امکان ساخت فیلم‌های سیاسی که بخواهند به تنش‌های داخلی بپردازند وجود ندارد

کاظم معصومی کارگردان سینما در گفت‌وگو با خبرنگار برنا، اظهار داشت: به نظر من فیلمسازی در خصوص موضوعات سیاسی با توجه به شرایط خیلی حساسی که در کشور ما وجود دارد امروز کار سخت و تا حدی غیر قابل امکانی است. اگر فیلمی بخواهد درباره یک مقام سیاسی ساخته شود که نگاهی انتقادی به او داشته باشد قطعاً با تنش‌هایی روبرو است که حتی می‌تواند منجر به جلوگیری از پخش یا اکران اثر شود.

معصومی خاطرنشان کرد: تنها فیلم‌های سفارشی سیاسی هستند که امکان ساخته شدن دارند که آن هم در فضا و رویکردی کاملاً مشخص روایت می‌شوند. فیلم‌های مستقل که باورها و اعتقادات فیلمساز را بخواهند مطرح کنند به هیچ‌وجه ساخته نمی‌شوند و اگر هم این فیلم‌ها ساخته شوند به هیچ‌وجه امکان اکران ندارند. ما سینمای سیاسی نداریم و آنچه که به عنوان این گونه سینمایی می‌شناسیم فیلم‌هایی سفارشی هستند که موضوعاتی خاص را مطرح می‌کنند که در جهت خواسته مسئولان کشور ساخته می‌شوند.

او افزود: حتی اگر برای یک فیلم سیاسی مجوز ساخت صادر شود ممکن است با تغییر مسئولان وزارت ارشاد مجوزی که صادر شده دیگر اعتباری نداشته باشد. هر گروهی از مدیران و مسئولان که به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی می‌آیند سیاست‌ها و سلایق خود را اعمال می‌کنند و درگیری گروه‌های مختلف به شکلی است که هر کدام سعی دارند سینما را به سمت خود بکشانند. تکلیف همه ما با سیاست‌های آمریکا و رژیم اشغالگر مشخص است و اگر فیلمی ساخته شود هم در برابر سیاست‌های آن‌ها خواهد بود اما آنجایی که مشکل وجود دارد به اختلافات داخلی ما مربوط می‌شود. ما در داخل کشور مشکلاتی داریم که نمی‌توانیم در آثار سینمایی به آن‌ها بپردازیم و پرداختن به آن‌ها برای فیلمساز هزینه‌های بالایی به همراه دارد.

این کارگردان در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: مسائلی چون فساد اقتصادی که در پرداختن به آن‌ها لازم است فیلمساز به افشاگری درباره برخی مفسدان بپردازد از آنجا که همین مفسدان اقتصادی به گروه‌هایی سیاسی وابسته هستند کار فیلمساز سخت می‌شود و به نوعی به بن‌بست می‌رسد و نمی‌تواند فیلمش را در بیان مضمون صریح و منتقدانه بسازد. امروز شرایط سیاسی کشور به شکلی است که حتی فیلم مستقل اجتماعی نیز نمی‌توان ساخت و ما فیلم‌های مستقل اجتماعی که در دهه 1360 و 1370 داشتیم هم الان وجود ندارند چرا که سینمای ما کاملاً دولتی است و از طرفی امروز سینمای تجاری حاکم شده و فیلم‌هایی که مخاطب خاص دارند امکان ظهور و بروز برایشان مهیا نیست. در این شرایط انتظار می‌رود حداقل 10 درصد سینماها به اکران فیلم‌های مستقل بپردازند و 90 درصد در خدمت جریان تجاری باشند اما متأسفانه همین 10 درصد هم برای سینمای مستقل ما فراهم نیست. متأسفانه ما حتی در پرداختن به مسائل اجتماعی هم مشکل داریم و بسیاری از مسائل مثل همین موضوع فساد که مطرح کردم کاملاً سیاسی هستند.

