ماجرای #هشتگ‌هایی که ناگهان «ترند» می‌شوند/ بررسی لایه‌های پنهان #هشتگ‌های دسته‌جمعی

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری برنا؛ هشتگ‌ها در دنیای امروز صدای برخی کاربران هستند و کثرت استفاده از یک هشتگ در صورتی که از ربات استفاده نشود نشان از اهمیت آن کلید واژه  در بین این افراد است است تا جایی استفاده زیاد از یک هشتگ آن را تبدیل به «ترند» می‌کند یعنی آن هشتگ پراستفاده‌ترین هشتگ در یک زمان خاص می‌شود. پس به جرات می‌توان گفت هشتگ به شعاری برای فعالیت های مجازی کاربران تبدیل شده‌ است. فعالیت هایی که میان انتخابات‌ها و حوادث خاص شکل می‌گیرد و تاثیر آن در دنیای امروز غیرقابل انکار است. استفاده از یک هشتگ مانند ویروس عمل می‌کند یعنی اگر هشتگی خاص توسط کاربران قدیمی استفاده شود در زمان کوتاهی باقی کاربران نیز به استفاده از آن رغبت نشان داده و در تلاشند آنها نیز در این حرکت و جوشش مجازی شرکت کنند و مطابق با آن عبارت هشتگ شده، محتوا تولید کنند.

امروز می‌بینیم حوادث و اتفاقاتی در کشور رخ می‌دهد و یک شبه همه مردم در اینستاگرام و توئیتر شروع به هشتگ زدن می‌کنند، یک روز مخالف و یک روز موافق اما به راستی چه چیزی باعث می‌شود مردمی که صاحب تفکر و اندیشه هستند یک روز موافق یک موضوع باشند و روز دیگر با همان موضوع مخالفت کنند؟! هر انسانی می‌تواند عقیده و تفکرات خودش را داشته باشد و به راحتی آن را بیان کند اما سوار شدن روی یک موج و ایده که در آن تعادل دیده نمی‌شود، نمی‌تواند عقیده واقعی فرد باشد درواقع این ما نیستیم که سخن می‌گوئیم بلکه این موجی است که در جامعه ایجاد می‌شود و مردم را آگاهانه یا ناآگاهانه به سمت خود می‌کشاند.

چگونه یک هشتگ ترند می‌شود؟ 

امجد عبدی، یک فعال فضای مجازی، با اشاره به چگونگی ترند شدن یک هشتگ در فضای مجازی گفت: عوامل متعددی منجر به فراگیر شدن یک کلمه به عنوان «هشتگ» در فضای مجازی از جمله پلتفرم‌هایی مانند اینستاگرام و توئیتر می‌شود.

او افزود: راه افتادن یک پویش یا کمپین اعتراضی، همراهی در حوزه‌های گوناگون، اعتراض به موضوعات مختلف سیاسی، فرهنگی، اجتماعی یا حتی حمایت از یک شخص خاص یا یک جناح سیاسی که مرتبط با اجتماع و فضای حال کشور است، از جمله عوامل ایجاد یک هشتگ محسوب می‌شود.

این فعال فضای مجازی تصریح کرد:  کلمه‌ای که به عنوان هشتگ در فضای مجازی داغ می‌شود حتما مرتبط با بازه زمانی یک تا دو روز گذشته است در واقع واکنش کاربران فضای مجازی به اتفاقات روز کشور را نشان می‌دهد.

او با اشاره به مافیای موجود در پشت پرده این هشتگ‌ها گفت: نمی‌توان به صورت قاطع گفت اتاق فکر و مافیایی پشت داغ شدن یک هشتگ وجود دارد چراکه کاربران فضای مجازی همین مردم جامعه هستند و میزان تاثیرگذاری بر آنها بسیار کم است.

