به گزارش خبرنگار برنا، امسال به دلیل شیوع ویروس کرونا در کشور جشنواره فیلم فجر در شرایطی ویژه با تغییراتی چشمگیر برگزار شد. بسیاری از سینماگران در همان روزهای ابتدایی که بحث برگزاری جشنواره مطرح شد به این تصمیم اعتراض کردند و برخی موافق برگزاری آن بودند اما پس از تغییراتی که در نحوه برگزاری این رویداد فرهنگی مطرح شد، سینماگران بسیاری به تغییرات صورت گرفته اعتراض کردند.
یکی از تغییراتی که امسال شاهد بودیم حذف هیئت انتخاب و بخش نگاه نو بود به طوری که همه فیلمها به گفته دبیر جشنواره به بخش سودای سیمرغ راه پیدا کردند و توسط هیئت داوران مورد قضاوت قرار گرفتند اما آنچه که منجر به اعتراض شدید قشری از سینماگران شد انتخاب 16 فیلم برای نمایش بود.
در سالی که گذشت سینماها در اکثر روزها تعطیل بودند و سینمای ایران به لحاظ اقتصادی شرایط بسیار بدی را گذراند که با برگزاری جشنواره انتظار میرفت چراغ سینما دوباره روشن شود و از طرفی فیلمهایی که در این سال و شرایط سخت ساخته شدهاند فرصت دیده شدن پیدا کنند اما در نهایت با انتخاب 16 فیلم این تصور از بین رفت و اکثر فیلمها حتی فرصت یک اکران در روزهای جشنواره فیلم فجر را هم پیدا نکردند و به طور کامل نادیده گرفته شدند.
در گفتوگو با چند تن از سینماگرانی که فیلمشان در بخش سودای سیمرغ راه پیدا کرد اما در بین 16 فیلم نبود گفتوگویی در اینباره داشتیم که در ادامه میخوانید:
رقیه توکلی: با شکل برگزاری سیونهمین جشنواره فیلم فجر مخالفم / بهتر بود جشنواره به همان شکل سالهای قبل برگزار میشد
رقیه توکلی کارگردان سینما در گفتوگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: امسال از سوی ستاد جشنواره فیلم فجر اعلام شد که همه فیلمهایی که متقاضی حضور در جشنواره باشند میتوانند در سودای سیمرغ رقابت کنند اما به دلیل شیوع ویروس کرونا تنها فیلمهایی نمایش داده میشود که حداقل در یک بخش نامزد شده باشند اما متأسفانه پس از آن متوجه شدیم فیلم ما اصلاً در جشنواره نبوده چرا که طبق آنچه که از سوی رسانهها اعلام شده، همین 16 فیلم هستند که به جشنواره راه پیدا کردهاند. در این شرایط بهتر است مسئولان سیونهمین جشنواره فیلم فجر درباره اینکه فیلم ما در این جشنواره بوده یا خیر توضیح دهند. به نظر من با توجه به شرایط ویژهای که امسال جشنواره برگزار شد بهتر است مسئولان به این پرسش پاسخ دهند چرا که فکر میکنم این پرسش را باقی فیلمسازانی که امسال متقاضی حضور در جشنواره بودند اما فیلمشان نمایش داده نشد، داشته باشند. من هنوز متوجه نشدم که فیلم «مهران» در جشنواره امسال حضور داشته یا خیر.
توکلی تصریح کرد: شب قبل از اعلامِ فیلمهای کاندیدا شده در سیونهمین جشنواره فیلم فجر، لیستی از فیلمهای کاندیدا شده در برخی رسانهها مطرح شد که فیلم «مهران» نیز در این لیست حضور داشت و روز بعد یکی از معدود تغییراتی که در آن لیست شاهد بودیم حذف فیلم «مهران» بود. من درباره دلیل عدم کاندیدا شدن «مهران» هیچ پیگیری نداشتم و البته این تشخیص هیئت داوران است و معمولاً توضیحی درباره عدم انتخاب فیلمها ارائه نمیشود اما فکر میکنم اصلیترین دلیل کنار گذاشتن فیلم «مهران» این است که در این فیلم هیچ چهره مطرح و بازیگر شناختهشده و عوامل معروفی حضور ندارد. فیلم من در شهرستان فیلمبرداری شده و موضوع جنگ و کودکان را مطرح میکند. این روزها که جشنواره برگزار شده و با چند منتقد صحبت کردهام بسیاری بر این نکته تأکید داشتند که جای «مهران» در جشنواره خالی است.