کارگردان فیلم سینمایی «طبل بزرگ زیر پای چپ» تصریح کرد: متأسفانه امروز سینمایی که در آن فیلم‌هایی چون «دونده» و «خانه دوست کجاست؟» را شاهد بودیم محکوم به مرگ است. ما فعلاً درگیر نزاع‌های گروه‌های سیاسی هستیم و هر کدام به جای منافع مردم درگیر حفظ منافع شخصی خودشان هستند و به همین دلیل هیچ نقدی را نمی‌پذیرند. در این شرایط طبیعی است که ما سینمای سیاسی نداشته باشیم و رویای داشتن چنین سینمایی را تنها در خواب می‌توانیم ببینیم.

این کارگردان درباره ساخت فیلم‌های سیاسی در اوایل انقلاب و دهه 1370 گفت: با پیروزی انقلاب طبیعتاً جوی سیاسی بر جامعه حاکم شد که سینما هم خود را جدا از این جو نمی‌دانست. ما پس از آن تنش‌های سیاسی زیادی داشتیم، پس از چند سال جنگ تحمیلی را به مدت 8 سال تجربه کردیم که در این زمان فیلم‌های سیاسی متعددی هم ساخته شد که اگر انتقادی هم مثلاً به بهم ریختگی اقتصادی وجود داشت جنگ تحمیلی و مسائلی از این دست توجیه‌کننده بودند اما امروز که بیش از 40 سال از پیروزی انقلاب می‌گذرد دیگر توجیه قانع‌کننده‌ای برای مشکلات اقتصادی و مسائلی از این دست وجود ندارد و اگر شما به این معضلات در آثارتان اشاره کنید قطعاً نگاهی سیاسی به اثرتان خواهد شد و باید مشکلات زیادی را برای فیلمتان به جان بخرید.

معصومی اظهار داشت: به هر حال مردم پس از 40 سال انتظار دارند انقلابی که رخ داده به نفع شرایط اجتماعی، اقتصادی و... باشد و هر سال توقعات بالا می‌رود. من به یاد دارم که در دوران کودکی‌ام در دهه 1340 مردم بسیاری در زباله‌ها به دنبال این بودند که درآمدی برای خود کسب کنند و امروز هم می‌بینیم که پس از 40 سال که از انقلاب اسلامی گذشته هنوز بسیاری از مردم با زباله‌گردی روزگار می‌گذرانند. این پرسش بزرگی را برای مردم به وجود می‌آورد که چه تفاوت‌هایی در زندگی‌مان برای رسیدن به یک زندگی بهتر رخ داده و اگر شما همین سوال را مطرح کنید به این محکوم می‌شوید که مشغول سیاه‌نمایی هستید. اینکه یک فیلمساز اینگونه مطرح کند که مردم نباید تا این حد با معضلات زیادی مواجه باشند یا فیلمسازی بخواهد از تورم و چپاول بگوید با برچسب‌های سیاه‌نمایی مواجه می‌شود.

او در پایان درباره تأثیر سینما و فیلم‌های سیاسی در جلوگیری از رشد فساد یا انحرافات سیاسی گفت: به هر حال هر بخشی به اندازه خودش باید بتواند متعهدانه عمل کند و امروز سینمای ما نمی‌تواند در این زمینه متعهد باشد. به نظر من اگر 10 سال فیلم چند فیلم درباره رانت‌خواری و فساد اقتصادی ساخته می‌شد هشداری به جامعه و مسئولان داده می‌شد که می‌توانستیم انتظار داشته باشیم تا امروز اقدامی جدی برای مقابله با این وضعیت صورت گرفته باشد. اگر فیلمسازان یک جامعه بتوانند رسالت خود را به درستی انجام دهند قطعاً بسیاری از مشکلات زودتر از اینکه به معضل و بعد به بحران تبدیل شوند شناخته شده و جلوی آن‌ها گرفته می‌شود.