این فعال فضای مجازی افزود: زمانی می‌توان اذعان داشت یک مافیا و اتاق فکر قوی پشت هشتگ‌ها وجود دارد که یک شخصیت تاثیرگذار مانند هنرمندان، سلبریتی‌ها، ورزشکاران، شخصیت‌های سیاسی و... از هشتگ‌ها حمایت کنند یا حتی شروع کننده آن باشند البته نباید فراموش کرد بسیاری از مواقع این سلبریتی‌ها هستند که مردم را همراهی می‌کنند.

عبدی درخصوص فراخوان‌هایی که برای ترند کردن یک هشتگ استفاده می‌شود، گفت: زمانی که اعتراض به یک موضوع، حمایت از شخص یا مسئله‌ای وجود نداشته باشد کاربر فضای مجازی تحت هیچ عنوانی نمی‌تواند فراخوانی را برای زدن هشتگ خاص به وجود بیاورد یعنی در ابتدا باید یک موضوعی در سطح جامعه وجود داشته باشد و کاربران را قانع کند که برای حمایت کردن، از هشتگ خاصی استفاده کنند.

این فعال فضای مجازی عنوان کرد: به‌طور کلی در بسیاری مواقع، زمانی یک هشتگ به وجود می‌آید که یک اتفاق واقعی در فضای حقیقی رخ دهد و باتوجه به آن کاربران در فضای مجازی درمورد آن بحث و گفتگو کنند.

این فعال فضای مجازی با اشاره به بار حقوقی که ممکن است برای کابران به وجود بیاید، گفت: اگر کلمه‌ای حاوی توهین، افترا و... به سازمان، نهاد یا ارگانی باشد می‌تواند برای کاربر فضای مجازی بار حقوقی ایجاد کند و اگر از او شکایت شود باید پاسخگو باشد.

 برخی از هشتگ‌ها برای کاربران بار حقوقی دارند

نعمت احمدی، وکیل پایه یک دادگستری، با اشاره به تاثیری که مردم از فضای مجازی می‌گیرند، گفت: خوشبختانه شبکه مجازی روز به روز بیشتر به رسمیت شناخته می‌شود و مردم در این فضا، عقاید و اندیشه خود را بیان می‌کنند و در مورد آن به بحث و گفتگو می‌پردازند تا اصلح‌ترین فکر پیروز شود.

او افزود: قانون هم براساس واکنش‌های مردم نوشته می‌شود و مبنای آن واقعیت‌ها و عرف حاکم بر جامعه است برای مثال چندماه اخیر وقتی رومینا به دست پدرش کشته شد، همه مردم واکنش نشان دادند و گفتند یک دختر بچه باید در خانه امنیت داشته باشد پس پدر او را به اشد مجازات برسانید تا برای بقیه درس عبرت شود و هیچ پدری با تکیه بر اینکه مصونیت دارد، دختر خود را به قتل نرساند.

احمدی با بیان اینکه هشتگ‌ها و کاربران شبکه مجازی هیات منصفه دادگاه‌ها هستند، گفت: در کشور ما که هیات منصفه وجود ندارد و قاضی خودش رای صادر می‌کند، هشتگ‌ها و کاربران فضای مجازی به عنوان هیات منصفه ظاهر می‌شوند و می‌توانند با جنبش خود رای یک قاضی را برگردانند چراکه قاضی هم مانند هر انسانی ممکن است خطا کند و به اشتباه رای صادر کند.

او افزود: کشورهای اروپایی حساسیت‌های عمومی و واکنش‌های مردم را وارد سیستم حقوقی خود کردند و در صدور رای از آنها استفاده می‌کنند به این ترتیب که نمایندگانی از مردم، تحت عنوان هیات منصفه در جلسات مهم کیفری حضور پیدا می‌کنند و بر تمام جلسات دادرسی نظارت می‌کنند، قاضی پس از ختم دادرسی نظر آنها را می‌پرسد، اگر آنها به بی‌گناه بودن متهم اقرار کنند پرونده برای همیشه بسته می‌شود چراکه در سیستم حقوقی آنها جامعه و مردم مهم هستد که آیا مردم می‌خواهند این فرد مجازات شود یا خیر؟

این وکیل پایه یک دادگستری تصریح کرد: از آنجایی که در سیستم حقوقی کشور ما چنین چیزی وجود ندارد و نظارتی از سوی جامعه انجام نمی‌شود این هشتگ‌ها و واکنش‌های مردم در فضای مجازی بسیار مهم و تاثیرگذار است و حتی می‌تواند رای اشتباه یک قاضی را برگرداند.