او افزود: فکر نمیکنم انتخابها بر اساس شرایط تولید آثار یا حمایت سازمانهای دولتی از فیلمها باشد به طوری که آثار دولتی بیشتری به جشنواره راه پیدا کرده باشند. ممکن است در انتخابهایی که صورت گرفته بتوان تأثیر نامهای مطرح در عوامل را برای نامزد شدن یک فیلم احساس کرد.
این کارگردان در ادامه اظهار داشت: وقتی فیلم را به دبیرخانه جشنواره فیلم فجر ارائه دادیم از شکل برگزاری این دوره از جشنواره اطلاعی نداشتیم. تصور ما بر این بود که جشنواره به همان شکل سالهای گذشته با تغییراتی جزئی برگزار میشود و فکر میکردیم که نهایتاً فیلم انتخاب نمیشود و به جشنواره راه پیدا نمیکند اما شرایط حاضر بسیار متفاوت است. به نظر من اگر جشنواره امسال هم به همان شکل قبل برگزار میشد اتفاق بهتری رخ میداد و حداقل فیلمهای بیشتری در جشنواره حضور داشت و امکان دیده شدن برای افراد بیشتری فراهم بود.
توکلی در ادامه اظهاراتش گفت: ما هیچ جشنوارهای در کشور نداریم که شرایط جشنواره فجر را داشته باشد. فیلمها در این جشنواره برای مخاطبان بیشتری نمایش داده میشوند و نشست پرسش و پاسخ دارند، فیلمها در سطح وسیعی دیده شوند، رسانهها به آن بپردازند و منتقدان درباره فیلمها قلم میزنند و این شرایطی است که تنها در این جشنواره وجود دارد؛ بهتر بود مسئولان در این دوره از جشنواره به فیلمسازان بیشتر توجه میکردند و امکانی فراهم میشد تا فیلمهای بیشتری فرصت راه یافتن به جشنواره و دیده شدن پیدا کنند.
کارگردان فیلم سینمایی «مادری» در پایان تأکید کرد: با برگزاری جشنواره از همان ابتدا موافق بودم و خیلی خوشحالم که امسال جشنواره فجر برگزار شد. اما من به جشنواره انتقاد جدی دارم و میخواهم بدانم آیا فیلم من در جشنواره حضور داشته یا خیر و آیا میتوانم حضور در بخش سودای سیمرغ جشنواره را جزو رزومه فیلمم بدانم یا خیر. نمیخواهم خودم را فریب بدهم و بگویم در جشنواره حضور داشتم اما فیلمم نامزد نشد و در نتیجه امکان نمایش پیدا نکرد. من نحوه برگزاری جشنواره فیلم فجر در سال جاری را پر اشتباه میدانم و فکر میکنم بهتر بود جشنواره با تمهیدات بیشتر به همان شکل و شمایل گذشته برگزار شود.
رحمان سیفیآزاد: اگر قاعده تعریف شده جشنواره فجر درست اجرا میشد فیلمهای بیشتری کاندیدا میشدند / اگر امسال فقط 16 فیلم باکیفیت داریم، باید برای سینمای ایران نگران شد
رحمان سیفیآزاد نویسنده، تهیهکننده و کارگردان سینما و تلویزیون که امسال با فیلم سینمایی «روز ششم» در بخش سودای سیمرغ سیونهمین جشنواره فیلم فجر حضور داشت در گفتوگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: من از همان روزهای ابتدایی با برگزاری این دوره از جشنواره فیلم فجر با رعایت پروتکلهای بهداشتی موافق بودم. به هر حال درباره این موضوع وزارت بهداشت باید اظهار نظر کند و میشد طبق تشخیص این وزارتخانه اگر خطری وجود نداشت فیلمها برای دستاندرکاران و عوامل جشنواره نمایش داده شوند تا سینما به مسیر خود ادامه دهد اما برای این کار قطعاً لازم است وزارت بهداشت و متخصصان آن نظر دهند.
