سیستم داوری در جشنواره فیلم فجر باید اصلاح شود / دبیر جشنواره با انتقال داوری بخش‌های فنی به خانه سینما موافقت کرده بود

کیوان کثیریان منتقد سینما در گفت‌وگو با خبرنگار برنا اظهار داشت: داوران این دوره از جشنواره فیلم فجر طبیعتاً از اهالی سینما هستند و ما نوعی جوانگرایی نیز در آن می‌بینیم اما به نظر من مشکل اصلی جشنواره فجر در این بخش به تیم داوری مربوط نیست، جشنواره فیلم فجر امسال در شرایط عجیب و ویژه‌ای برگزار می‌شود و به نظر من داوری همه فیلم‌ها به خصوص در بخش فنی به دلیل تعداد زیاد آثار غیر ممکن است.

کثیریان خاطرنشان کرد: هر سال تعدادی سینماگر و چند مدیر سینمایی در تیم هیأت داوران دیده می‌شود که شاید حرف و حدیث‌هایی درباره ترکیب وجود داشته باشد که امسال هم احتمالاً این حرف و حدیث‌ها وجود دارد اما ما از شرایط انتخاب اعضا خبر نداریم و نمی‌دانیم در چه محدودیتی افراد انتخاب شده‌اند. قطعاً افراد بسیاری هستند که پیشنهاد داوری را نپذیرفته‌اند و در بین افرادی که امسال فیلمی در جشنواره ندارند این اشخاص انتخاب شده‌اند اما معمولاً در جشنواره فیلم فجر هر سال درباره بازیگری که در هیأت داوران است انتخاب‌ها عجیب و غریب است که هر بار حواشی به همراه دارد که فکر می‌کنم امسال هم این حواشی تکرار شود.

او افزود: داوری کردن یک اشراف و سابقه روشن غیر قابل خدشه لازم دارد و فردی که قرار است آثار یک جشنواره را داوری کند به یک پشتوانه سوابق غیر قابل انکار نیاز دارد و صرفاً فیلم ساختن یا بازی در یک اثر مهم یا سیمرغ گرفتن برای داور شدن در یک جشنواره کافی نیست اما جدا از این بحث مشکل اصلی در سیستم داوری جشنواره فجر است نه اعضایی که در هیأت داوران حضور دارند.

این منتقد در ادامه گفت: یکی از مسائل مهم در داوری جشنواره فیلم فجر به قضاوت آثار در بخش‌های تخصصی برمی‌گردد. یک کارگردان یا فیلمنامه‌نویس چطور می‌تواند در مباحثی چون موسیقی، تدوین و صداگذاری قضاوت کند و نظر کارشناسی داشته باشد؟ از آنجا که متخصص مباحث فنی در بین اعضای هیأت داوران دیده نمی‌شود قطعاً داوری‌ها بر اساس نام و روی کاغذ صورت می‌گیرد وگرنه داوری نیاز به تخصص و تبحر در مبحث مورد نظر دارد ولی معمولاً ترکیب داوران تنها می‌توانند شناختی کلی از این مباحث تخصصی و فنی داشته باشند. به همین دلیل است که در همه جشنواره‌های معتبر دنیا فیلم‌ها تنها در 5 یا 6 رشته اصلی داوری می‌شوند و در نهایت جایزه‌ای فنی در نظر گرفته می‌شود که آن هم برای اثری است که واقعاً یک نوآوری فنی و خلاقیت چشم‌گیر در ساختش دیده شود.

