جلوگیری از مهاجرت نخبگان در سال جهش تولید

اهمیت و نقش نیروی انسانی در  تحقق جهش تولید و رشد اقتصادی بر هیچکس پنهان نیست. برای پیشرفت و توسعه راه های مختلفی وجود دارد که مهمترین آن، نخبه گرایی است.

نخبه گرایی به مفهوم فراهم آوردن زمینه لازم برای فعالیت مطلوب نخبگان و بهره مندی از آنان به نحوی که بتوانند با دانش، مهارت و نوآوری سبب پیشرفت جامعه شوند.

متأسفانه در ایران به نیروی انسانی و نخبگان توجه کافی نمی‌شود و ایران در مسئله مهاجرت نخبگان (فرار مغزها)، یکی از کشورهای پیشتاز است.

 براساس مطالعات، عوامل جذاب بسیاری در مهاجرت نخبگان دخیل هستند؛ مسائل شغلی و حرفه‌ای (بیکاری، وجود فرصت‌های شغلی بهتر و بیشتر در کشورهای مقصد، سلیقه‌ای بودن نظام گزینشی و اداری، رابطه‌محوری به جای ضابطه‌محوری و عدم‌شایسته سالاری در جذب نیروی کار)، مشکلات فراوان در دریافت مجوز و تسهیلات در فرایند تولید و ایجاد شرکت های دانش بنیان، مسائل اقتصادی (تفاوت در دستمزد با کشورهای پیشرفته، عدم‌تناسب درآمد و هزینه در ایران) و کم‌توجهی به‌شأن و منزلت نخبگان از سوی برنامه‌ریزان کشور، مدیریت ناکارآمد و عدم‌جذب نخبگان به بهانه کوچک‌سازی‌ ارگان‌های دولتی و سایر فاکتورها بر مهاجرت نخبگان بسیار تاثیر گذار است.

 شورای‌ عالی انقلاب فرهنگی در جلسه 519 مورخ 1382.3.27 سیاست‎ها و راهکارهای کاهش مهاجرت نخبگان را تصویب کرده است اما متأسفانه دستگاه‌های اجرایی ذیربط تا حدودی در اجرای آن موفق عمل نکرده‌اند. به‌نظر می‌رسد که یکی از دلایلی که دستگاه‌های اجرایی موفق عمل نکرده‌اند، مسئله «کوتوله‌پروری» در سازمان‌ها و ادارات است.

از یکسو در این سازمان ها، ‌مدیران بدون توجه به توان تخصصی و تجربه در مناصب مدیریتی گمارده می‌شوند و آنها نیز به نوبه‌خود در انتصاب مدیران رده‌های میانی و عملیاتی افراد ضعیف‌تر و دارای تخصص کمتر را انتخاب می‌کنند و نیروی انسانی متخصص و کارآمد یا استخدام نمی‌شود یا در صورت وجود به انزوا کشیده می شود.

 مدیر ارشد برای اینکه زیر سؤال نرود و تحت سایه افراد ماهر قرار نگیرد، آنان را در مناصب مدیریتی نمی‌گمارد‌ که این امر باعث سرخوردگی افراد ماهر و در نهایت به مهاجرت نخبگان منجر می‌شود. از سوی دیگر نخبگان در صورت قرار گرفتن در مسیر کارآفرینی و تولید با درهای بسته بسیاری روبرو می شوند.

زمان آن رسیده است تا در سال جهش تولید، مدیران و دستگاه ها با وضع قوانین تسهیل کسب و کار، شایسته‌سالاری و افزایش عدالت اجتماعی و تأکید بر مسائل فرهنگی باعث کاهش مهاجرت نخبگان و افزایش زیست بوم مساعد، برای فعالیت نخبگان و کاهش مهاجرت شوند.