همسان شدن رتبه کمی و کیفی مقالات کشور در سطح بین‌المللی

به گزارش گروه آموزش خبرگزاری برنا، دکتر رحیمی در این نشست با اشاره به سه حوزه تحقیقات، فناوری و ارتباط با صنعت گفت: در حوزه تحقیقات مهم‌ترین نمود مقالات علمی است که ما در سطح بین الملل چاپ کردیم که چند سالی است که رتبه انتشار مقالات از نظر علمی در سطح بین‌المللی ۱۵ یا ۱۶ است که در وب‌آوساینس رتبه ۱۵ و در اسکوپوس رتبه ۱۶ را داریم. رتبه کمی انتشارات مقالات‌مان را در چند سال اخیر حفظ کردیم و ۶۵ هزار مقاله در اسکوپوس نمایه شده است البته کشورهای در حال توسعه هم در تعداد مقالات چاپ شده در بستر بین‌المللی پیشرفت کرده و از این جهت حفظ رتبه کمی بسیار حائز اهمیت است.
وی افزود: از نظر کیفی هم در چهار سال اخیر پیشرفت قابل توجهی داشته‌ایم و هم اکنون رتبه کشورمان از نظر کیفیت مقالات هم ۱۵ الی ۱۶ شده است و این برای نخستین بار است که رتبه کمی و کیفی مقالات در سطح بین‌المللی همسان شده است که من همین جا به همه محققان کشور تبریک عرض می‌کنم.
دکتر رحیمی تصریح کرد: سه سال متوالی است که کشور ایران در بین کشورهای اسلامی از نظر کمی و کیفی مقالات رتبه اول را دارد و بر اساس فرمایشات مقام معظم رهبری که فرمودند باید سعی کنیم تا به مرجعیت علمی برسیم نتایج نشان می‌دهد که در مسیر درستی قدم بر می‌داریم.
معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم افزود: سهم ایران از کل مقالات برتر دنیا ۳ درصد است و از نظر میزان استنادات یعنی کیفیت هم ۳ درصد سهم بین المللی را دارا هستیم. یک نکته بسیار مهم است که من در صحبت‌های خود از واژه تولید علم اصلاً استفاده نکردم زیرا تولید علم حاصل وجود ۶ مولفه است که اگر در جامعه ای این شش مولفه فعال باشد یعنی در آن جامعه تولید علم صورت می‌گیرد.
وی در خصوص مولفه‌های تولید علم گفت: اولین مولفه تولید علم، تولید مقاله است که کشور ما در این امر پیشرفت خوبی داشته و دومین مولفه، تولید کتاب‌های معتبر آموزشی و مرجع است؛ یعنی خودمان کتاب‌های درسی را تولید کنیم که در این مولفه هنوز خیلی جای کار داریم. مولفه سوم تعداد محققان و دانشمندان و مولفان بومی است، مولفه چهارم تعداد گزارش های علمی و فنی، مولفه پنجم تعداد اختراعات ثبت شده توسط محققان برتر و مولفه آخر تحقیق و تدوین استانداردهای بومی است که اگر هر شش مولفه با هم فعال باشند یعنی تولید علم صورت گرفته است.
دکتر رحیمی در ادامه با اشاره به اقدامات در حوزه فناوری گفت: بخشی از کار تولید مقاله نشانه حرکت در مرزهای دانش است یعنی کمک به پیشبرد علم جهانی لذا ما این بخش را محفوظ داریم و در بخش تبدیل علم به عمل اول باید بسترسازی انجام شود که در ده سال اخیر نهادهای فناورانه متصل به دانشگاه با مدیریت وزارت علوم شکل گرفتند.
به گفته وی هم اکنون ما ۴۳ پارک جامع در سطح کشور مشغول فعالیت هستند که ۴۰ پارک مستقیماً وابسته به وزارت علوم و ۳ پارک وابسته به دستگاه های اجرایی هستند و ۱۹۵ مرکز رشد و در مراکز رشد بیش از ۷۰۰۰ هزار شرکت فعالیت دارند که از این تعداد، ۱۷۰۰ شرکت دانش بنیان هستند. تعداد فناوران در این شرکت‌ها ۵۴ هزار نفر و تعداد ایده های فناورانه که تبدیل به محصول شده است ۲۰۰۰ ایده و میزان صادرات شرکت های مستقر در پارک ها ۱۰۰ میلیون دلار است به گونه ای که در دوران شیوع کرونا شرکت‌های فناور به‌خاطر آنکه دانش فنی آنها بومی بود توانستند بیش از ۸۰ درصد محصولات بهداشتی و پزشکی مورد نظر کشور را تولید کنند.
دکتر رحیمی درخصوص ارتباط دانشگاه ها با صنعت و جامعه عنوان کرد: بخش ارتباط دانشگاه با جامعه و صنعت از مهمترین محورهای مورد توجه وزارت علوم است که در سال های اخیر رشد شتابنده‌ای داشته و تعداد دوره های کارورزی و مهارت آموزی که در دانشگاه ها برگزار شده با ۵ سال پیش قابل مقایسه نیست.
وی افزود: میزان قراردادهای دانشگاه‌ها با صنایع در سال ۱۳۹۸ بیش از ۲,۰۰۰ هزار میلیارد تومان است که در این خصوص سامانه ساتع طراحی شده که در آن تقاضا‌های فناوری و عرضه علمی مبتنی بر فناوری مورد نیاز در یک جا جمع می شود و دولت و مجلس محترم قانونی تصویب کردند که ۴۰ درصد بودجه و اعتبارات پژوهشی تمام شرکت های دولتی و غیر دولتی از طریق دانشگاه ها و با عقد قرارداد هزینه شود که خوشبختانه این ۴۰ درصد اعتبار در سال جاری بیش از ۲۰۰ میلیارد است که در خزانه محفوظ می‌باشد و دستگاه‌ها در این سامانه نیازهای خود را ثبت می‌کنند و از آن سو دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و شرکت‌های دانش بنیان هم توانمندی‌های خود را ثبت می‌کنند و بعد از انعقاد قرارداد از طریق دبیرخانه شورای عالی عتف به خزانه‌داری اعلام می شود تا پول لازم پرداخت شود.
دکتر رحیمی در خصوص زیرساخت‌های علمی گفت: مجلس شورای اسلامی تصویب کرد که در سال ۱۳۹۸، ۴۰ میلیون یورو به تجهیز دانشگاه‌های کشور اختصاص یابد که خوشبختانه تا آخر سال بر حسب نیاز این مبلغ به دانشگاه‌ها توزیع شد و جهت تجهیز آزمایشگاه‌ها و تعمیرات دستگاه ها مصرف شد در سال ۹۹ این اعتبار به ۳۰ میلیون یورو کاهش پیدا کرده که ۲۰ میلیون یورو به وزارت علوم و ۱۰ میلیون یورو به وزارت بهداشت اختصاص پیدا کرده است.

