است. اما واقعا ما چند نمونه انگشت شمار از این مدل زنان موفق و الگو در  در سینما و تلویزیون داریم. 

وی درباره تعریف زن ایده آل در سینما و تلویزیون ادامه داد :ما باید به عنوان سینماگر زنی را خلق کنیم که جمیع جهات است؛ زنی که هم مادر و همسر خوبی است و هم در عرصه اجتماعی فعال است. این زن قطعاً در زندگی خود مشکلاتی دارد اما خودش می تواند آنها را حل کند. این زن می تواند چادری باشد یا نباشد اما به ارزش های دینی معتقد است. در فیلم های ما دین و خدا عنصر محذوف هستند. سینمای دینی ما باید از مناسک عبور و به باورهای عمیق برسد. باید بپذیریم که اگر می خواهیم کیان خانواده استوار باشد باید در تمامی آثار تولیدی ما یک خط ثابت و سیاست های مدونی در این مورد وجود داشته باشد کما این که در سینمای هالیوود مفهوم خانواده محترم و تعرض به آن خط قرمز است اما در سینمای ما قداست خانواده حفظ نمی شود، اگر در خانواده مرد تکیه گاه نباشد، زن مورد تهاجم قرار می گیرد.

محمد زاده با انتقاد از وضعیت و جایگاه زن در سینمای فعلی گفت:همان طورکه گفتم درسینمای ما زن ارزشی  اصلا دیده نمی شود ود برای برجسته کردن چهره زن ارزشی و انقلابی اصلا چهارچوب و معیار و استانداردی تعریف نکرده ایم./2