سیفیآزاد تصریح کرد: در همان روزهای ابتدایی که بحث برگزاری جشنواره مطرح شد قاعدهای از سوی دبیر جشنواره تعریف شد که برای اولین بار در سینمای ایران تجربه میشد و قرار بود همه فیلمها فارغ از بحث کیفیشان در بخش سودای سیمرغ جشنواره حاضر باشند و در نهایت قرار شد فیلمهایی که کاندیدا شدهاند در روزهای برگزاری جشنواره نمایش داده شوند. قاعدهای که تعریف شده بود مبنی بر این بود که هیچ محدودیتی نباشد و فیلمها حتی اگر در یک بخش هم کاندیدا شدهاند امکان نمایش داشته باشند اما در عمل به نظر میرسد اتفاق دیگری رخ داده و فیلمها در کلیتشان نیز مورد قضاوت هیئت داوران قرار گرفتهاند و قبل از هر چیز کیفیت آثار مطرح بوده است نه نامزد شدن آنها در بخشهای مختلف.
او افزود: متأسفانه به نظر میرسد در انتخابها و قضاوت، محدودیتهایی در نظر گرفته شده است که باعث شده تا آثار کمتری امکان نمایش پیدا کنند. اگر قاعده تعریف شده از سوی جشنواره درست اجرا میشد قطعاً فیلمهای بیشتری نامزد میشدند و امکان نمایش پیدا میکردند اما به نظر میرسد داوران پیش از هر چیز کیفیت کلی آثار را در نظر گرفتهاند و همزمان با کاندیداتوری فیلمها را به لحاظ کیفی برای نمایش دادن هم داوری کردهاند که این نشان میدهد نتیجه حاصل شده از داوریها نهایتاً سلیقه اعضای هیئت داوران است و بر اساس سلیقه این افراد فیلمها برای نمایش انتخاب شدهاند در حالیکه پیشتر قرار بود آثاری که حتی در یک بخش کاندیدا شدهاند نیز نمایش داده شوند و در واقع ملاک تعریف شده به هیچوجه رعایت نشده است.
این کارگردان در ادامه تأکید کرد: در دورههای قبلی جشنواره فیلم فجر در هر بخش حدود 4 یا 5 کاندیدا وجود داشت و اگر قرار بود امسال چنین شرایطی تعریف شود بهتر بود محدودیتی برای نامزدها قائل نمیشدند. به نظر من لازم است تا دبیر جشنواره فیلم فجر درباره دلیل حاصل شدن این نتایج توضیحاتی ارائه دهد چرا که قرار بود اگر فیلمی حتی در یک بخش هم کاندیدا شده امکان نمایش داشته باشد و محال است از بین 62 فیلم تنها 16 اثر قابلیت نامزد شدن در رشتههای مختلف را داشته باشند. بدون شک اگر کلیت آثار در نظر گرفته نمیشد و گزینشی سلیقهای به لحاظ کیفی اتفاق نمیافتاد بیش از 30 یا حتی 40 فیلم میتوانستند نمایش داشته باشند.
تهیهکننده سریال «ملکه گدایان» تصریح کرد: محدودیت در انتخابها برای نمایش آثار باعث شده تا این تصور به وجود آید که تنها 16 فیلم امسال کیفیت لازم برای کاندیدا شدن در حتی یک بخش را دارند و سایر فیلمها هیچ قابلیتی ندارند. با یک نگاه علمی و آکادمیک به هیچوجه چنین اتفاقی ممکن نیست و قطعاً اگر سلیقه فردی و محدودیت در انتخابها حاکم نبود تعداد نامزدها بسیار بیشتر بود.
