بازار خودرو انحصاری و غیر رقابتی است/ از سال ۷۴ دروازه‌های واردات خودرو را بستیم/ ثبت نام ۲.۵ میلیون نفر برای پژو پارس جای تاسف دارد

«بابک صدرایی»، کارشناس بازار خودرو، در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی برنا در خصوص عوامل افت کیفیت محصولات خودروسازان داخلی و نبود توان صادراتی برای آن‌ها با اشاره به اینکه این موضوع ریشه‌های مختلفی دارد، اظهار کرد: صادراتی کردن و افزایش کیفیت خودروهای داخلی در دولت‌های قبلی مطرح شده‌ بود که اگر خودروسازان کیفیت محصولات خود را به سطح مطلوب نرسانند، دولت حمایت خود را از آن‌ها بر می‌دارد و برای این منظور هم راهکارهای مختلفی مثل حمایت نکردن، واردات ماشین‌های ارزان‌قیمت خارجی و حتی واردات ماشین‌های دست دوم برای رسیدن به این منظور مطرح شد که البته وضعیت ارزی در آن دهه‌ها متفاوت بود.

صدرایی افزود: اگر قرار بود ما صادر کننده خودرو شویم باید کشوری بودیم که تکنولوژی در حد جهانی داشته باشیم اما در هیچ یک از صنایع ما این تکنولوژی وجود ندارد بنابر این می‌توان گفت، خودرو نمادی از صنایع یک کشور است چون می‌تواند همه صنایع را درگیر کند. برای مثال اگر امروز چین یا ترکیه خودرو یا قطعات خودرو صادر می کند به این علت است که بازار داخلی این کشورها کاملا آزاد و رقابتی است و در هیچ برهه‌ای واردات ممنوع نشده یا تعرفه‌های سنگین بر واردات قرار داده نشده است. همچنین خودروسازی‌های مختلفی ایجاد کرده و رقابت، هم بین خودروسازی و هم بین واردات آنقدر زیاد است که ناچار به افزایش کیفیت محصولات خود هستند اتفاقاتی که هیچ گاه در ایران رخ نداد.

این کارشناس بازار خودرو خاطر نشان کرد: در سال 74 تا 84 به مدت 10 سال دروازه‌ها برای واردات خودرو بسته شد و حتی زمانی که واردات انجام می‌شد تعرفه های سنگینی برای آن‌ها وضع شده‌ بود، به همین دلیل هیچ گاه شرکت‌ها آنقدر آزادانه وارد بازار نشدند که بخواهند تهدیدی برای خودروهای داخلی باشند و این بازار به عبارتی همیشه، مهندسی شده بود.

صدرایی با اشاره به اینکه باید شرایط سیاسی و اقتصادی صنعت را در برهه های مختلف بسنجیم، توضیح داد: بعد از اتمام جنگ در همان اوایل دهه 70 بحث سرمایه‌گذاری در خودروسازی مطرح شد که اول مونتاژ کنیم، بعد به تولید بپردازیم. در همان زمان پروژه تولید سمند راه افتاد که از زمان خودش بسیار جلوتر بود و قرار بود به بازارهای جهانی صادر شود اما به دلیل ضعف مدیریت، حتی در داخل هم نتوانست مقبولیت پیدا کند، محصولات پس از آن هم نه در داخل و نه در خارج هیچ محبوبیتی پیدا نکردند.

او تاکید کرد: تصمیمات اشتباهی در این زمینه در طول سال‌های گذشته گرفته شد و همان تصمیمات در حال حاضر هم اجرا می‌شود؛ ما نه واردات خودرو را آزاد کردیم و نه اجازه دادیم خودروسازهای متنوع در بخش خصوصی با ایران خودرو و سایپا رقابت کنند، در حقیقت یک بازار امن را به ایران خودرو و سایپا دادیم و الان حدود 85 درصد بازار در دست این دو خودروسازی، است.