*ارتقاء و تعالی علوم پایه، علوم انسانی و اسلامی مرتبط با پژوهشگاه‌ها و نهادهای پژوهشی
معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم با اشاره به برنامه‌های جدید این معاونت گفت: برنامه ویژه‌ای برای ارتقاء و تعالی علوم پایه، علوم انسانی و اسلامی مرتبط با پژوهشگاه‌ها و نهادهای پژوهشی که یا وابسته به وزارت علوم هستند یا با مجوز وزارت علوم تاسیس شدند داریم. یکی دیگر از برنامه‌های مهم پذیرش دستیار پژوهشی و جذب پژوهشگران پسا دکتری در دانشگاه‌ها و پژوهشگاه های کشور است.
وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر ۱۰۰ هزار دانشجوی دکتری داریم که هر ساله حدود ۲۰ هزار دانشجو دکتری فارغ التحصیل می‌شوند که در بهترین شرایط فقط قادر هستیم تعداد ۴۰۰۰ هزار نفر از این افراد را به عنوان هیئت علمی در مراکز علمی جذب کنیم و بقیه فارغ التحصیلآن باید جذب واحدهای تحقیق و توسعه صنایع، شرکت‌ها و مراکز تحقیقاتی غیر رسمی شوند که با این دو برنامه سعی داریم بخشی از آنها را در نهادهای پژوهشی به شکل دستیار پژوهشی و پژوهشگران پسا دکتری جذب کنیم و حتی این امکان را پیش‌بینی کردیم که یک ایرانی مقیم خارج که از کیفیت علمی بالایی برخوردار است بتواند به شکل پژوهشگر پسادکتری یا دستیار پژوهشی جذب دانشگاه‌های کشور شود.

*رتبه اول بازده نظام علمی ایران در سطح بین‌المللی
دکتر رحیمی در سخن آخر خود بیان کرد: «اگر از ما سوال شود راندمان یا بازده نظام علمی ایران در سطح بین المللی چقدر است؟» پاسخ خواهم داد: «رتبه اول»؛ اگر مجموع اعتبارات آموزش عالی و پژوهشی کشور را که درون داد سیستم علمی ما است بر برون داد آن تقسیم کنیم، عددی که به دست می‌آید کمترین میزان در سطح دنیا است یعنی توانستیم با کمترین هزینه حداکثر بهره‌وری را از سیستم به دست آوریم که نشان از آن دارد که بازده نظام علمی ایران در دنیا باید اول باشد که البته باید این موضوع را با اعداد و ارقام مکتوب اثبات کنیم.
معاون پژوهش و فناوری وزارت علوم در پاسخ به سوالات برخی از خبرنگاران گفت: اصلاحاتی در آیین ارتقاء صورت گرفته که باعث امتیازات پژوهشی می‌شود و حتی بر اساس ماده ۵ آیین نامه ارتقاء پژوهشگاه‌ها می‌توانند برحسب شرایط مواردی را به آیین‌نامه ارتقاء اضافه کنند و به پژوهشگاه های مرتبط با علوم اسلامی تاکید شده که تحقیقات خود را در بستر بین‌المللی جلو ببرند.
وی درخصوص تخلفات علمی نیز توضیح داد: نهادهای علمی اصلی ما کمترین میران تخلف را دارند و تخلفات بعضاً در جاهایی که زیرساخت‌ها مناسب نبوده صورت گرفته که برای آن هم قانون تصویب شده است.
دکتر رحیمی در زمینه گرانی ابزار آزمایشگاهی و مواد اولیه آزمایشگاه‌ها نیز اظهار داشت: سعی داریم به دانشگاه‌ها کمک کنیم تا آنها هم به دانشجویان کمک کنند و تلاش بر این است که چرخ پژوهش متوقف نشود.