احمدی گفت: من به‌عنوان عضوی از جامعه حقوقی، تولد هشتگ‌ها را به سیستم حقوقی کشور تبریک می‌گویم چراکه این هشتگ‌ها می‌تواند یک بازدارنده و مبنایی برای رسیدگی‌هایی که در پشت درهای بسته انجام می‌شود، باشد.

این حقوقدان با اشاره به تناقض فکری مردم در حمایت از موضوعات مختلف «ترند» فضای مجازی اظهار کرد: قرآن می‌گوید شما باید احوال مختلف را بپرسید، بشنوید و بهترین را انتخاب کنید بنابراین من معتقدم نظرات مختلف مردم یا حتی تغییر نگاه آنها به یک موضوع نشان دهنده زنده بودن یک جامعه است و  اتفاقا این تناقض‌ها پویا بودن افکار آنها را نشان می‌دهد.

احمدی در هشدار به کاربران فضای مجازی گفت: اگر هشتگ‌هایی که کاربران فضای مجازی استفاده می‌کنند حاوی توهین، افترا، تهمت و... باشد بار حقوقی ایجاد می‌کند و باید در قبال آن پاسخگو باشند اما اگر فقط در حد مطالبه‌گری باشد و محترمانه بیان شود، هیچ ایراد حقوقی ندارد.

هر هشتگ پیامی دارد برای مسئولین/ سلبریتی‌ها جای نخبگان را در شبکه‌های اجتماعی گرفته‌اند

سعید معیدفر، متخصص حوزه جامعه‌شناسی، با اشاره به موج‌هایی که در جامعه ایجاد می‌شود، گفت: امروزه پس از هر اتفاق و حادثه‌ای که در کشور رخ می‌دهد، مردم در شبکه‌های مجازی واکنش نشان می‌دهند و همگی یک تفکر قالبی را به اشتراک می‌گذارند اما گاهی می‌بینیم با یک موضوع موافقت می‌کنند و در شرایطی دیگر با همان موضوع مخالفت می‌کنند حال نکته‌ای را که من می‌خواهم بازگو کنم این است که باید توجه کنیم آیا گروهی که موافقت می‌کنند با گروهی که مخالفت خود را بیان می‌کنند، یکی هستند؟

او افزود: برای مثال در پرونده رومینا مردم یک صدا خواستار اعدام پدر شدند اما می‌بینیم اخیرا هشتگی در فضای مجازی دست به دست می‌شود با عنوان دیگر که من می‌خواهم بگویم نمی‌توان قضاوت کلی کرد و گفت کسانی که موافق اعدام بودند، الان مخالف شدند بنابراین نباید مبنا را بر این بگذاریم که افکار مردم متناقض است و تفکر واحدی ندارند.

این جامعه شناس با اشاره به واکنش‌های متفاوتی که از مردم سر می‌زند، گفت: هوش هیجانی مردم یکسان عمل نمی‌کند و باتوجه به هر موضوعی متفاوت است، برای مثال ممکن است در اتفاقی احساساتی شوند و واکنش عاطفی نشان دهند یا اینکه به مسئله‌ای عاقلانه و منطقی نگاه کنند و یک هشتگ مطالبه‌گر بزنند.

او تصریح کرد: مردم وقتی هشتگ می‌زنند و سعی در تغییر یک موضوع دارند، یعنی کشور برایشان مهم است و می‌خواهند از این طریق مبارزه کنند و نشان دهند آینده ایران برایشان اهمیت دارد و به هر نحوی شده می‌خواهند شرایط را برای زندگی بهتر کنند.