صدرایی با بیان اینکه تا زمانی که مردم محصولات بی کیفیت را می‌خرند، خودروسازان دلیلی برای ایجاد تغییر نمی‌بینند، اظهار کرد: جای تاسف دارد که امروز 2و نیم میلیون نفر برای پژو پرشیایی که تکنولوژی ساخت آن مربوط به 25 سال پیش است، ثبت نام کردند.

او ادامه داد: رشد و پیشرفت صنعت خودرو به توسعه صنایع مرتبطی مثل تکنولوژی، ریخته گری و ... هم وابسته است و در حقیقت صنعت خودروسازی، نیازمند یک یک برنامه جامع برای صنعت کشور است.

صدرایی با بیان اینکه صادرات خودرو امروز یک موضوع رویایی است، در خصوص توان رقابتی خودروهای داخلی گفت: مثلا سمند در زمان خود خودروی بسیار خوبی بود اما در حالی که همه کشورها به سمت جلو حرکت کردند، ما به عقب حرکت کردیم و بهترین و مدرن ترین خودروی حال حاضر ما، دنا است که تکنولوژی آن مربوط به 15 سال گذشته است و حرفی برای گفتن حتی در مقابل خودروهای چینی ندارد مگر اینکه بر اساس مراودات و مصلحت‌های سیاسی به برخی کشورها، ماشین بدهیم.

به گفته این کارشناس خودرو درحال حاضر کشورهای اروپایی، کره‌ای، ژاپنی و چینی به وفور نمایندگی در کشورهای اطراف ما دارند و انواع خودروهای اروپایی و آمریکایی در خیابان‌های کشورهای همسایه قابل مشاهده است. 50سال پیش که کشورهای اطراف مثل امروز اقتصاد قوی نداشتند، می‌توانستیم محصولات خود را صادر کنیم اما در دنیای امروز، حتی چینی‌ها بازار کشورهای آفریقایی را هم بدست گرفتند و شرکت‌های بزرگی مثل هیوندا، تویوتا، رنو، کیا و ... برای همه بازارهای دنیا برنامه‌ریزی کرده‌اند و متناسب با سطح فرهنگ و درآمد آن‌ها خودرو صادر کرده‌اند.

صدرایی در پاسخ به این سوال که آیا اصلا لزومی برای تولید خودرو در کشور ما وجود دارد، گفت: در کشوری مثل امارات با درآمدهای سرشار نفتی که به 100 الی 150 هزار خودرو نیاز دارد، اصلا رفتن به سمت تولید صرف نمی‌کند ولی کشوری مثل ایران که درآمد آن با توجه به شرایط محدودتر است و بازار 1.5 میلیونی تقاضا دارد، اصلا نمی‌تواند همه نیاز خود را وارد کند و ناچار است به تولید روی بیاورد اما تولید هم تعریف خاص خود را دارد و هر ساختنی تولید نیست.

او در خصوص راهکارهایی که پیش روی صنعت خودرو برای ایجاد توان صادراتی و افزایش کیفیت وجود داشت، خاطر نشان کرد: ما باید به جذب سرمایه خارجی می‌پرداختیم یعنی روند سرمایه‌گذاری خارجی را آسان و تسریع می‌کردیم و بروکراسی و باندبازی را کنار می‌گذاشتیم تا خودروساز خارجی وارد کشور شود چرا که این سرمایه‌گذاری به دلایلی مثل موقعیت جغرافیایی، نیروی انسانی و انرژی ارزان برای آن کشور خارجی هم سودآور است، در این صورت می‌توانستیم هم صنایع قطعه‌سازی را گسترش دهیم هم مدرن‌ترین خودروها را بسازیم.

صدرایی ادامه داد: یا می‌توانستیم پلتفرم‌ وارد کنیم و با توان مهندسی داخلی خودمان آن را توسعه دهیم و روی آن‌ها بدنه‌ها و اتاق‌های مختلف ایرانی نصب می‌کردیم. 3