صمیمیت در زندگی زناشویی معجونی از احساس و نقش‌مداری است

به گزارش خبرگزاری برنا در اصفهان؛ حجت‌الاسلام محمد قطبی، رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان در این مراسم گفت: مولفه‌های صمیمیت زناشویی در سه حوزه افشا و برون‌ریزی درونیات نزد همسر، تجربه زندگی مشترک همراه با عشق و علاقه و عاطفه و نیز تجربه زندگی عاطفی و هیجانی در ارتباط همسران با یکدیگر خلاصه می‌شود.

وی افزود: در واقع صمیمیت در زندگی زناشویی معجونی از عاطفه، احساس و نقش‌مداری است. عاطفه از جنس علاقه قلبی و باطنی به طرف مقابل، احساس از جنس ابراز و اظهار عشق و علاقه و نقش‌مداری از جنس رفتار و تعامل دوستانه و صمیمانه با همسر محسوب می‌شود.

رئیس دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، درباره خاستگاه و پیشران صمیمیت در زندگی زناشویی، گفت: گاهی این خاستگاه متکی به خود فرد است، یعنی اراده خود انسان است که می‌تواند صمیمیت را به‌ وجود آورد، آن‌ را توسعه و تحکیم دهد و به رفتار و شیوه‌ای پایدار در زندگی تبدیل کند. این خاستگاه کاملا منطقی است و هر کس تصمیم بگیرد که رابطه صمیمانه‌تری داشته باشد، می‌تواند در حوزه عاطفه، احساس و رفتار خود تغییراتی به‌وجود بیاورد، ولو این تغییرات به‌صورت تدریجی باشد.

حجت‌الاسلام قطبی، خاستگاه دوم صمیمیت را عادت‌واره‌های محیطی، آداب و رسوم و آیین‌ها برشمرد و ادامه داد: به‌طور طبیعی اگر انسان در محیطی قرار گیرد که از او مطالبه صمیمیت شود، در رفتارش اثر می‌گذارد و باعث واکنش عاطفی، احساسی و رفتاری در او می‌شود. در مقابل، اگر انسان در محیطی خشک با رابطه‌ای رسمی و کلاسیک قرار بگیرد، به‌طور طبیعی ابراز احساسات و عشق و علاقه‌اش کاهش پیدا می‌کند.

وی تصریح کرد: بنابراین محیط به‌عنوان یک مدرسه، اکوسیستم و زیست‌بوم در رفتار انسان تأثیر می‌گذارد و هم خاستگاه صمیمیت است و هم عاملی برای استمرار و تحکیم و پایداری آن محسوب می‌شود. لذا هم باید اراده خودمان را تقویت کنیم تا بتوانیم صمیمیت را در زندگی‌مان تجربه کنیم و هم در آیین‌ها، آداب و رسوم، عادت‌واره‌ها و ارتباطات خود، بر مواردی که بیشتر به ما حس عاطفه و عشق و علاقه می‌دهد، تأکید و از مواردی که باعث آزردگی ما می‌شود، پرهیز کنیم تا این دو به‌صورت توأمان باعث ایجاد شرایط صمیمانه در ارتباط میان زن و شوهر شود.

نقطه قوت کتاب، عملیاتی بودن آن است

حجت‌الاسلام عبدالرسول احمدیان رئیس پژوهشکده الهیات و خانواده دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان نیز در آئین رونمایی از کتاب «صمیمیت زناشویی، نظریه و کاربست با رویکرد اسلامی»، بیان کرد: شکل‌گیری نظام جمهوری اسلامی و حاکمیت گفتمان انقلاب اسلامی، نویدبخش حضور دین در عرصه‌های علمی و اجتماعی بود و باعث تغییر و تحول در مبانی انسان‌شناسی و علوم رفتاری و اجتماعی شد. ترسیم این هویت دینی جدید و تلاش برای بازسازی علوم انسانی و اسلامی، به همت قوی و روش مدرن برای پاسخگویی به نیازها و چالش‌های پیش‌رو احتیاج دارد.