معیدفر با اشاره به میزان موفقیت هشتگ‌ها افزود: هر هشتگ حاوی یک پیامی است که هدف آن به گوش مسئولان رسیدن است  اما به عقیده من در کشور ما این هشتگ‌ها تاکنون خیلی موفق نبودند اما به هر حال از آنجایی که ما نهاد مدنی خاصی نداریم این هشتگ‌ها تنها راه نشان دادن واکنش مردم دربرابر اتفاقات متفاوت است و حداقل کاری است که از دست آنها برمی‌آید.

این جامعه‌شناس با اشاره به تاثیر سلبریتی‌ها و هنرمندان در ترویج هشتگ‌های اجتماعی گفت: زمانی که فضای عقلانیت بسته و جایگاه نخبگان ساقط شود، سلبریتی‌ها جای آنها را می‌گیرند و چون مخاطب میلیونی دارند روی مردم تاثیر بسزایی می‌گذارند.

او اظهار کرد: به اعتقاد من فعالیت هنرمندانی که بانفوذ بد نیست و با وجود اینکه برخی مواقع رفتارهای اشتباه از آنها بروز می‌‌یابد اما در برخی موارد هم کمک حال هستند و فرهنگ سازی می‌کنند.

مسئولین باید جواب هشتگ‌ها را بدهند/ هر موضوعی که هشتگ می‌شود، موضوع مهم جامعه نیست

احمدرضا اصغرپور ماسوله، عضو هیات علمی گروه اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد، با اشاره به تاثیر هشتگ‌ گذاشتن در فضای مجازی گفت: افکار عمومی همیشه وجود داشته اما امروزه شبکه‌های مجازی این امکان را فراهم کرده است که مردم همفکرهای خود را آسان‌تر پیدا کنند.

او افزود: هشتگ‌گذاری یک تکنیک و روشی است تا مردم یکدیگر را پیدا کنند و با یکدیگر همصدا شوند تا به شکل گسترش ویروسی تعدادشان را افزایش دهند که این هم جنبه مثبت و هم منفی دارد.

اصغرپور تصریح کرد: جنبه مثبت هشتگ ‌گذاری‌ها این است که هم صدایی مردم بیشتر می‌شود و می‌توانند عقیده و ایده خود را قدرتمندتر ترویج دهند و واکنش مثبت یا منفی خود را نسبت به مسائل مختلف نشان دهند. 

این جامعه‌شناس با اشاره به بُعد منفی هشتگ‌گذاری‌های گفت: حساسیت افکار عمومی نسبت به مسائل اجتماعی از  قانون نوشته شده‌ای پیروی نمی‌کند و متاثر از عوامل متعدد است مثلا ممکن است در یک شرایط اجتماعی و اقتصادی افکار عمومی به یک نکته‌ای حساس شود که اولویت اول نباشد پس حساسیت‌ها لزوما به معنی این نیست که آن اتفاق مهم‌ترین مسئله روز جامعه است بنابراین این بُعد منفی هشتگ‌هاست که متاسفانه وقتی «ترند» می‌شوند دیگر هیچ مشکل دیگری در جامعه به چشم نمی‌آید و تمام تمرکزها روی آن موضوع می‌رود.

او افزود: در هر صورت تمام هشتگ‌‌گذاری‌ها نشان دهنده یک مطالبه است که مردم از مسئولین دارند و تقاضای خود را اینگونه مطرح می‌کنند پس قابل اعتناست و دولت باید به آنها توجه کند.

اصغرپور با اشاره به تاثیر سلبریتی‌ها در جریان این هشتگ‌ها گفت: نمی‌توان گفت هر مطلبی که سلبریتی‌ها به اشتراک می‌گذارند روی مردم تاثیر می‌گذارد و چه درست و چه غلط آنها را همراهی می کنند چون در بسیاری از مواقع دیدیم بازیگری یک مطلبی که منتشر می‌کند اما مردم به مخالف با آن می‌پردازند.

