غزه نو؛ طرح آمریکا و اسرائیل/ بازسازی با افق تقسیم جغرافیایی!
امید محسنی: این طرح، که با هدف بازسازی مناطق تخریبشده غزه و ایجاد مناطق امن غیرنظامی ارائه شده، نگرانیهای عمیق درباره تقسیم دائمی سرزمین فلسطین و تضعیف حاکمیت فلسطینیان را به دنبال داشته است.
*بازسازی غزه یا پروژه تقسیم؟
طرح «غزه نو» بر ایجاد دو منطقه متمرکز است: «غزه جدید» که شامل مناطقی بازسازیشده و تحت کنترل اسرائیل خواهد بود و «غزه قدیم»که همچنان زیر نفوذ حماس باقی میماند و از بازسازیها بهرهمند نمیشود. رسانههای اسرائیلی و گزارشهای داخلی واشنگتن نشان میدهند که هدف این طرح، ارائه جایگزین اقتصادی و اجتماعی برای فلسطینیان در بخش تحت اشغال است و به باور طراحان آن است که میتواند نفوذ حماس را کاهش دهد.
با این حال، رهبران منطقه و کارشناسان هشدار میدهند که چنین تقسیم جغرافیایی، حتی اگر موقت معرفی شود، میتواند به شکلگیری واقعیت دائمی تبدیل شده و آرمان تشکیل کشور فلسطین را تهدید کند. ایمن الصفدی، وزیرامور خارجه اردن، اخیرا با صراحت اعلام کرد: «غزه یکی است و بخشی از سرزمین فلسطین محسوب میشود. عقبنشینی اسرائیل باید سریع و شفاف باشد.»
*واکنشهای منطقهای و بینالمللی
مصر، به عنوان همسایه جنوبی غزه و یکی از بازیگران کلیدی توافق شرمالشیخ، موضعی قاطع اتخاذ کرده است. بدر عبد العاطی، وزیر امور خارجه مصر، تأکید کرده که هرگونه تلاش برای تقسیم غزه یا آواره کردن فلسطینیان بهشدت رد میشود و راهحل دو دولتی، شامل فلسطین و اسرائیل، تنها گزینه واقعی برای برقراری صلح است.
کشورهای عربی، اسلامی و برخی کشورهای اروپایی نیز نسبت به طرح بازسازی بخش تحت کنترل اسرائیل هشدار دادهاند. هفته گذشته یک دیپلمات عرب به فایننشال تایمز گفته است: «حمایت آمریکا از دیدگاه اسرائیل درباره این طرح، برخورد جدی میان فلسطینیها و کشورهای منطقه با واشنگتن و تلآویو را به دنبال خواهد داشت. چنین حمایتی غیرقابل قبول است.»
*ابهامات و چالشهای عملیاتی طرح
طرح «غزه نو» به رغم جذابیت نظری، با مشکلات عملی و امنیتی جدی روبهرو است. بر اساس پیشنویس ۲۰بندی ترامپ، اسرائیل باید به تدریج از غزه خارج شود و نیروهای بینالمللی ثباتساز (ISF) مستقر شوند؛ اما مأموریت، ترکیب و اندازه این نیروها هنوز مشخص نشده است. تمرکز احتمالی بازسازی بر منطقه رفح، مجاورت مرز مصر، نگرانیهای ویژهای برای مقامهای مصری ایجاد کرده، زیرا امکان تمرکز جمعیت فلسطینی در این نقطه میتواند در آینده راه را برای «خارجسازی جمعیت» یا تغییر جغرافیای انسانی غزه باز کند.
حتی در داخل اسرائیل نیز تحلیلگران امنیتی به دشواری عملیاتی شدن طرح اشاره دارند. مایکل میلشتاین، افسر پیشین اطلاعاتی، معتقد است که حماس تلاش خواهد کرد این طرح را مختل کند و تقسیم سرزمینی کوچک، خانوادهها و شبکههای اجتماعی را به هم میریزد. همچنین او هشدار میدهد که اتکا به مشوقهای اقتصادی محدود برای مهار حماس، همان اشتباه راهبردی پیشین است که به وقایع هفتم اکتبر منجر شد.
*نگرانی فلسطینیان و افق محدود بازسازی
بسیاری از فلسطینیانی که در جریان جنگهای دو ساله آواره شدهاند، تمایلی به سکونت در مناطق تحت کنترل اسرائیل ندارند. دن شاپیرو، سفیر پیشین آمریکا در اسرائیل، میگوید: «نظریه زندگی بهتر بدون حماس جذاب است، اما در عمل جابهجایی جمعیت و سرمایهگذاری در کوتاهمدت بسیار دشوار خواهد بود.»
در واقع، کشورهای عرب و خلیج فارس فعلا بر کمکهای انسانی تمرکز کردهاند و احتمالا منابع مالی تنها به بخشهای محدود تحت کنترل اسرائیل اختصاص یابد، اما فراتر از آن، همکاری جدی صورت نخواهد گرفت.
*مخاطرات دائمی شدن حضور اسرائیل
طرح «غزه نو» نمونهای از تقاطع سیاست امنیتی، بازسازی اقتصادی و رقابت ژئوپلیتیک است. از یک سو، آمریکا و اسرائیل تلاش میکنند با ارائه جایگزینهای موقت و کنترلشده، نفوذ حماس را کاهش دهند و امنیت اسرائیل را تضمین کنند. از سوی دیگر، کشورهای منطقه و رهبران فلسطینی، خطر دائمیشدن تقسیم غزه و تهدید حاکمیت فلسطینیان را یادآور میشوند.
این تناقض میان اهداف کوتاهمدت امنیتی و اهداف بلندمدت سیاسی، نشان میدهد که تصویب یا اجرای این طرح نه تنها به بازسازی فیزیکی غزه، بلکه به تعیین مسیر آینده کشور فلسطین و معادلات قدرت در خاورمیانه مرتبط است.
انتهای پیام