وی افزود: پژوهشکده الهیات و خانواده با توجه به رسالت خود تلاش کرده تا به‌صورت روشمند این نیازها را شناسایی و پاسخ مناسب و درخور توجهی را متناسب با بضاعت و اقتضائات خود فراهم کند. بنابراین تلاش کردیم تا در قالب یک روش علمی، طرحی را برای پاسخگویی به این نیازها ارائه کنیم.

رئیس پژوهشکده الهیات و خانواده، گفت: دو سال پیش، کلان‌پروژه‌ای را به‌عنوان «کارآمدی و پایداری خانواده» مبتنی بر تعالیم اسلامی در پژوهشکده طرح‌ریزی کردیم که بیشتر طرح‌های پژوهشی پژوهشکده را مدیریت می‌کند. این کلان‌پروژه در قالب یک جدول و ماتریس نمای قابل‌فهمی را ترسیم و فعالیت‌های پژوهشکده را در پنج عرصه اخلاقی، اعتقادی، روانشناسی و روانشناختی، علوم اجتماعی و فقه و حقوق هدایت می‌کند. ضمن اینکه در این کلان‌پروژه، عوامل موثر بر کارآمدی و پایداری خانواده را شناسایی و بسته‌های اقدام را شروع خواهیم کرد، همچنین اثربخشی این عوامل و بسته‌ها را مورد سنجش قرار می‌دهیم.

حجت‌الاسلام احمدیان با بیان اینکه شبکه‌سازی و مرتبط ساختن نیروهای فعال در این عرصه در دستور کار طرح‌های پژوهشی قرار دارد، افزود: مخاطبان مختلفی در این کلان‌پروژه مورد توجه ما هستند که شامل مددکاران اجتماعی، مبلغان تخصصی حوزه خانواده، مشاوران و مدرسان خانواده می‌شوند.

وی درباره کتاب «صمیمیت زناشویی، نظریه و کاربست با رویکرد اسلامی»، بیان کرد: این کتاب که حاصل تلاش علمی دکتر ثناگویی‌زاده، مدیر گروه مطالعات خانواده پژوهشکده الهیات و خانواده است، بخشی از کلان‌پروژه کارآمدی و پایداری خانواده محسوب می‌شود.

رئیس پژوهشکده الهیات و خانواده، ادامه داد: در این کلان‌‌پروژه، مولفه‌های موثر در پنج عرصه‌ای که به آن‌ها اشاره شد، شناسایی و مورد پژوهش قرار می‌گیرد، با این نگاه که تمام این مولفه‌ها علاوه بر برخورداری از اتقان علمی، کاملا ناظر به مرحله اجرا در محیط‌های عملیاتی هستند.

وی گفت: کتاب «صمیمیت زناشویی، نظریه و کاربست با رویکرد اسلامی» و سایر طرح‌ها، صرفا نظری و پژوهشی محسوب نمی‌شوند، بلکه ناظر بر این هستند که بتوانیم در محیط واقعی از آن‌ها بهره ببریم. در واقع یکی از نقاط قوت این کلان‌پروژه و کتاب حاضر، همین عملیاتی بودن آن‌هاست.

حجت الاسلام احمدیان در پایان اظهار کرد: صمیمیت زناشویی یکی از مولفه‌های کلیدی در ارتقاء کارآمدی و پایداری خانواده‌ها محسوب می‌شود. در این کتاب کلیدهای صمیمیت مانند صمیمیت همباشی، صمیمیت کلامی، صمیمیت جسمی، معنوی و اقتصادی مورد بررسی قرار گرفته است.

تجربه ادراکی مشترک زوجین از فهم نیازهای صمیمانه

محمد ثناگویی‌زاده، مدیر گروه مطالعات خانواده پژوهشکده الهیات و خانواده پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی و نویسنده این اثر، به‌عنوان آخرین سخنران این نشست، گفت: این کتاب حاصل کار پژوهشی چندساله است که با همت به ثمر نشسته است.

وی با اشاره به تجربه بالینی خود در زوج درمانی، افزود: پیش از این، کتاب «الگوهای ارتباطی زوجین، مفاهیم و شاخص‌ها» به همت پژوهشکده به چاپ رسید.