او افزود: از طرفی با توجه به زمان اندکی که داوران برای مشاهده فیلمها و قضاوت درباره آنها داشتند امکان ندارد در این زمان محدود تعداد بالایی فیلم را با دقت و انرژی کامل دید و درباره کیفیت آنها در بخشهای مختلف قضاوت کرد. قطعاً در زمانی بیشتر با دقت بیشتر میشد فیلمها را مورد قضاوت قرار داد.
سیفیآزاد تأکید کرد: طی روزهای گذشته فیلم سینمایی «روز ششم» را به صورت محدود برای برخی از اهالی رسانه و منتقدان سینما نمایش دادهایم که تقریباً همه بازخوردها مثبت بوده است. ما معتقدیم که فیلمی کامل و با کیفیت ساختهایم و برای قضاوت بیشتر قطعاً پیش از نمایش عمومی اکرانهای متعددی خواهیم داشت با توجه به فیلمهایی که در جشنواره حضور دارند میتوان میزان دقت در قضاوتهای هیئت داوران را بیشتر و بهتر عیارسنجی کرد. به گمان من معیارهای امسال جشنواره برای ارزیابی فیلمها کامل، شفاف و دقیق نبوده و لازم است درباره این موضوع یک شفافسازی صورت گیرد. تجربه امسال نشان داد که نمیتوان با حذف هیئت انتخاب، قضاوت آثار و انتخابشان را تنها به یک هیئت داوران سپرد.
این نویسنده در پایان گفت: وقتی داوری فیلمها قطعی است و همه میدانند که جوایز بین همین فیلمهای راهیافته به جشنواره تقسیم میشود شور و حال جشنواره نیز کمتر میشود چرا که یکی از نشانههای شور و حال و جذابیت در روزهای برگزاری جشنواره همین قضاوتهای ذهنی افراد است که به فیلمها دارند و درباره موفقیتشان پیشبینی میکنند اما امسال همه میدانیم که کدام آثار در جشنواره موفق خواهند بود. قطعاً اگر داوران درباره ملاک و معیارهای خود در قضاوت آثار شفافسازی کنند مشخص میشود که چطور 46 فیلم نتوانستند در هیچ بخشی کاندیدا شوند و به نظر من امکان ندارد با دلایلی علمی این موضوع را تأیید کرد ولی اگر اینگونه باشد قطعاً باید برای سینمای ایران نگران شد چرا که به نظر میرسد سطح کیفی اکثر آثار بسیار پایین است. البته من مخالف این عقیده هستم و معتقدم سینمای ایران رو به رشد و پیشرفت است و نتیجهای که در جشنواره امسال شاهد هستیم سلیقه هیئت داوران این دوره است و نمیتوان از آن اینگونه نتیجهگیری کرد که فقط 16 فیلم امسال کیفیت خوبی دارند.
کاوه قهرمان: کاش سیاستگذاران جشنواره فجر بدانند با تصمیماتشان چه تأثیری بر آینده حرفهای فیلمسازان جوان میگذارند / با حذف هیئت انتخاب انتظار میرفت برای فیلمسازان مستقل فرصت بهتری ایجاد شود
کاوه قهرمان کارگردان سینما که امسال با اولین فیلم سینماییاش «تارا» در سیونهمین جشنواره فیلم فجر حضور دارد، در گفتوگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: هر کسی که در یک جشنواره شرکت میکند قواعد و قوانین آن را میپذیرد و این رفتار که اگر فیلمم به جشنواره راه پیدا کرد سکوت کنم و اگر رد شد اعتراض داشته باشم رفتار حرفهای و درستی نیست. این اتفاقات در هر فستیوالی رخ میدهد و من هم به اتفاقاتی که رخ داده و به جشنواره فیلم فجر احترام میگذارم.
قهرمان خاطرنشان کرد: من از موافقان صد در صد این اتفاق بودم که فیلمهای جشنواره همگی داوری شوند و انتخابی برای راه یافتن آثار صورت نگیرد. وقتی چنین اتفاقی رخ میدهد قطعاً انتظار میرود فرصت بهتری برای فیلمسازان جوان و مستقل فراهم باشد چرا که معمولاً این آثار در پروسه انتخاب کنار گذاشته میشدند. در جشنواره فیلم فجر طبق یک قانون نانوشته معمولاً فیلمهایی مورد توجه قرار میگیرند که عامهپسندتر هستند و حذف هیئت انتخاب شرایطی را فراهم میکند که فیلمهای متفاوتتر هم دیده شوند اما متأسفانه در عمل این اتفاق رخ نداد و نتیجهای معکوس حاصل شد.
