تزریق شادی از طریق فیلم کمدی به یک جامعه افسرده، مثل جوک تعریف کردن برای یک بیمار رو به مرگ است / کمدی زمانی می‌درخشد که حال جامعه خوب باشد

مهدی علی‌میرزایی نویسنده و کارگردان سینما در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: در ساخت آثار کمدی و تقویت این گونه سینمایی در سینمای کشور سه رأس مهم تأثیرگذار هستند. سینماگران و در واقع تولیدکنندگان آثار، تماشاگران و مسئولان کشور سه عنصر اصلی هستند که در صورت کنار گذاشتن مشکلاتی که وجود دارد می‌توانند ما را به سینمای کمدی با کیفیتی برسانند.

علی‌میرزایی خاطرنشان کرد: اینکه همیشه عدم پذیرش نقد از سوی مسئولان کشور را دلیل اصلی ضعف سینمای کمدی بدانیم نمی‌تواند تحلیل کاملی باشد. ما در این صورت تنها بخشی از معضل را دیده‌ایم و بهتر است بدانیم که مشکل را باید از جنبه‌های مختلفی مورد بررسی قرار دهیم. بخش اول که مربوط به سینماگران می‌شود در قدم اول به مشکلاتی برمی‌گردد که نویسنده‌ها با آن روبرو هستند. تهیه‌کننده‌ها به عنوان سفارش‌دهنده معمولاً فرمولی را در ذهن دارند که معتقدند در فیلم‌های موفق وجود داشته و می‌خواهند از همین فرمول تکراری برای ساخت اثر جدیدشان استفاده کنند. به همین دلیل فیلمنامه‌نویس را مجاب می‌کنند که از آنچه در ذهن دارند پیروی کند و این در حالی است که معمولاً ممکن است در اکثر مواقع دچار اشتباه شوند و دلیل موفقیت فیلم کمدی که در ذهن دارند مسئله دیگری باشد. 

او افزود: در بحث نویسندگی مسائل مختلفی وجود دارد که به اشتباه رایج شده‌اند. یکی از مهم‌ترین مسائل حضور شخصیت‌های ابله و کم هوش است که در آثار کمدی ما به وفور دیده می‌شود و تصور بر این است که رفتارهای این انسان کم هوش که او را دچار مشکلات متعددی کرده می‌تواند هنوز هم برای مخاطب جذاب باشد اما تماشاگر امروزی سینما به سطحی از هوش و درک آثار سینمایی رسیده که شاید برخلاف تصور فیلمساز حتی برای این کاراکتر ابله و پراشتباه دلسوزی کند. مخاطب امروز آثار کمدی بیشتر به کاراکترهای باهوشی توجه می‌کند که در عین حال رفتارها و انتخاب‌های غلطی دارند. در واقع کاراکترهایی که منزلتی دارند اما کارهایشان ابلهانه است در سینمای ما وجود ندارد، این در حالی است که به نظر من این کاراکترها امروز بسیار جذاب‌تر هستند. اثری که کاراکترهای ابله و کم‌هوش انتخاب می‌کند هیچ افقی برای تماشاگرش باز نمی‌کند و پرداختن به شخصیت‌های ابله که هوششان از تماشاچی پایین‌تر است هیچ مزیتی برای سینمای ما ندارد. ما در عرصه ساخت آثار کمدی نیاز به یک جریان جدید داریم.

کارگردان فیلم سینمایی «پالتو شتری» درباره تأثیر فیلم‌های کمدی بر نشاط در جامعه گفت: نشاط جامعه عوامل پایه‌ای دارد که در اساسی‌ترین نیازهای جامعه خلاصه می‌شود. مسائلی چون امنیت، اقتصاد، سلامت و... اگر به خوبی تأمین شوند و در شرایط مساعدی باشند می‌توانند جامعه را شاد کنند. اگر هیچ یک از این مسائل وجود نداشته باشد تزریق شادی به جامعه از طریق سینمای کمدی مثل جوک تعریف کردن برای یک بیمار در آستانه مرگ است. کمدی زمانی می‌تواند موفق باشد که تماشاگرانش هم حال خوبی داشته باشند.

این کارگردان در ادامه اظهار داشت: در جامعه‌ای که مشکلات بسیاری وجود دارد نهایتاً کمدی در جهت بهتر کردن حال مردم می‌تواند به تخلیه روانی آن‌ها کمک کند به طوری که اثر کمدی جمله‌ای که زیر لب بسیاری از مردم پنهان شده را در فیلم مطرح کند و مخاطب از مطرح شدن حرفش در اثر به وجد بیاید. در جامعه‌ای که نشاط هیچ نقشی ندارد اتفاقاً سینمای کمدی علیه خودش عمل می‌کند و مردم حتی سازندگان اثر کمدی را مورد سرزنش قرار می‌دهند. این گونه سینمایی زمانی می‌درخشد که حال جامعه خوب باشد.

علی‌میرزایی درباره نگاه سینماگران ایرانی به سینمای کمدی گفت: ذات کمدی با شوخ‌طبعی همراه است و به همین دلیل معمولاً با شک به آن نگاه می‌شود. سینمای کمدی روی یک خط باریک حرکت می‌کند که اگر به هر طرف بیفتد یا دلچسب بودن خود را از دست می‌دهد یا دچار لودگی می‌شود. اثر کمدی باید با رندی همراه باشد که با کم‌ترین اشتباه به سمت لودگی می‌رود. به همین دلیل بسیاری از هنرمندان و سیاستمداران تصور می‌کنند که با پرداختن به سینمای کمدی وجهه خود را از دست می‌دهند و برخی کمدی را سینمایی صرفاً برای خنده و درآمدزایی می‌دانند.

نویسنده فیلم سینمایی «در مدت معلوم» درباره فروش بالای فیلم‌های کمدی در سینمای ایران گفت: فیلم‌های رئال با جزئیات دقیقی همراه هستند و اثر کمدی معمولاً با نوعی سهل‌گیری مواجه است. تماشاچی در دیدن یک فیلم کمدی سختگیری ندارد و افراد کم‌حوصله هم می‌توانند به راحتی چند ساعت به دیدن فیلم کمدی بنشینند. از طرفی وضعیت جامعه هم در استقبال از این گونه سینمایی تأثیرگذار است؛ در شرایط سخت مردم ترجیح می‌دهند با دیدن فیلم بار سنگین مشکلات را برای دقایقی کنار بگذارند و خوش بگذرانند که دم دست‌ترین انتخاب می‌تواند خنده باشد. البته من معتقدم در این مورد هم ما موفق نبودیم و اکثر تماشاگران با دیدن آثار کمدی ما بعد از چند دقیقه احساس پوچی می‌کنند و فیلم حتی برای چند دقیقه هم نمی‌تواند آن‌ها را از مسائل و مشکلات روزمره جدا کند.