معرفی صحیفه سجادیه ۳۸۰ ساله در موزه فاطمی

به گزارش خبرگزاری برنا از قم، هر کدام از امامان شیعه، به تناسب مقتضیات زمانه خویش، شیوه و تاکتیک مبارزاتی متفاوتی داشته اند؛ بنابراین اگر سلاح مبارزاتی حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها اشک و گریه در بیت الاحزان و مظلومیت و بی نشانی بود، اگر شیوه مبارزه امام علی علیه السلام پس از رحلت پیامبر اعظم(ص) سکوت، صبر و سپس تشکیل حکومت اسلامی بود، اگر تاکتیک امام حسن مجتبی علیه السلام صلح و نرمش قهرمانانه و روش  مجاهدت امام حسین علیه السلام قیام و خلق حماسه عاشورا بود؛ تاکتیک و سیره مبارزاتی امام سجاد علیه السلام از طریق دعا و نیایش و انتقال مضامین و آموزه های قرآنی در قالب ادعیه می باشد.

از این رو به مناسبت سالروز شهادت امام سجاد علیه السلام در گفت‌وگو با حجت الاسلام والمسلمین محمدباقر مشکاتی کارشناس موزه حرم مطهر حضرت معصومه سلام الله علیها ضمن آشنایی با صحیفه سجادیه به معرفی یکی از نسخه های خطی این کتاب ارزشمند که در موزه فاطمی موجود است می پردازیم؛

با عرض سلام صحیفه سجادیه و اهمیت آن در شناخت امام سجاد علیه السلام را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

با عرض سلام خدمت شما و مخاطبان، زندگی امام سجاد علیه ‌السلام یکی از مهم‌ترین نقطه‌های عطف در تاریخ اسلام است؛ که به واقع یک پیچ تاریخی بزرگی به شمار می‌رفت و شناخت این دوران نیاز به مطالعه آثار امام چهارم دارد و صحیفه سجادیه به عنوان مهمترین تألیفات امام سجاد علیه السلام از جایگاه ویژه ای برخوردار است.  

از این رو تمام علما و بزرگان معاصر اسلام به ویژه حضرت امام خمینی(ره) و حضرت امام خامنه‌ای به انس گرفتن با صحیفه سجادیه توصیه اکید کرده‌اند؛ از این رو  چه خوب است که همه شیعیان، در کنار قرآن کریم و نهج البلاغه، صحیفه سجادیه  را در منازل خود داشته باشند و ضمن انس گرفتن و بهره معنوی، در فهم و تدبر مضامین آن تلاش کنند. که بحمدلله بیش از چهل ترجمه خوب و ارزنده و ده ها کتاب شرح و تبیین صحیفه سجادیه امروزه در دسترس عموم علاقه مندان است.

بر اساس قواعد و علوم حدیثی، صحیفه سجادیه یکی از معتبرترین کتابهای شیعی است و علامه محمدتقی مجلسی نیز ده‌ها طریق عالی نقل حدیث برای آن ذکر نموده است و جالب اینکه مرحوم علامه مجلسی در نسخه خطی موزه فاطمی، با دست خط خودش یک صفحه در پایان صحیفه به تایید این نسخه و صحت مقابله آن با نسخه های اصلی و نخستین پرداخته است. همچنین علمای بزرگ دیگر  در صفحات الحاقی به صحت و تایید مقابله و تاکید بر تواتر متن آن اذعان کرده‌اند.

صحیفه سجادیه نسبت به دیگر کتبی که از ائمه(ع) به ما رسیده از چه جایگاهی برخوردار است؟

صحیفه سجادیه یکی از آثار تالیفی و مکتوب امام سجاد علیه السلام است که در میان علماء و بزرگان به «اخت القرآن»، «انجیل اهل بیت(ع)» و «زبور آل محمد (صلّی‌الله‌علیه‌وآله)» مشهور است.

مجموع دعاهای صحیفه سجادیه، ۷۵ دعا و مناجات بوده که ۵۴ دعای آن به دست ما رسیده است و برخی علما و محققان، دیگر دعاهای معتبر امام سجاد علیه‌السلام را در قالب کتب دیگری مانند مستدرکات جمع‌آوری کرده‌اند که یکی از آنها صحیفه ثانیه سجادیه است که شیخ حر عاملی آن را جمع‌آوری کرده و حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در برخی بیانات، از این صحیفه نیز استفاده کرده‌اند.

نسخه خطی صحیفه سجادیه که در موزه فاطمی موجود است چه ویژگی هایی دارد؟

آنچه که درباره شناسنامه و مشخصات این اثر ارزشمند موجود در موزه آستان مقدس فاطمی می توانم اشاره کنم به این صورت است که متن این نسخه خطی صحیفه سجادیه به خط نسخ  نوشته شده و تاریخ کتابت آن  دوره صفوی به سال ۱۰۶۰ هجری قمری می رسد که پایان کتاب مندرج است بنابراین قدمت این نسخه نزدیک به ۴۰۰ سال است.

این نسخه دارای ۱۳۲ ورق در  ابعاد ۱۱ × ۱۹ سانتیمتر با جلد چرمی به رنگ مشکی است و بحمدالله تاکنون سالم و محفوظ مانده است و همه ۵۴ دعای شریف صحیفه سجادیه که به ما رسیده است را داراست.

آغاز این نسخه صحیفه دارای سرلوح مذهب زیبایی است و حواشی صفحات دارای جدول‌کشی و کمند زرین است که بر جلوه و زیبایی کتاب افزوده است.

تمامی صفحات متن و حاشیه شده است و عموم صفحات در ۱۳ سطر تنظیم گردیده است و بیشتر صفحات دارای حاشیه نویسی به خط نسخ و نستعلیق در توضیح عبارات است. همچنین عموم صفحات دارای راده نویسی می‌باشد.

همانطوری گفته شده در صفحه پایانی کتاب دست خط علامه محمدباقر مجلسی (ره) صاحب بحارالانوار، مشاهده می شود که به تاریخ ۱۰۷۹ ق در تایید نسخه و بیان مطالبی درباره ادعیه منقول از امام زین العابدین علیه السلام نوشته شده است که به لحاظ نکات مور اشاره و اصل دست نوشته، بسیار حائز اهمیت است.