او افزود: برگزاری جشنواره فیلم فجر در صورتی میتوانست اتفاق مثبت و امیدبخشی برای سینمای ایران باشد که امکان دیده شدن آثار برای همه فیلمسازانی که امسال اثری تولید کردهاند فراهم شود. متأسفانه در جشنواره فجر امکانی برای دیده شدن آثار فیلمسازانی که به نوعی مستقل هستند فراهم نیست. داوری جشنواره امسال را میتوان یکی از عجیبترین اتفاقات دانست، هیئتی 7 نفره در مدت زمانی کوتاه نمیتواند با دقت و توجه بالا فیلمها را مورد قضاوت قرار دهد. دیدن فیلمها در سالنی که سالن سینما نیست و در آن مسائلی چون صداگذاری را نمیتوان مورد قضاوت قرار داد نمیتواند این تصور را به وجود آورد که داوریها دقیق و حرفهای بوده است. در جشنوارههای معتبر دنیا که قرار است هیئت داورانی متشکل از چند کارگردان، تهیهکننده و بازیگر آثار را قضاوت کنند در بخشهای فنی جایزهای اهدا نمیشود و اگر قرار است در جشنواره ما این جوایز وجود داشته باشد بهتر است در هیئت داوران نیز متخصصانی در بخشهای فنی حضور داشته باشند. به نظر من دیدن 62 فیلم در مدت زمان 10 روزه در یک سالن کوچک و غیر استاندارد نمیتواند قضاوتهای درستی را در پی داشته باشد. قضاوت فیلمنامه، کارگردانی و به طور کل فیلم کار سادهای است اما بخشهای فنی و تخصصی به نظر من در این شرایط نشدنی است.
این کارگردان در ادامه اظهاراتش تصریح کرد: آنچه که درباره این دوره از جشنواره فیلم فجر آزاردهنده است عدم شفافیت درباره انتخابها، نحوه برگزاری و اتفاقاتی است که رخ داده است. برگزارکنندگان جشنواره میتوانستند پس از اینکه تعداد بالایی فیلم به دبیرخانه ارسال شد تصمیم جدیدی که گرفتهاند را با فیلمسازان در میان میگذاشتند و اعلام میکردند که با این حجم فیلم غافلگیر شدهاند و آثار باید پس از گذشت از فیلتر داوری نمایش داده شوند. اینکه اول بگوییم فیلمها برای هیئت داوران نمایش داده میشود، بعد بگویند قانون عوض شده و آثار نامزد شده نمایش داده میشوند و بعد مشخص شود که آثار مورد قضاوت قرار گرفته و فیلمها قضاوت شدهاند، به هیچوجه نمیتواند اتفاقی حرفهای و شفاف باشد.
این کارگردان اظهار داشت: کاش افرادی که برای جشنواره فیلم فجر سیاستگذاری و تصمیمگیری میکنند بدانند که با تصمیماتشان چه تأثیری بر آینده فیلمسازان میگذارند. با تصمیماتی که امسال گرفته شد مسیر حرفهای افراد زیادی تغییر خواهد کرد و حتی شاید آینده حرفهای افراد را به نابودی کشانده باشد. کاش زمان تصمیمگیریهای کلان به این مسائل فکر شود و مسئولان بدانند در بده بستانهای دوستانه و تصمیمات لحظهایشان چقدر به افراد در این حرفه و به طور کل به سینما لطمه وارد میکنند.