او اظهار کرد: نکته حائز اهمیت این است که حتی اگر مردم خواسته‌ای غیرمنطقی و نادرست دارند باید به آن توجه کنیم به این صورت که یا آن را اقناع کنیم یا اینکه راه حل بینابینی برای آن پیدا کنیم چراکه بی‌توجهی به خواسته‌های آنها یعنی بی‌توجهی به افکار عمومی که این موضوع در طولانی مدت پیامدهای نامناسبی دارد.

هشتگ‌های فضای مجازی ناشی از برانگیخته شدن احساسات و عواطف مردم است

اصغر کیهان‌نیا، متخصص حوزه روانشناسی، با اشاره به عواملی که باعث می‌شود مردم موجی را در جامعه دنبال کنند، گفت: وقتی رسانه‌های داخلی همه چیز را نشان نمی‌دهند و بسیاری از اخبار را سانسور می‌کنند، مردم از سر کنجکاوی خود به سمت ماهواره‌ و شبکه‌های مجازی می‌روند.

او افزود: علت کنجکاوی آنها این است که یک خبری به گوش‌شان می‌رسد اما رسانه‌های داخلی و صدا و سیما به طور واضح در مورد آن توضیح نمی‌دهند پس به سمت شبکه‌های خبری ماهواره می‌روند که سراسر دروغ هستند و اخبار نادرستی را از روی غرض به مردم انتقال می‌دهند.

این روانشناس تصریح کرد: وقتی مردم اخبار را در این فضاها دنبال می‌کنند شروع به واکنش نشان دادن می‌کنند و آن را به صورت هشتگ در فضای مجازی ترند می‌کنند و عده‌ای را با خود همراه کرده تا صدای خود را برسانند.

کیهان‌نیا افزود: برای مثال اتفاقی که این چند روز آن را مشاهده می‌کنیم حمایت کاربران فضای مجازی از سه جوان است که دلیل این واکنش‌ها دلسوزی مردم و توضیح ندادن رسانه‌های داخلی است یعنی اگر رسانه‌ها به شکل منطقی توضیح می‌دادند دلیل دستگیری این جوانان چه بوده شاید اصلا این‌همه سر وصدا هم به پا نمی‌شد چرا که مردم اطلاعات دقیقی ازجزئیات پرونده ندارند و به صرف رای قاضی اعتراض خود را هشتگ کردند.

این روانشناس با اشاره به دلیل حمایت مردم از هشتگ‌ها گفت: دلیل اصلی واکنش مردم در فضای مجازی و ترند کردن یک هشتگ، برانگیخته شدن احساسات و عواطف آنهاست بنابراین اگر به هر هشتگ دقیق نگاه کنیم، می‌بینیم نشان دهنده عواطفی است که در اثر یک اتفاقی برانگیخته شده است.

کیهان‌نیا اظهار کرد: این هشتگ‌گذاری‌ها و واکنش‌ها در فضای مجازی یک نوع مطالبه‌گری و مبارزه تلقی می‌شود که اعتراض مردم را نشان می‌دهد و حاوی یک پیام به مسئولین است پس باید آنها را جدی گرفت و افکار عمومی را اغنا کرد.

کاربران فضای مجازی هویت واقعی خود را از دست ندهند

انواع و اقسام کمپین‌ها، هشتگ‌ها، جنبش‌ها و... که در فضای مجازی تشکیل می‌شود، می‌تواند پیر و جوان را درگیر خود کند و به نحوی همه قشر از مردم را در خود غوطه‌ور کند اما نکته‌ای که باید مدام به خودمان گوشزد کنیم این است که شخصیت واقعی خود را در فضای مجازی از دست ندهیم و دربرابر حجم وسیعی از اطلاعات و عقاید، تفکرات واقعی خود را فراموش نکنیم و در برابر هر کنش و واکنشی که در جامعه رخ می‌دهد یک عقیده واحد داشته باشیم و برای او بجنگیم نه اینکه خود را سوار بر موجی قرار دهیم تا بقیه از وجود ما سوءاستفاده کنند.

انتهای پیام: 7