کثیریان تصریح کرد: در دوره‌هایی از جشنواره فیلم فجر شاهد اتفاقات عجیبی بوده‌ایم که به اعتبار کلی جشنواره لطمه وارد می‌کند و از طرفی ضعف سیستم داوری را نشان می‌دهد. در دوره‌ای از جشنواره شاهد نامزد شدن موسیقی  متن فیلمی بودیم که اصلاً موسیقی متن نداشت یا همین اتفاق برای فیلمی رخ داد که جایزه بهترین فیلمبرداری را گرفت اما همه هنری که اعضای هیأت داوران دیده بودند متعلق به بخش جلوه‌های ویژه بود. امسال که شاهد بالا بودن تعداد فیلم‌های حاضر در جشنواره هستیم داوری فیلم‌ها عجیب‌تر است و مشخص نیست یک کارگردان یا نویسنده چطور می‌خواهد 60 فیلم ببیند، 60 گریم، صدا، فیلمبرداری، طراحی صحنه و... قضاوت کند و در این بین اگر در هر فیلم 5 بازیگر ایفای نقش کنند 300 بازی را یک داور چگونه می‌خواهد قضاوت کند؟ وقتی برگزارکنندگان جشنواره تأکید می‌کنند که امسال به دلیل کمبود آثار تولید شده هیأت انتخاب نخواهیم داشت و بعد به شکلی غیرمنتظره تعداد بالایی فیلم به دبیرخانه ارسال می‌شود و نمی‌دانند باید چه تصمیمی برای داوری بگیرند، مجبور می‌شوند به این شکل غیر منطقی برای قضاوت درباره فیلم‌ها تصمیم بگیرند. به نظر من این شکل داوری قطعاً به اعتبار جوایز لطمه وارد می‌کند.

او افزود: داوری با انتخاب‌های شخصی برای در نظر گرفتن بهترین‌ها در بین چند فیلم تفاوت بسیاری دارد، یک منتقد ممکن است چند فیلم ببیند و در بین آن‌ها بهترین اثر سال را که دیده است انتخاب کند اما این یک انتخاب شخصی است و با داوری فرق دارد و وقتی قرار است جایزه‌ای داده شود باید نگاه‌ها تخصصی شود و این نگاه‌ها و قضاوت‌های تخصصی از یک گروه هفت نفره برنمی‌آید. قطعاً قضاوت بخش فنی باید به خانه سینما منتقل شود و البته آقای طباطبایی‌نژاد نیز با این پیشنهاد موافقت کرده بودند اما متأسفانه تنها او تصمیم‌گیرنده نیست و با وجود این موافقت اتفاقی در این زمینه رخ نداد و می‌بینیم که جشنواره امسال هم در این زمینه مثل سال‌های گذشته برگزار می‌شود. تنها در یک دوره از جشنواره 7 سیمرغ داده شد که خیلی‌ها از آن به عنوان یک دوره موفق جشنواره یاد می‌کنند اما باز هم سال بعد همان شکل سابق تکرار شد.

کثیریان در پایان خاطرنشان کرد: باید از ارزش جایزه‌ها در جشنواره فیلم فجر حفاظت شود و جوایز جشنواره‌ای معتبر است که جایزه‌ها تک باشند، تعداد جوایز کم باشد و انتخاب‌ها تخصصی صورت بگیرد اما متأسفانه در جشنواره ما سعی بر این است که همه جایزه بگیرند و دل کسی نشکند پس شاهد هستیم در برخی مواقع دو سیمرغ در برخی بخش‌ها داده می‌شود و این به راحتی اعتبار جشنواره و جوایزش را پایین می‌آورد. این تصورات که یک نفر سال‌هاست کار می‌کند و جایزه نگرفته یا سنی از او گذشته و اگر جایزه به او ندهند باعث ناراحتی‌اش می‌شود نباید در اهدای جوایز تأثیر گذار باشد و از طرفی نباید کسی را به خاطر اینکه سال گذشته جایزه گرفته امسال با وجود کار بهتر از جایزه محروم کرد. این روش باعث می‌شود برخی افراد که جایزه می‌گیرند از این نگاه و تصور مطلع باشند و از جایزه‌ای که گرفته‌اند رضایت نداشته و حتی برای دریافت آن به اختتامیه نیایند که در این سال‌ها بارها چنین مواردی را شاهد بودیم. به جای جایزه دادن‌های نوبتی باید تخصص در داوری مدنظر باشد و تا زمانی که اینگونه است هیچ فرقی ندارد چه کسانی داور هستند.