او در ادامه پایان ساخت فیلم سینمایی «تارا» گفت: ساخت این فیلم به دلیل لوکیشنهای زیادی که داشت کار سختی بود و البته قصه «تارا» به فصلها وابسته بود که در آن ما سه فصل داشتیم اما متأسفانه همان زمان که قصد شروع فیلمبرداری را داشتیم زمزمههای شیوع کرونا به گوش رسید و در حالیکه قصد داشتیم دو سوم زمان اثر را در زمستان فیلمبرداری کنیم و یک سوم را در بهار مجبور شدیم برنامهریزی را تغییر دهیم و دو سوم را در بهار و یک سوم را در زمستان فیلمبرداری کردیم که فیلمبرداری «تارا» در 35 جلسه انجام شد.
کریم لکزاده: جشنواره امسال چیزی جز ناامیدی به سینما تزریق نکرد / قضاوت درباره «شیرجه بزرگ» و جشنواره را به تاریخ میسپارم
کریم لکزاده کارگردان سینما که امسال فیلم سینمایی «شیرجه بزرگ» را به عنوان کارگردان در بخش سودای سیمرغ سیونهمین جشنواره فیلم فجر دارد، در گفتوگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: تصمیمگیری نهایی در جشنواره فیلم فجر بر این اساس که تنها 16 فیلم برگزیده نمایش داده شوند احساس بدی به فیلمسازان حذف شده و حتی 16 فیلم راهیافته میدهد چرا که جشنواره را به رویدادی صرفاً رقابتی برای کسب جایزه تبدیل میکند.
لکزاده در ادامه تصریح کرد: بسیاری از فیلمها هدفشان از حضور در جشنواره جایزه گرفتن نیست و حتی در بسیاری مواقع جایزه نگرفتن خود یک امتیاز برای فیلم به حساب میآید چرا که جایزه گرفتن از جشنواره یعنی هماهنگ بودن با استانداردهای زمانه خود و جایزه نگرفتن نشان از جدا بودن اثر از مسیر مشخص شده است و اساساً جایزه نگرفتن برایشان یک امتیاز به حساب میآید و این تصمیم که فقط فیلمهای کاندیدا شده نمایش داده شوند خود یک انحصارگرایی و تک صدایی است که متأسفانه در بخشهای مختلف مدیریتی کشور شاهدش هستیم و حال در سینما نیز نمود پیدا کرده است.
او افزود: شرایط جشنواره امسال بسیار گنگ و نامشخص بود. در هر جشنوارهای که قرار است شرکت کنیم پیش از پر کردن فرم فراخوان شرایط برایمان مشخص است اما امسال جشنواره فیلم فجر اینگونه نبود و شرایط طی چند روز تا زمان برگزاری جشنواره دچار تغییر شد که این خود نوعی توهین به سینماگران شرکتکننده است. اگر از همان ابتدا به ما میگفتند که تنها 16 فیلم قرار است نمایش داده شوند به هیچوجه در جشنواره شرکت نمیکردیم چرا که به شخصه میدانستم فیلم «شیرجه بزرگ» در هیچ بخشی نامزد نخواهد شد و من فیلمم را با هدف جایزه گرفتن نساختهام. فیلم من یک کار هنری است که به هیچوجه با قواعد جایزه گرفتن در جشنواره هماهنگ نیست و اصلاً با این ذهنیت که بخواهم موفقیتی در این جشنواره کسب کنم فیلم را به جشنواره ارائه ندادم.
کارگردان فیلم سینمایی «کله سرخ» در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: جشنواره فیلم فجر امسال برخلاف آنچه که ادعا میشود چیزی جز ناامیدی به سینماگران تزریق نکرد، نمایش تنها 16 فیلم در حالیکه سینما یک سال تعطیل بوده و فیلمهای بسیاری در صف اکران هستند و به امید حداقل اکران در روزهای جشنواره به این رویداد چشم دوخته بودند امروز ناامیدتر از قبل هستند و شرایط برایشان بسیار سختتر شده است. من هم تنها با همین رویکرد در جشنواره حاضر شدم و تنها امیدم نمایش فیلمم بود که اتفاق نیفتاد؛ قضاوت درباره فیلمم و انتخابهای جشنواره را به تاریخ میسپارم و فعلاً فیلمم را داخل کمد میگذارم اما میدانم روزی در این کمد باز شده و «شیرجه بزرگ» هم دیده میشود و مخاطبان سینما درباره آن قضاوت میکنند.