ثناگویی‌زاده با اشاره به آیه 21 سوره روم، ادامه داد: مودت و رحمت دو عنصر اصلی به‌عنوان عناصر موهبت‌آفرین از جانب پروردگار به زن و شوهر است، نکته کلیدی که در ادبیات روانشناسی و ادبیات دینی و حوزه زوج درمانی مورد توجه زیادی قرار گرفته، روابط صمیمانه زوجین است و ادبیات دینی ما، معارف و مفاهیم غنی و مفصل و مبسوطی را برای ارتقاء آن ارائه کرده است.

مدیر گروه مطالعات خانواده پژوهشکده الهیات و خانواده پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، الگوی محتوایی و الگوی فرایندی را دو الگوی مهم و اساسی در عرصه روابط صمیمانه زوجین دانست و بیان کرد: الگوی محتوایی حاکی از الگوی اسلامی غنی‌سازی صمیمیت زناشویی است که ابعاد مختلفی از روابط صمیمانه را در برگرفته و در فصل‌های مختلفی از این کتاب به این ابعاد اشاره شده، این الگو مبتنی بر سازه‌های ادراکی زوجین است.

وی با بیان اینکه الگوی فرایندی در حقیقت یک رویکرد خود مراقبتی منظم است، گفت: این رویکرد به مشاوران و درمانگران کمک می‌کند تا روابط صمیمانه زوجین را به تدریج و گام به گام ارتقاء دهند، شکل‌گیری روابط صمیمانه منوط به خواست و اراده و تغییر هریک از زوجین است، به هر میزان که هر یک از زوجین تلاش کنند که روابط صمیمانه خود را تغییر دهند، این صمیمیت در رابطه آن‌ها محقق خواهد شد.

ثناگویی‌زاده افزود: هریک از زوجین لازم است به یک تجربه ادراکی مشترکی از فهم نیازهای صمیمانه یکدیگر دست پیدا کنند و خود را مسئول برآورده کردن این نیازها بدانند، در این صورت صمیمیت میان زوجین محقق و پویا می‌شود، از دیگر ویژگی رویکرد فرایندی، رویکرد خودیاری است و زوجین با یادگیری این رویکرد خود مراقبتی منظم می‌توانند گام به گام و به تدریج روابط صمیمانه خود را ارتقاء ببخشند.

مدیر گروه مطالعات خانواده پژوهشکده الهیات و خانواده پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ارزیابی صمیمیت را از دیگر رویکردهای این کتاب دانست و اظهار کرد: زوجین باید ارزیابی دقیق از نیازهای صمیمانه یکدیگر داشته باشند و در راستای این ارزیابی به درک درستی از وضعیت صمیمیت یکدیگر برسند، این ابزار تحت عنوان بانک صمیمیت زناشویی معرفی شده است و زوجین با یادگیری این ابزار به ارزیابی درستی از وضعیت صمیمیت خود می‌رسند و می‌توانند آن‌را رشد و ارتقاء دهند.

وی این کتاب را برای مشاوران و مربیان آموزشی خانواده مفید دانست و گفت: در این کتاب برنامه و محتویات جلسات آموزشی و راهنمای کتاب کار، کاربرگ و تکالیف لازم تدوین و در آن به 16 مهارت لازم برای ارتقاء روابط زوجین اشاره شده و مبتنی بر شواهد نظری و شواهد و ادبیات تجربی است.

ثناگویی‌زاده در پایان بیان کرد: سه مقاله علمی پژوهشی و دو کرسی نقد علمی از محصولات این کتاب است. در یکی از کرسی‌های نقد علمی، الگوی محتوایی این اثر توسط حجت‌الاسلام دکتر عباس پسندیده مورد نقد قرار گرفت و موارد متعددی بیان و مورد قبول واقع شد، در کرسی دیگر فرایند خود مراقبتی توسط دکتر خدابخش احمدی که از متخصصان زوج درمانگر است، مورد نقد قرار گرفت.